هاشم بن عتبه بن ابی وقاص ملقب به « مرقال » از شجاعان مشهور عرب است.
لقب او بدان شاهد است، زیرا مرقال یعنی کسی که می دود و چون او در کارزار بسوی دشمن سرعت می گرفت، به این لقب نامیده شد.

در روز فتح مکه مسلمان شده است و از اصحاب رسول خدا صلّی الله علیه و‎آله و سلّم گشته است؛ در جنگ با ایرانیان در کنار عمویش سعد بن ابی وقاص جنگیده و درخشیده است.

پس از کشته شدن عثمان که ابوموسی اشعری در کوفه در بیعت با امام علی علیه السلام تعلل ورزید، هاشم بن عتبه خطاب به مردم گفت: ای مردم دست راست من به منزله دست علی است و دست چپ من از آن خود من است و من با علی بیعت کردم و با دست چپ دست راستش را گرفت.

ابوموسی که در موضع انفعال قرار گرفته بود، بلا فاصله با او بیعت کرد و سران کوفه و دیگران نیز بدنبال ابوموسی بیعت کردند، او دراین باره گفت: من با این بیعت یقین دارم که خدا و رسولش را شاد می کنم.

هاشم بن عتبه از امیران لشگر امام علی علیه السلام در جنگ صفین بود که حملات جانانه ای به لشگر معاویه داشت و در یکی از این حمله ها به درجه رفیع شهادت نائل شد.

منابع:
مجالس المومنین قاضی نور الله شوشتری
الوصاله فی تمییز اصحابه
منتهی الامال در باب یاران علی علیه السلام