اگر ما به چند چیز جزئی و مشخص که ذات و ماهیتشان یکی است،(مثلا به علی و حسن و تقی که هر سه انسانند) اشاره کنیم و بپرسیم که اینها چیستند؟ پاسخ(یعنی انسان) مفهومی کلی است که نوع نامیده می شود.

به همین دلیل در تعریف نوع می گویند:
نوع یکی از مفاهیم کلی است که در پاسخ به (آن چیست؟) می آید و بر افراد متفق الحقیقه، یعنی چیزهایی که ذاتشان یکی است، اطلاق می گردد.

مثلا مثلث قائم الزاویه، متساوی الساقین و متساوی الاضلاع، در ذات با هم تفاوت ندارند، زیرا هر سه، محدود به سه ضلع می باشند. حال اگر بپرسیم که این سه شکل، چه چیزی هستند؟ پاسخ، یعنی مثلث، نوع خواهد بود.

و نیز مانند انسان که بر افراد مختلف از قبیل حسن وحسین و تقی قابل حمل است و این افراد، اگرچه متفاوتند، اما مختلف الحقیقه نیستند. به عبارت دیگر، این افراد، در حقیقت خود یعنی در ذاتیات، یکی هستند (هر سه انسانند) و اختلاف آنها فقط در عرضیات( رنگ پوست، طول بدن، جوان،شکل)است، نه در ماهیت اصلی شان.

در واقع نوع وقتی به کار می رود که بخواهیم تمام حقیقت مشترک میان افرادی را که تنها کثرت عددی دارند، اما ذات و ماهیتشان یکی است، به کار ببریم.
به سخن دیگر، نوع مفهوم کلی است که بیانگر تمام ذاتیات مصادیق خودش هست.

بنابراین هنگامی که ازحقیقت و ماهیت افراد متفق الحقیقه سئوال شود، نوع در جواب می آید.
انسان، آب، گاو، مثلث، دایره، سفیدی، میز و غیره... هر یک نوع هستند و بر افراد متفق الحقیقه حمل می شوند.

گاهی نیز نوع را چنین تعریف می کنند:
نوع آن مفهوم کلی است که بر افراد مختلفی که فقط از جنبه عدد مختلف باشند، اطلاق می شود.

نوع، تمام حقیقت افراد خود، یعنی همه ذاتیات افراش را بیان می کند. مثلا در مفهوم انسان، حیوانیت و جسم نامی و جسمیت و جوهر، یعنی تمام ذاتیات و حقیقت انسان، همگی تحت عنوان اسان که نوع چنین موجودی است،مندرج است.

اساسا، اگر به امری جزئی اشاره کنیم و این سوال را بپرسیم که:این چیست؟ جواب نوع خواهد بود.
مثلا اگر بپرسیم که حسن چیست؟ جواب یعنی انسان، نوع است و یا اگر پرسیده شود که این بیماری چیست؟ پاسخی مانند سل یا مالاریا، نوع خواهد بود.

نوع بر دو قسم است و مراتبی دارد. برای آگاهی از آن نگاه کنید به:

• نوع اضافی و نوع حقیقی.
• سلسله مراتب اجناس

منابع

فرهنگ اصطلاحات فلسفی
منطق صوری، صفحه 115