منو
 کاربر Online
690 کاربر online
تاریخچه ی: نوح بن نصر سامانی

V{maketoc}
!نوح بن نصر سامانی
(امیر حمید)
« 343- 331 ق / 954- 943 م»

روایات راجع به پایان روزگار نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی تا حدی مغشوش است. به خصوص نکته‏ای که بالافاصله بعد از وفات او، وزارت نوح به دست یک تن از فقهای عصر، معروف به حاکم جلیل که مدتی نیز حاکم ((بخارا)) بود، می‏افتد، نشانگر آن است که برکناری نصر با غلبه فقها باید ارتباط داشته باشد. همچنین گفته‏اند که در پایان روزگار امیر نصر، هیچ کس از بزرگان دولت ((سامانیان)) باقی نمانده بود، از آن که برخی مرده و بعضی دیگر در حق یکدیگر سعایتها کرده و موجب هلاک یکدیگر شده بودند. از این مطلب چنین بر می‏آید که اواخر عهد فرمانروایی این امیر، در توطئه‏های مرموز طولانی سپری شده است و شاید به دلیل از بین بردن عمدی اسناد رسمی، از آن احوال در تاریخ به اشاره‏های کوتاهی اکتفا شده است.

! آثار ضعف و انحطاط در قدرت امیران بخارا
با امارت رسمی نوح در شعبان 331 ق / آوریل 943 م، که با غلبه فقها و عامه مقارن شد، آثار ضعف و انحطاط در قدرت امیران بخارا پدید آمد. وزیر وی، فقیه ابوالفضل محمد بن احمد که حاکم جلیل و به قولی شمس الائمه نیز خوانده می‏شد بیشتر اوقات خود را به عبادت می‏گذراند و به همین دلیل از امور مملکت داری بی بهره بود. البته چنین شخصی ((قادر)) به جلوگیری از دشواریهای ناشی از بحرانهای اواخر امارت نصر نبود به خصوص مسئله ویرانی خزانه را که در سالهای طغیان بخارا و ماجرای برادران نصر مخارج سنگینی بر آن تحمیل شده بود تنوانست جبران کرده و تدارک ببیند. از این رو وزارت او به فقر ((خزانه))، نارضایتی لشکر و پریشانی عامه را افزود که سعیش در دفع این دشواریها نیز بی حاصل ماند. به روایت گردیزی مبلغ شصت میلیون درهم به لشکریان داد ولی با این حال هیچ کس از او خشنود و ((راضی)) نشد. از طرفی دیگر در اطراف مملکت شورشهایی روی داد که برای دفع آنها پول و لشکر لازم بو که هیچ یک از این دو عامل وجود نداشت.

! تحریک و توطئه طرفداران ابوعلی
وقتی نوح به اشاره این وزیر، ((ابوعلی چغانی)) را که در عهد امارت نصر، خود و پدرش خدمتها و جانفشانیهایی در راه ((آل سامان)) کرده بودند به سعایت بدخواهان و مخالفان از امارت خراسان معزول کرد «333 ق / 944 م»، با تحریک و توطئه طرفداران ابوعلی مواجه شد. در بخارا احمدبن حمویه یکی از خویشاوندان ابوعلی به ایجاد نارضایتی در بین اهل سپاه متهم شد و به تحریک وزیر و امر نوح در زیر ضربات تازیانه جان سپرد «335 ق / 946 م». اما ابوعلی زیر بار عزل نرفت و ((ابراهیم سیمجور ))را که از جانب نوح به جایش منصوب شده بود نتوانست خراسان را از وی باز ستاند و در مرو که امیر نوح به قصد دفع عصیان ابو علی لشکر آورد، با شورش و غوغای سپاه خویش مواجه شد که عزل وزیر را طلب می‏کردند و او را موجب خشم لشکر و محرک عصیان امیر چغانی می‏شمردند. در واقع با وزارت این فقیه، بی نظمی در کارها رخنه کرده بود: مواجب لشکریان عقب می‏افتاد و در جمع آوری خراج نیز نابسامانیها رخ می‏داد که موجب نارضایتی عموم مردم بود. بالاخره ناراضیان لشکر، ظاهراً با موافقت پنهانی نوح، وزیر فقیه را به قتل رساندند که بدین گونه دو ماه پس از قتل ((احمد بن حمویه)) او نیز کشته شد.

! لشکر، طالب عزل و قتل نوح
ولی حتی قتل وزیر و رهایی از استبداد او هم، نوح را از خشم و ناخرسندی لشکر که طالب عزل و قتل او بودند نرهانید تا این که عاقبت همین ناخرسندیها سبب شد کار(( ابوعلی چغانی ))و همدستانش در اظهار تمرد نسبت به امیر بخارا بالا گیرد. در واقع ابو علی نیز ابراهیم بن احمد، عموی نوح را که بعد از ماجرای خباز به ((موصل)) گریخته بود، به خراسان دعوت و او را به امارت گماشت. لشکریان نوح نیز که بعد از قتل حاکم جلیل، همچنان به سبب خالی بودن خزانه از دریافت مواجب خویش محروم بودند، غالباً به امید دریافت حقوقشان به شورشگران می‏پیوستند. ابوعلی از ((جیحون)) گذشت و در ((بخارا ))ابراهیم بن احمد را به امارت اعلام کرد که به همین دلیل نوح ناچار به ((سمرقند)) گریخت.

اما اتحاد ابراهیم با امیر چغانی بیشتر از دو ماه طول نکشید. ابو علی چون از جانب ابراهیم ایمنی نداشت به چغانیان رفت ولی در عوض ابراهیم که از عهده مخالفت با اهل بخارا که هوا خواه امیر نوح بودند بر نمی‏آمد، نوح را به بخارا خواند و به این ترتیب از وی معذرت خواست. نوح در بخارا، بر خلاف پیمان، ابراهیم را توقیف کرد و با شورشیان هم به خشونت رفتار کرد. به این ترتیب امارت خراسان را به ((منصور بن قراتکین))، از ترکان اسپیجاب داد که لشکری نستوه و در عین حال به آل سامان در جنگها خدمت بسیار کرده بود داد.

! شکست ابوعلی چغانی در جنگ با امیر نوح
ابوعلی چغانی که هنوز داعیه امارت خراسان را داشت از بلخ راه بخارا را پیش گرفت و در آن جا به تهدید امیر نوح پرداخت. اما در جنگ سختی که میان دو طرف در گرفت، شکست خورده و ناچار به چغانیان عقب نشینی کرد. با آن که لشکر بخارا چغانیان را غارت کرد، سرانجام کار به مصالحه کشید و ابو علی ناچار به همان حکومت چغانیان که از قدیم به خاندانش اختصاص داشت راضی شد. اما در این میان منصور بن قراتکین، از افراط در شرابخواری وفات یافت، نوح بار دیگر امارت خراسان را به ابو علی چغانی داد بدین ترتیب ابو علی به خراسان بازگشت و کار امارت آن دیار را به دست گرفت «340 ق / 951 م».

این بار خراسان توسط ابوعلی نظم و امنیت از دست رفته خود را باز یافت و ابو علی بعد از اعده نظم، با ((آل بویه)) که در این ایام در عراق قدرتی یافته و قلمرو سامانیان را در خراسان تهدید می‏کردند، در حدود ((ری)) درافتاد. با این وجود صلحی که او با رکن الدوله دیلمی کرد، مقبول دربار بخارا واقع نشد و نوح، ابو علی را مجدداً از امارت ((خراسان ))عزل کرد، اما مقارن همین ایام نوح وفات یافت «ربیع الثانی 343 ق / آگوست 954 م». بعد از مرگش او را امیر حمید خواندند.

تاریخ شماره نسخه کاربر توضیح اقدام
 چهارشنبه 19 مهر 1385 [04:08 ]   6   آآوا رسا      جاری 
 چهارشنبه 19 مهر 1385 [04:07 ]   5   آآوا رسا      v  c  d  s 
 شنبه 15 مهر 1385 [09:24 ]   4   آآوا رسا      v  c  d  s 
 شنبه 15 مهر 1385 [09:23 ]   3   آآوا رسا      v  c  d  s 
 شنبه 15 مهر 1385 [09:21 ]   2   آآوا رسا      v  c  d  s 
 چهارشنبه 17 فروردین 1384 [08:00 ]   1   نغمه آذربویه      v  c  d  s 


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..