یکی از شیوه های موثر و جذاب در زمینه مسائل تعلیم و تربیت استفاده از تمثیل و تشبیه، و استعاره و . . . است. گاهی از اوقات گوینده، یک مطلب عقلانی و غیر قابل هضم را با یک تشبیه و تمثیل بسیار ساده بصورت یک مطلب محسوس ارائه می دهد و مخاطب براحتی پیام را دریافت می کند و به آن پی می بردند.
قرآن کریم فراوان از این شیوه استفاده کرده است تا آنجا که در آیه 89 از سوره اسراء می فرماید : « و لقد صرفنا للناس فی هذا القرآن من کل مثل»، (ما برای مردم در این قرآن از هر مثلی بکاره برده ایم) و نیز همین ادعا را در آیات 54 سوره کهف، 58 روم، 27 سوره زمره مطرح کرده است.
قرآن کریم در آیاتی نیز اهداف خویش را از کاربرد تمثیلات، یاد آوری، اندیشه و تفکر و تعقل مردمان معرفی می کند. در زمینه استفاده از همین شیوه، نامهای حیوانات گوناگونی در قرآن در مورد موضوعات فراوانی بکار رفته است همانند (عنکبوت، سگ، الاغ، پشه، و . . .)
در همین مسئله ائمه معصومین علیهم السلام نیز که سخنگویان حقیقی قرآن کریم هستند فراوان از شیوه استفاده از تمثیل و تشبیه در مسائل مختلف، اعتقادی، اجتماعی، تربیتی و . . . بهره گرفته اند. از این که انسان با موجودات مادی و محسوس بیشتر انس دارد، مطالب عالی را می توان با استفاده از شیوه تمثیل معقول به محسوس، به او منتقل کرد تا بدینوسیله کم کم زمینه درک مسائل عقلانی و غیر محسوس برای او فراهم گردد.
منابع: قرآن کریم.
مراجعه شود به:
تربیت اولاد