میثم بن یحیی تمّار، غلام زنی از بنی اسد و عجمی تبار بود، امیر مؤمنان علی علیه السلام وی را خرید و آزاد ساخت، میثم از خواص اصحاب و از یاران سرّّ و راز علی علیه السلام به شمار می آید.
او به مقدار قابلیت و ظرفیت خویش از محضر امام علی علیه السلام علم آموخت و آن حضرت او را بر برخی از اخبار غیبی و اسرار نهان آگاه ساخت تا جایی که
ابن عباس از محضر میثم استفاده می نمود.
نقل است که امیر مومنان علیه السلام چگونگی کشته شدن میثم را پیشگویی نمود و به وی فرمود: تو را بعد از من دستگیر و به دار خواهند زد و در روز سوم خون از بینی و دهان تو روان خواهد شد و ریش تو از آن رنگین خواهد شد.
آن گاه حضرت درختی را که بر اّن میثم را بر دار خواهند کشید به او نشان داد و به وی فرمود: تو در آخرت با من خواهی بود، پس از شهادت امیرالمومنین علیه السلام میثم پیوسته به نزد آن درخت می آمد و نماز می گذارد.
میثم در سال آخر عمر خویش به بیت الله الحرام و سپس به مدینه رفت و در آن جا به دیدار
ام المومنین ام سلمه شتافت و از احوال امام حسین علیه السلام پرس و جو کرد، ام سلمه به وی گفت: که بسیار شنیدم که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم سفارش تو را به امیرالمؤمنین علی علیه السلام می کرد و نیز امام حسین علیه السلام تو را بسیار یاد می کند.
میثم به کوفه بازگشت و در همان سال یعنی آخر سال 60 هجری ده روز قبل از ورود امام حسین علیه السلام به عراق، توسط
عبیدالله بن زیاد دستگیر و به همان نحوی که امام علی علیه السلام خبر داده بود به دار آویخته شد و به شهادت رسید.
او اولین مسلمانی بود که به هنگام قتل بر دهان او لگام زده شد.
منابع :
اعیان الشیعه ج10، معجم رجال الحدیث ج 19، تنقیح المقال ج 3،