||مکانیک سنگ از دو کلمه rock به معنی سنگ و mechanics به معنی مکانیک گرفته شده است. مکانیک سنگ مبحثی از علوم مهندسی است که در آن چگونگی رفتار سنگ در برابر عوامل بیرونی و درونی و تغییرات آنها مورد بحث قرار می‌گیرد و چون رفتار سنگ بستگی کامل به ویژگیهای آن دارد، از اینرو بررسی آن گروه از خواص سنگها که در این مورد اهمیت دارد نیز بخشی از مبحث مکانیک سنگ را تشکیل می‌دهد.||
!تاریخچه
بناها و آثاری چون سدهای مربوط به سده‌های 29 و 30 قبل از میلاد در مصر و عراق ، اهرام ثلاثه مصر ، کاخ ((تخت جمشید)) و مقبره‌های نقش رستم که بر سنگ (از سنگ و یا در سنگ) ساخته شده‌اند گواه بکارگیری روشهای دقیق در امر انتخاب ، استخراج و کندوکاو سنگ و لذا کاربرد مکانیک سنگ از دیر زمان‌اند. ارتباط تنگاتنگ ما با سنگ به پیش از تاریخ بر می‌گردد. در آن زمان ، پیکانها ، ابزار معمولی و ظروف ، استحکامات ، خانه‌ها و حتی تونلها از سنگ یا در سنگ ساخته می‌شد. ساختها و مجسمه‌هایی مانند معبد ابوسمبل از مصر نشان دهنده استفاده از روشهای بسیار دقیق در امر انتخاب محل ، استخراج و کندوکاو بر سنگ است.
::{img src=img/daneshnameh_up/3/3e/1032.JPG}::
!سیر تحولی و رشد
در قرون هجدهم و نوزدهم تونلهای بزرگ به منظور تهویه و ((زهکشی)) معادن ، ((فاضلاب)) ، کانال کشی و حمل و نقل با راه آهن زده شد. در همین قرن ما ، ساختن مجسمه‌های عظیم در مونت راشمو میل به درگیری برای ساختن پیکرهای بزرگ سنگی و به همان اندازه انتخاب ((گرانیت)) خوب را ، با وجود روی آوردن مهندسان به مصالح دیگر ، به جهانیان ثابت کرد. در این عصر که مهندسان مواد می‌توانند به اقتضای نیازهای خاص و عجیب آلیاژها و پلاستیکها را بسازند ، سنگ کاری هنوز ((انرژی)) صنایع و تخیل مهندسان را به خود مشغول داشته است.
{img src=img/daneshnameh_up/c/c0/brazilian test.JPG}
!نقش مکانیک سنگ در زندگی انسان
از آنجایی که حفاریها و بناهایی چون تونلهای راه آهن زیرزمینی ، تامین آب ، زهکشی و نیروگاههای زمینی ، حفره‌های ذخیره آب ، ((نفت)) ، ((گاز طبیعی|گاز)) ، هوا و غیره و نیز دفن زباله‌های هسته‌ای ، معادن زیرزمینی ، معادن روباز ، برشهای عمیق برای آب ریز و ... در سنگ و یا بر سنگ صورت می‌گیرد، لذا لزوم شناخت سنگها و مکانیک سنگ برای انسان امری انکار ناپذیر است.
{img src=img/daneshnameh_up/6/61/mashine haffari.JPG}
!مباحث مربوط به مکانیک سنگ
*__رده‌بندی زمین شناختی سنگها :__ سنگها را از نظر نحوه تکوین آنها ، معمولا به سه گروه ((سنگ شناسی آذرین|آذرین)) ، ((سنگ شناسی دگرگونی|دگرگونی)) و ((سنگ شناسی رسوبی|رسوبی)) تقسیم می‌کنند.
*__ویژگیهای شاخص سیستمهای سنگ :__ برای طبقه بندی مهندسی سنگها ، لازم است که ویژگیهای شاخص سنگها ارزیابی شوند و با در نظر گرفتن مجموعه آنها با همدیگر ، شخصی باتجربه می‌تواند، همبستگیهای مفیدی را بین آنها ، برای کاربردهای عملی، بیایبد. بعضی از این ویژگیهای شاخص عبارتند از : ((تخلخل و نفوذپذیری|تخلخل)) ، ((چگالی)) ، تراوایی و استحکام.
*__استحکام و معیارهای ریزش سنگ :__ در این بحث از ((مکانیک خاک)) معیارهای ریزش سنگ مثل خمش ، برش و خرد شدن و یا عوامل دیگری که باعث ریزش می‌شوند، بررسی می‌شوند.
*__تنشهای اولیه در سنگها و اندازه گیری آنها :__ در نزدیکی سطح زمین در نواحی کوهستانی ، تنش در جای سنگ ممکن است در بعضی نقاط به صفر نزدیک شود و در نقاطی دیگر ممکن است نزدیک به استحکام سنگ باشد، دستکاری و برهم زدن میدان تنش از طریق حفر تونل یا حتی گودبرداریهای سطحی ، ممکن است محرک آزاد سازی شدید انرژی ذخیره شده شود. در این قسمت به بررسی و تعیین بزرگی و جهت تنشهای اولیه در ساختگاه یک پروژه می‌پردازند.
*__دگرشکل پذیری سنگها :__ ((دگرریختی|دگرشکل پذیری)) ، ظرفیت سنگ برای واتنش در مقابل بار اعمال شده یا پاسخ به باربرداری ناشی از گودبرداری است.
!ارتباط با سایر علوم
ویژگی مصالحی از قبیل سنگ و ((خاک)) در مقایسه با مصالح دیگر مهندسی این است که این مصالح کمتر قابل انتخاب است و به عبارت دیگر مهندسین طراح باید طرح را برای مواد و محیطی در نظر بگیرند که خصوصیات آن محیط الزاما مطابق خواست آنها نیست و نیز این خصوصیات از محلی به محل دیگر متفاوت است، از اینرو شناخت کلیه خواص فیزیکی ، مکانیکی ، ((زمین شناسی)) ، هیدرودینامیکی و حتی ((کانی شناسی)) و ((چینه شناسی)) سنگها معمولا مفید و در مواردی حتما ضروری است.
!کاربردهای مکانیک سنگ
برخی کارهای مهندسی که در حد چشمگیری با مکانیک سنگ در ارتباط هستند، شامل موارد زیر می‌باشند.
*__پروژه‌های سازنده‌های سطحی :__ این پروژه‌ها شامل مواردی چون ((پل)) ، ساختمانهای بلند ، نیروگاهها و سدها می‌باشند.
*__مسیرهای حمل و نقل :__ مانند بزرگراه ، خط آهن ، کانال و خط لوله
*__گودبرداریهای سطحی :__ مثل ((معدن|معدن روباز))
*__گودبرداریهای زیرزمینی :__ مثل تونلها ، حجره‌های زیرزمینی و کارهای دفاعی
*__بهره برداری از منابع انرژی :__ مثل ((استخراج نفت)) و دفن زباله‌های اتمی
!مباحث مرتبط با عنوان
*((تخلخل و نفوذپذیری))
*((چین خوردگی))
*((دگردیسی))
*((دگرریختی))
*((دگرشیبی))
*((دینامیک سنگ))
*((سنگ شناسی))
*((سنگ شناسی آذرین))
*((سنگ شناسی دگرگونی))
*((سنگ شناسی رسوبی))
*((فرسایش سنگ))
*((لایه بندی))
*((مکانیک خاک))
*((هوازدگی))
