V{maketoc}

((نیوبیم)) - __Chromium__ - ((تکنتیوم)) __Mo__ ((Tungsten|W))       {picture=Mo_TableImage.png} ((جدول استاندارد|جدول کامل)) __عمومی__ ((فهرست نام عناصر|نام)), ((فهرست علائم عناصر|علامت اختصاری)), ((فهرست شماره عناصر|شماره)) molybdenum, Mo, 42 ((گروه شیمیایی)) ((فلز انتقالی)) ((گروه جدول تناوبی|گروه)), ((دوره جدول تناوبی|تناوب)), ((بلوک جدول تناوبی|بلوک)) ((عنصر گروه 6|6 «VIB))), ((عنصر دوره 5|5)) , ((بلوک d|d)) ((جرم حجمی)), ((درجه سختی موهز|سختی)) 10280 ((کیلوگرم برمترمکعب|kg/m3)), 5.5 ((رنگ)) خاکستری فلزی {picture=125pxMo2C42.jpg} __خواص اتمی__ ((وزن اتمی)) 95.94 ((واحد جرم اتمی|amu)) ((شعاع اتمی)) 145 ((پیکومتر|pm)) ((شعاع کووالانسی)) 145 pm ((شعاع وندروالس)) ناشناخته ((ساختار الکترونی)) ~np~~/np~((کریپتون|Kr))~np~]~/np~4d55((اوربیتال s|s))1] ((الکترون|e-)) بازای هر ((سطح انرژی)) 2, 8, 18, 13, 1 ((درجه اکسیداسیون)) ((«اکسید))) 2,3,4,5,__6__ ((«اسید)) قوی) (( ساختار کریستالی)) body centered مکعبی __ خواص فیزیکی __ (( حالت ماده)) جامد ((«مغناطیسی|__))) (( نقطه ذوب)) 2896 ((کلوین |K)) (4753 °(( فارنهایت |F))) (( نقطه جوش)) 4912 K (8382 °F) (( حجم مولی)) 9.38 ((scientific notation|ש»10-6 ««متر مکعب بر مول |m3/mol)) (( گرمای تبخیر)) 598 ((کیلوژول بر مول|kJ/mol)) (( گرمای هم جوشی)) 32 kJ/mol (( فشار بخار)) 3.47 ((پاسکال|Pa)) at 3000 K (( سرعت صوت)) __ ((متر بر ثانیه |m/s)) at __ K __ متفرقه __ (( الکترونگاتیویته)) 2.16 ((«درجه پائولینگ))) (( ظرفیت گرمایی ویژه)) 250 ((ژول بر کیلوگرم-کلوین |J/«kg*K))) (( رسانائی الکتریکی)) 18.7 106/m ((اهم)) (( رسانائی گرمایی)) 138 ((وات بر متر-کلوین |W/«m*K))) 1st ((پتانسیل یونیزاسیون)) 684.3 kJ/mol 2nd پتانسیل یونیزاسیون 1560 kJ/mol 3rd پتانسیل یونیزاسیون 2618 kJ/mol 4th پتانسیل یونیزاسیون 4480 kJ/mol __ پایدارترین ایزوتوپها __ (( ایزوتوپ |iso)) (( وفور طبیعی |NA)) (( نیمه عمر)) (( روش فروپاشی |DM)) (( انرژی فروپاشی |DE)) ((مگا |M))(( الکترون ولت |eV)) (( محصول فروپاشی |DP)) 93Mo ((رادیو ایزوتوپ مصنوعی|{syn.})) 4000 y ε 0.405 ((niobium|93Nb)) 99Mo ((رادیو ایزوتوپ مصنوعی|{syn.})) 65.94 h β 1.357 ((technetium|99Tc)) 100Mo ((رادیو ایزوتوپ مصنوعی|{syn.})) 1E19 y β 3.034 ((ruthenium|100Ru)) 92Mo 14.84% Mo با 5 ((نوترون)) ((ایزوتوپ پایدار|پایدار)) است 94Mo 9.25% Moبا52 نوترون پایدار است 95Mo 15.92% Mo با53 نوترون پایدار است 96Mo 16.68% Mo با54 نوترون پایدار است 97Mo 9.55% Mo با55 نوترون پایدار است 98Mo 24.13% Mo با56 نوترون پایدار است واحدهای((SI)) & ((دما و فشار استاندارد |STP)) استفاده شده مگر آنکه ذکر شده باشد.

!خصوصیات قابل توجه
مولیبدنم(( عنصر شیمیایی)) است که در((جدول تناوبی)) با نشان Mo و(( عدد اتمی)) 42 قرار دارد.مولیبدنم یک(( فلز واسطه)) می باشد. خالص این عنصر سیمگون و بسیار سخت است و یکی از بالاترین نقطه ذوبها را در بین تمامی عناصر خالص دارا می باشد.مقادیر بسیار کم مولیبدنم برای استحکام بخشیدن به(( فولا))د موثر است.این عنصر در تغذیه گیاهان مهم بوده و در((آنزیم| آنزیمها))ی خاصی مانند((اکسیداز زانتین)) یافت می شود.
!کاربردهـــــــــا
بیش از 2/3 کل مولیبدنم در((آلیاژ| آلیاژها)) بکار می رود.استفاده از مولیبدنم در طول ((وضعیت زندگی استاد درجنگ جهانی اول)) افزایش یافت ، در این دوران نیاز به تنگستن موجب گرانی این عنصرشده و(( فولاد ))محکم هم گران و کمیاب گشته بود. آن زمان از مولیبدنم در آلیاژهای با دوام و فولادهای مقاوم در حرارتهای بالا استفاده می شد. آلیاژهای خاص حاوی مولیبدنم – مثل((Hastelloys)) – بطور چشمگیری در برابر حرارت و(( فرسایش)) مقاوم هستند.از این عنصر در قسمتهای مختلف(( هواپیما)) و(( موشک)) و افروزه های لامپ استفاده می شود.در صنعت بنزین بعنوان(( کاتالیزور))کاربرد دارد بخصوص در کاتالیزورهای جداکننده((گوگرد| گوگردها))ی آلی از محصولات(( بنزین)) .Mo-99 در صنعت ایزوتوپ اتمی بکار می رود . طیف رنگدانه های نارنجی مولیبدنم بین ((قرمز – زرد)) تا(( نارنجی)) قرمز درخشانی قرار دارد که در(( پلاستیک)) ،(( جوهر)) ،(( رنگ)) و ترکیبات ((لاستیکی)) بکار می روند.((دی سولفید مولیبدنم))(( ماده لیز کننده)) بسیار خوبی مخصوصا" در دماهای زیاد به حساب می آید. علاوه بر اینها مولیبدنم در بعضی وسایل الکترونیکی مثل پوشش فلزات رسانا در((غشای نازک ترانزیستور| غشای نازک ترانزیستورها)) مورد استفاده قرار می گیرد.( TFTs)
!تاریخچـــــــــه
مولیبدنم ( از واژه((زبان یونانی| یونانی)) molybdos به معنی " سرب مانند") بصورت آزاد در طبیعت وجود ندارد و تا اواخر(( قرن 18)) ترکیبات آنرا با ترکیبات عناصر دیگر مانند(( کربن)) و ((سرب)) اشتباه می گرفتند.(( Carl Wilhelm Scheele)) در سال(( 1778)) اثبات کرد که مولیبدنم با(( گرافیت)) و سرب ارتباطی ندارد و توانست(( اکسید)) این فلز را از(( مولیبدنیت)) جدا کند.در سال(( 1782)) ((Hjelm )) موفق شد تا با روش کاهش این اکسید از کربن ، عصاره ناخالصی از مولیبدنم را جداسازی کند.تا اواخر(( قرن 19 ))مولیبدنم کاربرد بسیار کمی داشت و در آزمایشگاه باقی ماند. بعد از این تاریخ شرکت فرانسوی(( Schneider and Co ))این فلز را بعنوان یک عامل آلیاژ ساز در پوشش زرهی مورد آزمایش قرار داد و به ویژگیهای مفید آن پی برد.
!پیدایــــــــــش
اگرچه مولیبدنم در کانیهایی مانند(( وولفنیت)) (Mo((O))₄((Pb))) یا پاولیت ((«Ca))((Mn))O₄) وجود دارد ، منبع تجاری اصلی این فلز مولیبدنیت ( MoS) می باشد.مولیبدنم را مستقیما" استخراج می کنند و بعنوان محصول جانبی استخراج(( مس)) نیز بازیافت می گردد. مقدار مولیبدنم در((سنگ معدن| سنگهای معدن)) بین 01/0% تا تقریبا" 5/0% است. نزدیک به نیمی از مولیبدنم جهان در(( ایالات متحده)) استخراج شده و(( شرکت ))Phelps Dodge عرضه کننده اصلی آن می باشد.
!نقش بیولوژیکی
((گیاه| گیاهان)) به مقادیر کم مولیبدنم نیاز داشته و کمبود این عنصر باعث ضعف(( خاک)) می گردد. گیاهان و جانوران عموما" دارای مولیبدنم در مقادیر بسیار کم در هر میلیون هستند. مولیبدنم در گیاهان در مسیر(( تثبیت نیتروژن)) و کاهش(( نیترات)) و در((حیوان| حیوانات)) در مسیر(( کاهش)) پورین و ایجاد ((اسید اوریک)) فعالیت دارد.در بعضی حیوانات افزودن مقدار کمی مولیبدم خوراکی موجب افزایش رشد می شود.
!ایزوتوپهـــــــا
مولیبدنم دارای شش ((ایزوتوپ پایدار)) و تقریبا" 24 ((ایزوتوپ رادیو اکتیو)) است که اکثرآنها((نیمه عمر| نیمه عمرها))ی دقیقه ای دارند.Mo-99 در((ژنراتورsorpation | ژنراتورهای ))جذبی که برای صنعت(( ایزوتوپ)) اتمی، Tc-99 تولید می کنند بکار می رود.بازار محصولات Mo-99 در حدود 100 میلیون(( دلار آمریکا)) در سال برآورد می شود.

!هشدارهــــــــا
گرده های مولیبدنم و ترکیبات آن از جمله تری اکسید مولیبدنم و مولیبدیتهای محلول در آب ،درصورت استنشاق یا بلع احتمالا"((سمی| مسمومیت زایی)) کمی دارند .بررسیهای آزمایشگاهی نشان داده مولیبدنم در مقایسه با بسیاری از(( فلزات سنگین)) مسمومیت زایی نسبتا" ضعیفی دارد. چون برای مسمومیت شدید مقدار بسیار زیادی ازاین عنصر لازم است احتمال مسمومیت((انسان| انسانها ))بعید است. در فعالیتهای(( استخراج)) و تصفیه این عنصر و نیز صنایع شیمیایی امکان مسمومیت با مولیبدنم وجود دارد ولی تا امروز هیچ موردی مبنی بر آسیب در اثر تماس با این عنصر گزارش نشده است.اگرچه ممکن است ترکیبات مولیبدنم محلول در آب تاحدی سمی باشند ، ترکیبات نا محلول آن از قبیل دی سولفید مولیبدنم سایشکاه غیر سمی به حساب می آیند.

با اینهمه؛ زنجیره حوادث زیست محیطی می تواند منجر به پیامدهای جدی سلامتی مربوط به مولیبدنم شود.سال 1996 در سوئد ازدیاد باران اسیدی در نزدیکی(( Uppsala)) موجب کاهش غذای طبیعی گوزنها در مناطق روستایی اطراف این ناحیه شد.در نتیجه گوزنها وارد مزارع جوئی شدند که کشاورزان برای جبران تاثیرات باران اسیدی خاک آنها را با آهک پوشانده بودند.آهک باعث تغییر در سطح(( کادمیم)) و سایر فلزات کم و ضروری موجود در خاک شده و در نتیجه موجب جذب مقادیر زیاد مولیبدنم توسط دانه های جو می شود. خوردن این نوع جو توسط صدها گوزن، در نسبت مولیبدنم به مس موجود در کبد آنها اختلال ایجاد کرد که پیامد آن لاغری ، تغییر رنگ مو ، زخم معده، اسهال، نابینایی،پوکی استخوان و سرانجام ضایعات قلبی بود.

قانون(( OSHA ))حداکثر مواجهه با این فلز را برای روزی 8 ساعت و هفته ای 40 ساعت ،15 میلی گرم در هر متر مکعب تعیین نموده است.NIOSH حد تماس با مولیبدنم را 5000 میلی گرم در هر متر مکعب پیشنهاد کرده است.



!منبع
*[http://periodic.lanl.gov/elements/42.html|Los|Alamos|National Laboratory - Molybdenum]



!پیوندهای خارجی
*[http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Mo/key.html WebElements.com - Molybdenum]
*[http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Mo.html EnvironmentalChemistry.com - Molybdenum]
*[http://www.imoa.info/ The International Molybdenum Association]
*[http://www.imoa.info/imoadata/PHYSI/SUMMARY.HTM Database of Molybdenum in the Environment]