منو
 کاربر Online
909 کاربر online
تاریخچه ی: منشور نیکول

V{maketoc}
__منشور نیکول Nicol prism__

! مفاهیم پایه:

*((کلسیت)) (CaCO3 ) نوعی ((کریستال دوشکستی)) است که در سال1669« ((اراسموس بارتولین))» پدیده دوشکستی آن را کشف کرد. زمانی که این کریستال روی نوشته ای قرار می گیرد، از آن دو تصویر حاصل می کند. برای یک پرتو نور که بطور عمود به سطح کریستال می رسد، در داخل کریستال دو پرتو خواهیم داشت.

یکی از این پرتوها را پرتو عادی می گویند که تابع ((قانون اسنل)) است و سرعت و ((ضریب شکست)) ثابتی دارد. پرتو دوم، از قانون اسنل تبعیت نمی کند و آنرا پرتو غیرعادی می گویند. این پرتو در امتدادهای مختلف داخل ((بلورها|بلور))، سرعتهای متفاوت و به تبع آن ضریب شکستهای مختلف خواهد داشت.

*در سال 1678« ((هویگنس))» کشف کرد که پرتوهای عادی و غیرعادی، ((نور قطبیده)) هستند. پس وقتی پرتوی، روی ((کریستال دوشکستی)) فرود می آید، به دو پرتو که در دو راستای متفاوت ((انتشار)) می یابند، تقسیم می شود.

و در هنگام خروج از ((کریستال ها|کریستال)) دو باریکه ((قطبش خطی|پلاریزه خطی)) بدست می آید و این باعث می شود که دو تصویر از یک شیئ واحد دیده شود. اگر کریستال را روی جسم بچرخانیم، یکی از این تصویرها ثابت می ماند و تصویر دیگر حول آن می چرخد و در لحظه خاصی این دو تصویر روی هم منطبق می شوند.

*تصویر ثابت، همان تصویری است که از پرتوهای عادی بدست می آید. تصویر چرخان هم، تصویرحاصل از پرتوهای غیرعادی می باشد. جایی که دو تصویر به یک تصویر واحد تبدیل می شوند، محل ((محور نوری)) کریستال است. در روی محور نوری، تمام خصوصیات پرتوهای عادی و غیرعادی یکسان است.

*__دو نوع کریستال دوشکستی داریم:__ ''کریستال دوشکستی مثبت'' و ''کریستال دوشکستی منفی''. اگر سرعت پرتو عادی بیشتر از پرتو غیرعادی باشد، کریستال را مثبت گویند. بعبارت دیگر، در کریستال مثبت، ضریب شکست پرتو عادی کمتر از ضریب شکست پرتو غیرعادی می باشد.

اگر سرعت پرتو غیرعادی، بیشتر از پرتو عادی باشد، کریستال را منفی گویند، یعنی در کریستال منفی، ضریب شکست پرتو غیرعادی کمتر از ضریب شکست پرتو عادی است. ((کلسیت)) از نوع منفی کریستال می باشد که بعنوان مثال برای نور زرد ، ((ضریب شکست)) پرتو عادی کلسیت 1.69 و ضریب شکست پرتو غیرعادی آن 1.48 می باشد (1.48<1.69).

*اگر جلوی عبور یکی از این پرتوها را بگیریم، یا آن را به نحوی منحرف کنیم، پرتو دیگر، پرتو قطبیده ای با درجه ((قطبش)) بالا خواهد بود. منشور نیکول اولین کریستال دو شکستی ((قطبشگر|قطبنده)) ای است که برای این منظور ساخته شده است.

! ((منشور نیکول)):

در سال 1828« ((ویلیام نیکول))» منشوری ساخت که به نام منشور نیکول معروف شد. او قطعه ای از کریستال کلسیت طبیعی را انتخاب کرد که به شکل ((متوازی السطوح))ی با زاویه حاده 71 درجه بود ( ساختار هندسی توده کلسیت بصورت متوازی السطوح است).

نیکول برشهایی را در طرفین کریستال ایجاد کرد، تا جایی که زاویه 71 درجه به 68 درجه کاهش یافت، سپس کریستال را در امتداد قطر کوچک آن به دو قسمت تقسیم کرد و با چسبی بنام ((صمغ کانادا)) (Canada Balsam) این دو قطعه را به هم وصل کرد ( صمغ کانادا چسبی شفاف برای ((نور مرئی)) است، که ضریب شکست آن برای نور زرد 1.55 می باشد). بدین ترتیب، کلسیت به منشور بیرنگی بنام منشور نیکول تبدیل می شود.

! نحوه عملکرد منشور نیکول:

می دانیم که ((نور)) طبیعی در تمام جهات قطبش دارد،( ((میدان الکتریکی)) آن در تمام جهات مولفه دارد) اگر این نور تحت زاویه ای نسبت به ((محور نوری)) به منشور نیکول بتابد، در اولین سطح جدایی( بین هوا و لبه منشور) پدیده دو شکستی، آن را به مولفه های قطبیده موازی و عمود بر محور نوری تجزیه می کند.

بنابراین در دومین سطح جدایی( بین لبه بریده شده منشور و ((صمغ کانادا))) دو پرتو دارای زاویه تابش متفاوتی خواهند بود. با توجه به اینکه ((ضریب شکست)) کلسیت برای پرتو غیرعادی و ضریب شکست صمغ کانادا تقریبا با هم برابرند، لذا پرتو غیرعادی با کمی ((بازتاب))ش وارد نیمه دوم کریستال می شود و در نهایت از طرف دیگر بلور در امتداد موازی با پرتو فرودی و با کمی جابجایی خارج می شود.

ولی در مورد پرتو عادی، چون ضریب شکست کلسیت بیشتر از ضریب شکست صمغ کانادا است، یعنی نور از محیط غلیظ وارد محیط رقیق می شود، پس احتمال ((بازتابش داخلی کلی)) وجود دارد. بدین ترتیب، پرتو عادی پس از بازتابش کلی، به طرف قاعده منشور منحرف می شود.

حال اگر مجموعه ای از پرتوها را به منشور نیکول بتابانیم، پرتوهای غیرعادی از وجه مقابل و پرتوهای عادی از قاعده خارج می شوند. در اغلب موارد، روی قاعده موادی قرار می دهند تا پرتو ((بازتاب)) یافته را ((جذب)) کند. و فقط از پرتوهای قطبیده عبوری استفاده می کنند. ولی در بعضی از ((دستگاه های نوری)) ، پرتوهای بازتابیده نیز که دارای درجه ((قطبش)) بالایی هستند، در قسمت دیگری از سیستم مورد استفاده قرار می گیرند.

در ((منشورهای پیشرفته)) به جای صمغ کانادا ، لایه نازکی از مواد خاصی را قرار می دهند. امروزه معروفترین این منشورها ، ((منشور گالن تیلور)) می باشد که بهترین قطبش دهنده نور است و می توان گفت نور عبوری تماما قطبیده است.

منشور نیکول اغلب به عنوان یک ((آنالیزور)) استفاده می شود، فقط در ((ساخاریمتر))
(Saccharimeter) به عنوان ((پلاریزور)) مورد استفاده قرار می گیرد.

! مباحث مرتبط با عنوان:

*((منشورها))
*((کریستال دوشکستی))
*((کلسیت))
*((قانون اسنل))
*((ضریب شکست))
*((بلورها))
*((نور قطبیده))
*((انتشار))
*((کریستال ها))
*((قطبش خطی))
*((قطبش))
*((کاربردهای قطبش))
*((قطبش خطی نور))
*((قطبشگر))
*((صمغ کانادا))
*((بازتاب))
*((شکست))
*((بازتابش داخلی کلی))
*((دستگاه های نوری))
*((منشورهای پیشرفته))
*((منشور گالن تیلور))
*((آنالیزور))
*((ساخاریمتر))
*((پلاریزور))
*((پلاریمتری))

تاریخ شماره نسخه کاربر توضیح اقدام
 سه شنبه 01 آذر 1384 [13:02 ]   4   مجید آقاپور      جاری 
 یکشنبه 02 مرداد 1384 [12:53 ]   3   بابک خسروشاهی      v  c  d  s 
 شنبه 30 آبان 1383 [08:22 ]   2   نفیسه ناجی      v  c  d  s 
 یکشنبه 01 شهریور 1383 [05:26 ]   1   حسین خادم      v  c  d  s 


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..