تاریخچه ی:
مرکب حقیقی
بنابر این نظریه جامعه مرکب حقیقی است بالاتر از مرکبات طبیعی . در مرکبات طبیعی ، اجزاء قبل از ترکیب از خود هویتی و آثاری دارند ، در اثر تأثیر و تأثر در یکدیگر و از یکدیگر زمینه یک پدیده جدید پیدا میشود . اما افراد انسان در مرحله قبل از وجود اجتماعی هیچ هویت انسانی ندارند ، ظرف خالی میباشند که فقط استعداد پذیرش روح جمعی را دارند .
انسانها قطع نظر از وجود اجتماعی ، حیوان محض میباشند که تنها استعداد انسانیت دارند و انسانیت انسان ، یعنی احساس " من " انسانی ، تفکر و اندیشه انسانی ، عواطف انسانی ، و بالاخره آنچه از احساسها ، تمایلات ، گرایشها ، اندیشهها ، عواطف که به انسانیت مربوط میشود ، در پرتو روح جمعی پیدا میشود و این روح جمعی است که این ظرف خالی را پر میکند و این شخص را به صورت شخصیت درمیآورد .
روح جمعی همواره با انسان بوده و با آثار و تجلیات خود از اخلاق ، مذهب ، علم ، فلسفه و هنر همیشه خواهد بود .
تأثیر و تأثرها و فعل و انفعالهای روحی و فرهنگی افراد در یکدیگر به واسطه روح جمعی و در پرتو روح جمعی پیدا میشود نه مقدم بر آن و در مرحله پیش از آن ، و در حقیقت جامعهشناسی انسان مقدم بر روانشناسی اوست .
برخلاف نظریه های دیگر که برای انسان در مرحله قبل از وجود اجتماعی ،روانشناسی قائل است و جامعهشناسی او را در مرحله و مرتبه بعد از روانشناسی او میداند ، مطابق این نظریه اگر انسان وجود اجتماعی نمیداشت و اگر جامعهشناسی نمیداشت ، روان انسانی فردی و روانشناسی فردی نداشت .
و اما نظریه چهارم اصالةالاجتماعی محض است ، مطابق این نظریه هر چه هست روح جمعی و وجدان جمعی و شعور جمعی و اراده و خواست جمعی و " من " جمعی است ، شعور و وجدان فردی مظهری از شعور و وجدان جمعی است و بس.
کتاب جامعه و تاریخ
نویسنده شهید مطهری
صفحه27