واژه محکم در اصل از« احکام» به معنی ممنوع ساختن گرفته شده است و به همین دلیل به موجودات پایدار و استوار محکم می گویند زیرا عوامل انحرافی را می زدایند و نیز سخنان روشن و قاطع که هرگونه احتمال خلاف را از خود دور می سازد محکم می گویند، بنابراین مراد از« آیات محکمات» (آیات محکم) آیاتی است که مفهوم آن به قدری روشن است که جای گفتگو و بحث نیست مثل آیات« قل هو الله احد» و مثل الله خالق کل شی و مثل« لیس کمثله شی» و هزاران آیه دیگر که در موضوعات دیگر مطرح شده است این آیات محکمات نامیده شده و« ام الکتاب» می باشند یعنی اصل و مرجع و مفسّر و توضیح دهنده آیات دیگرند.

واژه« متشابه» در اصل به معنی چیزی است که قسمتهای مختلف آن شبیه یکدیگر باشند به همین جهت به جمله ها و کلماتی که معانی آن پیچیده و گاهی احتمالات مختلف درباره آن داده می شود« متشابه» می گویند.

و منظور از متشابهات قرآن همین است یعنی آیاتی که معانی آن در ابتدا نظر پیچیده است و در آغاز احتمالات متعددی در آن می رود هر چند که با توجه به آیات محکم تفسیر آن واضح و روشن می گردد.

لازم به یاد آوری است در مورد معنای محکم و متشابه به تفاسیر دیگری نیز نقل شده است که در کتب تفسیری بیان شده است.