تاریخچه ی:
متوکل خلیفه عباسی
تفاوت با نگارش: 14
| + | V{maketoc} |
| __''متوکل خلیفه عباسی «232 - 247 ق / 847 - 861 م»__'' | | __''متوکل خلیفه عباسی «232 - 247 ق / 847 - 861 م»__'' |
- | دهمین نفر از خلفای عباسی (متوکل) پسر ((معتصم)) و. زندگی او آکنده از شرارت نفس و ظلم و ستم مخصوصاً به علویان و. پیوسته زائران مشاهده مشرّفه را تحت فشار قرار می داد و فتح بن خاقان که وزیرش بود با او هم دستی می کرد. />در روایتی از ((حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیر المومنین علیه السلام)) نقل شده است که فرمود: ~~green:دهمین نفر از خلفای عباسی کافرترین آنهاست. ~~ |
+ | دهمین نفر از خلفای عباسی (متوکل) پسر ((معتصم)) ت زندگی او آکنده از شرارت نفس و ظلم و ستم مخصوصاً به علویّین ت. پیوسته زائران مشاهده مشرّفه را تحت فشار قرار می داد و فتح بن خاقان که وزیرش بود با او همدستی می کرد در روایتی از ((حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیر المومنین علیه السلام)) نقل شده ست که حضرت فرموده است: __~~green:دهمین نفر از خلفای عباسی کافرترین آنهاست. ~~__ |
- | متوکل در سال 236 دستور داد که : ''===حرم مطهر و بارگاه ((لقب سیدالشهداء|حضرت سید الشهداء علیه السلام)) را با زمین هموار ساند و بی زراعت آب بر آن بست؛ ولی هر چه تلاش کردند آب به سمت روضه منوره جاری نشد و فقط اطراف قبر اّن حضرت میچرخید. این مسئله مایه حیرت مردم شده بود؛ بدین جهت به سرزمین مقدس ((کربلا)) و روضه منوره حائر میگویند. ==='' متوکل دشمنی سرسختانهای با امیرالمؤمنین و اهل بیت و به طور کلی با شیعیان داشت؛ به گونهای که سختترین روزگار شیعه، دوران خلافت متوکل بوده است. |
+ | __متوکل در سال 236 دستور داد که حرم مطهر و بارگاه ((لقب سیدالشهداء|حضرت سید الشهداء علیه السلام)) را با زمین هموار ساتند و به منو زراعت آب بر آن بست ولی هر چه تلاش کردند آبها به سمت روضه منوره جاری نشد و فقط اطراف قبر اّن حضرت می چرخید و این مسئله مایه حیرت مردم شده بود بدین جهت به سرزمین مقدس ((کربلا)) و روضه منوره حائر می گویند. __ |
- | ((امام هادی )) علیه السلام به دستور متوکل از مدینه به ((سامراء)) مرکز خلافت احضار و در اّن جا تحت محدودیت شدید و اّزار فراوان قرار گرفت و تا پایان عمر مجبور به اقامت در اّن شهر شد. r />شوخی های خطرناک از برنامه های رایج دوران حکومت متوکل بود؛ همانند رها کردن ((شیر)) در مجلس، رها کردن مار در آستین افراد، شکستن ظرف پر از ((عقرب)) در مجلس و ... مت سلطنت متوکل ''چهارده سال و نه ماه و نه روز ''طول کشید تا این که جمعی از اتراک با همکاری پسرش ((منتصر)) به قصر متوکل حمله ور شدند و او را به همراه وزیرش ((فتح بن خاقان)) در شب چهارشنبه، سوم ((ماه شوال|شوال)) سال 247، کشتند. با جلوس موکل به جانشینی برادرش ((واثق)) ، خلافت به مرحله تازهای رسید که عموماً آن را __مرحله انحطاط __شمردهاند. او از آغاز خلافت خود، از آزارها و شکنجههایی که برای آزمایش عقیده در مورد مخلوق بودن قرآن به مردم میدادند، جلوگیری کرد و اجازه داد که جسد''=== ابن نصر خزاعی ===''به خاک سپرده شود. سپس اعتقاد داشتن به مخلوق بودن قرآن و بحث در اصول سنتی دین را ممنوع ساخت و بدین ترتیب، اصول کلامی معتزلی را محکوم کرد. برای آن که مبارزه با خطاها را مؤثرتر سازد، از گروهی خطیبان و علمای دینی دعوت کرد که بر منبرها به رد اصول عقاید معتزلیان یا طرفداران مذهب اختیار و تفویض بپردازند. __واکنش مخالف نسبت به معتزلیان: __ ===آرامگاه حضرت سید الشهدا «ع» در کربلا ویران و با خاک یکسان شد «236 ق / 851 م» امام دهم، حضرت هادی «ع» را از مدینه به سامرا آوردند. امام ناگزیر تا آخر عمر در این شهر زندگی کرد. === سرانجام خلیفه فرمان داد که هر کس به یکی از اصحاب پیامبر «ص» اسائه ادب کند، به مجازات مرگ با تازیانه محوم شو. __فرمان هایی که متوکل صادر کرد :__ مسی===حیان و یهودیان ناگزیر شدند نشانههایی را که پیتر برای باز شناخته شدن آنان از مسلمانان وضع شده بود و غالباً از مراعات آنها خودداری میکردند، کاملاً رعایت کنند؛ بهخصوص از این که در دستاههای ااری شاغل باشند یا فرزندان خود را به آموزشگاههایی بفرستند که زبان عربی فرا گیرند، منع شدند و مقصود از این همه ختگیر آن بود که جهودان و ترسایان کملا ز ملمانان جدا شوند؛ ولی در عین حال آزادیهایی که از صدر اسلام از آنها برخوردار بودند به حال و باقی بماند.=== با وجود این باید گفت که فرمان متوکل در ح تمامی مسیحیان یکسان اجرا نمیشد؛ زیرا هنگمی که قبطیانی در مصر مسئول اندازهگریهای بالا و پایین رفتن سطح آب رود نیل بودند، از کار برکار کردند و حفر ترعهای در عراق را به مسیحیان سپردند و همچنین ریاست خادان خلیفه در کاخش به عهده شخصی مسیحی بود. با آن که متوکل سیات دینی مخالف با پیشینیان خود را اختیار کرده بود، اما از پیروی ذوق و سلیقه آنان برای ساختن بناهای با شکوه دست برنداشت. در ((سامراء))، موکل پس از ساخت کاخی در کنار قصر سابق خلیفه و یک مجد بسیا زرگ که مناره ن به نام ''«مَلوّه»'' با پلههای مارپیچ گرداگرد آن، شهرت داشت و هنوز باقی است، با این وجود در پایا سلطنت خود مجموعه ساختمان های معتمی را ترک گفت و هر تازهای در ~~red:__شمل سامرا __~~بنا رد و آن را به نام خود~~red:__جعفریه__ ~~نامید. در این شهر کاخ تازه خلافت، مسجد جامع، خانهها و سرباز خانههایی ساخته شد. همچنین برای پسران خود کاخ های مجللی بنا کرد که بعضی از آن ها در جنوب مجموعه قدیمی جای داشتد. بدین ترتیب شهر تازهای به طول حدود سی کیلومتر از فعالیت های ساختمانی او فراهم آمد که به گفته وقایع نگاران، بعدا وسعت بیشتری پیدا کرد. در این کاخ ها مهمانیهایی برگزار یشد که یاد آنها به عنوان نمایشگاه هایی از تجملات بی نظیر در خاطرهه باق ماند. معروف ترین این جش ها مراسمی که در ختنه سوران ((معتز|مُعْتَزّ))، پسر خلیفه، برگزار شد. حتی بارعام ه، که بنا بر سنت قدیمی به صورت منظم داده میشد، با تشریفات پیچیده روز ازون همراه بود تا هر چه بیشتر عظمت و شکوه فرمانروا در معرض مشاده همگان واقع شود. در همین دوره بود که مراعات مقررات خاص برای حضور در برابر خلیفه مرسوم شد، که یکی از آنها پوشیدن نیم تنه کوتاه سیاه بود. |
+ | ~~green:متوکل دشمنی سرستانه ای با امیرالممنین و اهلبیت و بطور کلی با شیعیان داشت به گونه ای که خت ترین روزگار شیعه، دوران لا موکل بوده ا.~~ __امام ادی لیه السلا به دستر متوکل ا مدینه به ((سامراء))، مکز خاف اار، و در انجا تت مدودیت شدید و ازار فراوان رار گرته، و تا ایان عمر مبور به اامت در ان شهر شدند.__ |
- | متوکل ست متوج شوه و لل بود حکومت نیز، جنبه کاملا استبدادی داشت. ''===او از جله مدو لفای باسی ست که مدت چند سال از این که ویی به خدمت برزیند، خودداری کرد خصاً به کارهای کشور میخت===. '' />با وج این در کاش در کنا سران ترکی که نص حاجبی داشتد، ترکا ه عنون ندی و دبیر مورد مهر قرار ی گرفتند، از مله ''===تح ب اان ===''معروف، و نیز مدیر و مبری مچون ''===بیدالله بن یحیی بن خاقان ===''که ب شد بار دیر ست زارت تجدید شود. موقعیتی که سران ترک در دربار داشتند، هماه با رقابت که میان پسران خلیفه وجود داشت،'' ===سبب مرگ فرماروایی شد که یکی از مستبدترین و در عین حال مقتدرترین شخصیت ای سلسله عباسی بود. ==='' متوکل در شوال 247 ق / دسامبر 861 م، به دست سران ترکی که به هوا خواهی یکی از پسران او که نزدیک بود از جانشینی محروم شود، برخاسته بودند، به قتل رسید. |
+ | مدت سلنت متوک ه د ل و نه ما و ه و ول کی تا این که هماری رش ((م)) با جی ا اراک به ص متک مله و شدد و ا را ه ا وزیر ((ح بن خاقان)) شب چارشنبه، سوم ((ما شوال|شال)) سال 247، کشتند. |
| + | شوخی های خطرناک از برنامه های رایج دوران حکومت متوکل بود همانند رها کردن ((شیر)) در مجلس، رها کردن مار در آستین افراد، شکستن ظرف پر از ((عقرب)) در مجلس. . . |
| + | |
- | ((مطلب مرتبط با موضوع :)) | |
| + | !آغاز انحطاط |
| + | با جلوس متوکل که جانشین برادرش ((واثق)) شد، خلافت به مرحله ی تازهای رسید که عموماً آن را مرحله انحطاط شمردهاند. |
| + | !!برخورد با معتزلیان |
| + | او از آغاز خلافت خود از آزارها و شکنجههایی که به مردم برای آزمایش عقیدهشان در مورد مخلوق بودن قرآن میدادند، جلوگیری کرد و اجازه داد که جسد ابن نصر خزاعی به خاک سپرده شود. |
| + | سپس اعتقاد داشتن به مخلوق بودن قرآن و بحث در اصول سنتی دین را ممنوع ساخت، و بدین ترتیب اصول کلامی معتزلی را محکوم کرد. |
| + | او برای آن که مبارزه با خطاها را مؤثرتر سازد، از گروهی خطیبان و علمای دینی دعوت کرد که در منبرها به رد کردن اصول عقاید معتزلیان یا طرفداران مذهب اختیار و تفویض بپردازند. |
| + | !!بر خورد با شیعیان |
| + | واکنش مخالف نسبت به معتزلیان، با تدبیرهایی که بر ضد شیعیان اتخاذ شده بود، همراه شد. آرامگاه حضرت سید الشهدا «ع» در کربلا ویران و با خاک یکسان شد «236 ق / 851 م»، امام دهم، حضرت علی هادی «ع» را از مدینه به سامرا آوردند که این امام ناگزیر تا زمان شهادتش در این شهر زندگی کرد؛ سرانجام خلیفه فرمان داد که هر کس به یکی از اصحاب پیامبر «ص» اسائه ادب کند، به مجازات مرگ با تازیانه محکوم شود. |
| + | !!برخورد با مسیحیان و یهودیان |
| + | افزون بر این، متوکل در بین سال های 235 - 239 ق / 850 - 853 م، فرمان هایی صادر کرد که بنابر آن فرامین، مسیحیان و یهودیان ناگزیر شدند که نشانههایی را که پیشتر برای باز شناخته شدن آنان از مسلمانان وضع شده بود و غالباً از مراعات آن ها خودداری میکردند، کاملاً مراعات کنند. |
| + | به خصوص این که در دستگاه اداری وظیفهای بر عهده داشته باشند، یا فرزندان خود را به آموزشگاه هایی بفرستند که زبان عربی فرا گیرند، منع شدند و مقصود از این همه سختگیری آن بود که جهودان و ترسایان کاملاً از مسلمانان جدا باشند، ولی در عین حال آزادی هایی که از صدر اسلام از آن ها برخوردار بودند به حال خود باقی بماند. |
| + | !!!یک استثناء |
| + | با وجود این باید گفت که فرمان متوکل در حق تمامی مسیحیان یکسان اجرا نمیشده است، زیرا هنگامی که قبطیانی در مصر مسئوول اندازه گیری های بالا و پایین رفتن سطح آب رود نیل بودند، از کار برکنار کردند و حفر ترعهای در عراق را به مسیحیان سپردند و همچنین ریاست خادمان خلیفه در کاخش به عهده شخصی مسیحی بود. |
| + | با آن که متوکل سیاست دینی مخالف با پیشینیان خود را اختیار کرده بود، اما از پیروی ذوق و سلیقه آنان برای ساختن بناهای با شکوه دست برنداشت. |
| + | !!سران ترک دردربار متوکل |
| + | متوکل سخت متوجه شکوه و جلال بود و در حکومت نیز، جنبه کاملاً استبدادی داشت. او از جمله معدود خلفای عباسی است که مدت چند سال از این که وزیری به خدمت برگزیند، خودداری کرد و شخصاً به کارهای کشور میپرداخت. |
| + | با وجود این در کاخش در کنار سران ترکی که منصب حاجبی داشتند، ترکان به عنوان ندیم و دبیر مورد مهر قرار می گرفتند، از جمله فتح بن خاقان معروف، و نیز مدیر و مدبری همچون عبیدالله بن یحیی بن خاقان که سبب شد بار دیگر سنت وزارت تجدید شود. |
| + | موقعیتی که سران ترک در دربار داشتند، همراه با رقابتی که میان پسران خلیفه وجود داشت، سبب مرگ فرمانروایی شد که یکی از مستبدترین و در عین حال مقتدرترین شخصیت های سلسله عباسی بود. |
| + | متوکل در شوال 247 ق / دسامبر 861 م، به دست سران ترکی که به هوا خواهی یکی از پسران او که نزدیک بود از جانشینی محروم شود، برخاسته بودند، به قتل رسید. |
| منابع: | | منابع: |
| مروج الذهب مسعودی، ج 4، ص 3. | | مروج الذهب مسعودی، ج 4، ص 3. |
| + | !~~blue:همچنین ببینید:~~ |
| + | *((کاخهای مجلل و شهر جعفریه)) |