قریش، یکی از مشهورترین و مهمترین قبایل عرب
حجاز بوده است. اکثر نسب شناسان بر آنند که قریش لقب «
نضر بن کنانه» نیای دوازدهم پیامبر گرامی اسلام بوده است از این رو هر طایفه و تیره ای که نسب وی به « نضر بن کنانه » برسد، « قرشی » خوانده می شود و از قبیله قریش به شمار می آید. و برخی دیگر از دانشمندان نسب شناس، قریش را لقب
« فهر بن مالک» نیای دهم پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم دانسته اند و نسل او را« قریش » به شمار می آوردند.
مسعودی مورخ مشهور اسلامی، طایفه های قبیله بزرگ قریش را مقارن ظهور اسلام 25 طایفه به شرح زیر دانسته است:
1-
بنی هاشم .
2-
بنی مطلب .
3-
بنی حارث .
4-
بنی امیه .
5-
بنی نوفل
6-
بنی حارث بن فهر .
7-
بنی اسد .
8-
بنی عبدالدار .
9-
بنی زهره .
10-
بنی تیم بن مره .
11-
بنی مخزوم .
12-
بنی یَقَظه .
13-
بنی مرّه .
14-
بنی عدی بن کعب .
15-
بنی سهم .
16-
بنی جُمَح .
17-
بنی مالک .
18-
بنی معیط .
19-
بنی نزار .
20-
بنی سامه .
21-
بنی ادرم .
22-
بنی محارب .
23-
بنی حارث بن عبدالله .
24-
بنی خزیمه .
25-
بنی بنانه .
از طوایف 25 گانه قریش برخی در سرزمین
بطحاء (مناطق هموار مکه) ساکن بودند که به « قریش یطاح یا قریش بطحاء» معروفند و طایفه هایی نیز در کوهها و بیرون شهر مکه ساکن بودند که به« قریش ظواهر» مشهور بودند.
قریش از دیگر قبایل عرب به تمدن آشناتر و به اداره حکومت و جامعه کار آزموده تر بود. آنان مردمی تجارت پیشه بوده که به کشورهای
یمن ،
شام و
ایران سفر می کردند و دارای بازارهای معروفی همچون «
بازار عکاظ»، «
بازار ذی المجاز» بوده اند.
در هر سال دو سفر تجاری تابستانی و زمستانی به مناطق دیگر جهان داشته اند که در قرآن نیز از آن سخن گفته شده است.
قریش به سرپرستی امور
کعبه و مؤسسات آن عنایت و توجه فراوانی داشتند و در حقیقت، اقتصاد و سیاست آنان بر اساس مناصب مربوط به کعبه استواربوده و هر یک از موسسات وابسته به کعبه را، یکی از بزرگان طوایف قریش عهده دار بود و غالباً
مناصب کعبه در دست ده طایفه مهم قریش بود که آن ده طایفه عبارتند از: بنی هاشم، بنی عبدالدار، بنی اسد، بنی مخزوم، بنی سهم، بنی تیم، بنی عدی بنی نوفل و بنی جمح.
مناصب کعبه که قریش عهده دار آن بود عبارت بود از: منصب« سقایت» و آب رسانی به زائران کعبه، منصب « رِفادت » و مهمانداری و پذیرائی زائران کعبه، منصب « عقاب » پرچمداری، منصب « حجابت » کلید داری و دربانی، منصب « قضا و داوری »، منصب « قیادت » و سرداری و سرپرستی کاروان های بازرگانی و جنگی، منصب « عمارت » و نگهبانی و مراقبت از مسجد الحرام، منصب « جمع آوری و نگهداری اموال کعبه »، منصب پرداخت دیه و غرامت و. . .
قریش جنگهای زیادی با قبایل دیگر داشته که مشهورترین آن «
ایام فجار» و « یوم الغنب » می باشد.
خداوند سبحان از میان قریش پیامبر خاتم حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم را به نبوت بر انگیخت، ولی آنان نه تنها به اّن حضرت نگرویدند، بلکه در شمار سخت ترین دشمنان آن حضرت در آمدند و افزون بر آزار و اهانت های سیزده ساله به اّن حضرت در مکّه، جنگهای زیادی همچون
بدر،
احد،
خندق را پس از
هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به
مدینه، علیه آن حضرت به راه انداختند.
ولی سرانجام در سال هشتم هجرت با
فتح مکه، قریش تسلیم اسلام شد و همه اّنها مسلمان شدند.
منابع :
معجم قبائل العرب ج 3 ص 947، تاریخ پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، آیتی، ص 21 - 27