مقدمه

قارچها موجوداتی هتروتروف بوده، فاقد ریشه ، ساقه و برگ هستند و در یکی از پنج سلسله موجودات زنده قرار داده شده‌اند. این موجودات به علت فقدان کلروفیل (سبزینه) قادر به سنتز مواد آلی نیستند و در نتیجه ناگزیرند به صورت ساپروفیت بر روی مواد آلی مرده گیاهی و جانوری و یا به صورت انگل بر روی یاخته‌های زنده و یا داخل آنها زیست کنند. نوع دیگر زندگی همزیستی قارچها با دیگر موجودات است که در میکوریزا و گلسنگها دیده می‌شود.

ساختار قارچ

ساختار اغلب قارچها از رشته‌ها و یا ریسه‌های نخی شکل به نام هیف تشکیل شده است. در قارچهای پست ، ریسه‌ها یا هیفها فاقد دیواره عرضی هستند. انشعابات هیفها یا ریسه‌ها شبکه‌ای به نام میسیلیوم را بوجود می‌آورند. شبکه میسیلیوم را می‌توان به صورت کپک بر روی مواد آلی مختلف مشاهده کرد. آنزیمهایی که توسط قارچهای مختلف بوجود می‌آیند می‌توانند انواع مواد آلی را تجزیه کرده و به مواد ساده‌تری مبدل کنند. قارچها از لحاظ ساختار یاخته‌ای جزء یوکاریوتها هستند در اطراف هسته و دیگر اجزای یاخته‌ غشای دو لایه وجود دارد. در اطراف یاخته ، دیواره یاخته‌ای حاوی کیتین قرار می‌گیرند.

تولید مثل در قارچها

اکثر قارچها به دو طریق جنسی و غیر جنسی تکثیر می‌یابند. در قارچهای تک یاخته‌ای ، تولید مثل غیر جنسی به روش تقسیم دوتایی و جوانه زدن انجام می‌گیرد و قارچهای پر یاخته‌ای غیر از قطعه قطعه شدن ریسه یا هیف ، انواع هاگهایی از قبیل اسپورانژیوسپور (زئوسپور و آپلانسپور) گویند یا ، جنسی حاصل می‌شود. این نوع تولید مثل در قارچها به پنج روش صورت می‌گیرد.

روش ترکیب گامتهای متحرک ویژه قارچهای پست است. قارچهای پست ، یا خود تک یاخته‌ای و متحرک‌اند و یا یاخته‌های متحرک تولید می‌کنند. تماس گامتانژیایی ، آمیزش گامتانژیایی ، اسپرم‌زایی و تولید مثل جنسی توسط یاخته‌های رویشی از انواع دیگر روشهای تولید مثل جنسی در قارچها بشمار می‌روند.

تقسیم بندی قارچها

سلسله قارچها را به دو شاخه ، قارچهای حقیقی و قارچهای کاذب ، تقسیم کرده‌اند قارچهای حقیقی خود به پنج زیر شاخه تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

زیر شاخه ماستیگو مایکوتینا

یا قارچهای زئوسپوری که ممکن است ساختار آنها و یا هاگهایی که تولید می‌کنند متحرک و دارای تاژک باشند. نوع تاژک ومحل قرار گرفتن آن در این قارچها از نظر رده بندی مهم است قارچهای این زیر شاخه از نظر نوع ساختار و تولید مثل جزء پست‌ترین قارچها بشمار می‌آیند. اشکال ابتدایی این قارچها فاقد ریسه یا هیف بوده و ساختار تک یاخته‌ای دارند که در واقع بخشی رویشی و نیز زایشی قارچ بشمار می‌آید. سپس ساختار آنها اندکی پیشرفته‌تر شده، بخش رویشی و زایشی از یکدیگر مجزا می‌شوند.

در قارچهای تکامل یافته‌تر این گروه ، ساختار ریسه یا هیف بوجود می‌آید. ریسه یا هیف آنها فاقد دیواره عرضی است. تولید مثل جنسی در این گروه نیز روند تکاملی را طی می‌کند و از ایزوگامی به آنیزوگامی و سپس ائوگامی می‌رسد. تعدادی نیز گامتهای غیر متحرک دارند و به روش تماس گامتانژیایی تولید مثل جنسی انجام می‌دهند که این قارچها تکامل یافته‌تر از دیگر قارچهای این گروه هستند. این گروه از قارچها به صورت ساپروفیت بر روی بقایای مواد آلی یا به صورت انگل داخلی و خارجی بر روی یاخته میزبان زیست می‌کنند.

زیر شاخه زیگومایکوتینا

قارچهای این گروه نیز جزء قارچهای پست بشمار می‌آیند و ریسه یا هیف آنها فاقد دیواره‌های عرضی (سپتا) است. تولید مثل غیر جنسی توسط هاگهای غیر متحرکی انجام می‌شود که معمولا در کیسه‌ای به نام اسپورانژیوم بوجود می‌آیند. تولید مثل جنسی توسط آمیزش دو گامتانژ صورت می‌گیرد. کیسه‌ای به نام اسپورانژیوم بوجود می‌آیند. در این حالت اندامهای جنسی دیده نمی‌شوند. هیف یا ریسه‌های رویشی ، گامتانژ را بوجود می‌آورند. این قارچها اغلب خاکزی هستند و غیر از خاک بر روی مواد قندی مانند نان و مربا و غیره زیست می‌کنند.

زیر شاخه آسکومایکوتینا

این گروه به علت داشتن ریسه یا هیف دیواره‌های عرضی (سپتا) هستند این قارچها جزء قارچهای عالی بشمار می‌آیند. در نتیجه تولید مثل جنسی ، هاگهایی به نام آسکوسپور در درون کیسه‌هایی به نام آسک تولید می‌کنند. کیسه‌های آسک حاوی آسکوسپورها ، اغلب توسط پوششی به نام آسکوکارپ احاطه می‌شوند. آسکوکارپها به شکلهای مختلف بسته ، نیمه باز و باز وجود دارند.

رده بندی این گروه بر اساس نوع آسکوکارپ صورت می‌گیرد. مخمرها یا بوزکها فاقد آسکوکارپند. در این قارچها تولید مثل غیر جنسی اغلب توسط هاگهایی به نام کونیدیا انجام می‌شود که بر روی هیفی موسوم به کونیدیوفور قرار می‌گیرند ولی مخمرها یا بوزکها که ساختار تک یاخته‌ای دارند به روش تقسیم دوتایی و یا جوانه زدن تولید مثل غیر جنسی انجام می‌دهند.

زیر شاخه با زیدیومایکوتینا

تکامل یافته‌ترین قارچها در این شاخه قرار می‌گیرند. هیفها یا ریسه‌ها دارای دیواره‌های عرضی هستند. در یاخته‌های هیف یک یا دو هسته وجود دارد. تولید مثل جنسی به صورت رویشی انجام می‌گیرد در نتیجه آن هاگهایی به نام بازیدیوسپور تولید می‌شوند که بر روی بازیدیوم قرار می‌گیرند. هنگام رویش بازیدوسپور ، ریسه یا هیف تک هسته‌ای حاصل می‌شود و از ترکیب دو ریسه یا هیف تک هسته‌ای مخالف ، ریسه یا هیفی دو هسته‌ای بوجود می‌آید.

هنگام تولید مثل جنسی ، دو هسته مخالف با یکدیگر ترکیب شده، هسته دیپلوئیدی را تشکیل می‌دهند که با تقسیم میوز چهار هسته هاپلویید و در نتیجه چهار بازیدسپور را بوجود می‌آورد. در قارچهای چتری ، بازیدیوسپورها بر روی تیغه‌های شعاعی به نام گیل قرار دارند. در قارچهای منفذدار یا سوراخدار ، بازیدیوسپورها در اطراف منافذ یا سوراخها قرار می‌گیرند ولی در قارچهای توپ پفکی ، بازیدیوسپورها در داخل بازیدیوکارپ بسته قرار دارند.

زیر شاخه دوترومایکوتینا

این گروه به قارچهای ناقص نیز معروفند زیرا در چرخه آنها تولید مثل جنسی دیده نمی‌شود و تنها روش تکثیر آنها تولید مثل غیر جنسی است. این قارچها اکثرا بر حسب اندازه ، شکل رنگ و ویژگیهای موجود در کونید یا حاصل از تولید مثل غیر جنسی آنها شناسایی و طبقه بندی می‌شوند. در طبیعت این قارچها پراکندگی فراوان دارند و باعث ایجاد بیماری در گیاهان ایجاد می‌شوند.

میکوریزا

ساختاری که در نتیجه برقراری ارتباط بین قارچها و ریشه گیاهان ایجاد می‌شود میکوریزا می‌گویند. در این ساختار به علت وجود آنزیمهایی در ریسه یا هیف این قارچها قابلیت حلالیت و جذب مواد به مراتب بیش از ریشه گیاهان است. دو نوع میکروریزا وجود دارد.

میکرریزا خارجی

میکوریزای خارجی که ویژه درختان است یا هیف قارچهای ماکروسکوپی از قبیل قارچهای چتری ، توپ پفکی ، در اطراف ریشه آنها غلاف ضخیمی ایجاد می‌کنند.

میکوریزای داخلی

در اغلب گیاهان دیده می‌شود در این نوع میکوریزا هیفها یا ریسه‌های قارچهای میکروسکوپی موجود در خاک به درون یاخته‌های ریشه گیاهان وارد می‌شوند.

مباحث مرتبط با عنوان

• اهمیت اقتصادی قارچها
• تولید مثل قارچ
• قارچ شناسی
• قارچهای آسکومیست
• قارچهای بازیدویومیست
• قارچهای ناقص
• گیاه شناسی

گر چه قارچها گیاهان به نظر می رسند ولی به گروهی کاملا" متفاوت از دنیای طبیعت تعلق دارند.قارچها شامل، کپکها، مخمرها و گونه های دیگری هستند که روی هم قارچها را تشکیل می دهند. قارچها بر خلاف گیاهان قادر به تولید غذای خودنیستند در عوض آنها بوسیله شبکه ای از ریسه ها غذا را از موجودات زنده یا مرده جذب می نمایند. بسیاری از آنها با آزاد ساختن هاگهای ریز تولید مثل می کنند.

در دنیای علم حدود یکصد هزار گونه قارچ شناخته شده است بسیاری از آنها کپکهای میکروسکوپی یا انگلهای کوچک داخل گیاهان هستند قارچها در سراسر دنیا یافت می شوند و گونه های بسیاری از آنها در آب زندگی می کنند.

قارچها شامل یکی از بزرگترین موجودات زنده بر روی زمین هستند دیده شده که یک شبکه از ریسه های قارچ عسل مساحتی بیش از 14 هکتار (35 آکر) را پوشانده است.
قارجها تقریبا" بر روی هر نوع ماده حاوی کربن زندگی می کنند از جمله: رنگ، گازوئیل و حتی پوششهای لنز دوربین.























قارچها به همراه باکتریها از جمله مهمترین بازیابان طبیعت هستند آنها مواد آلی را تجزیه میکنند و مواد مغذی آنها را برای استفاده مجدد گیاهان آزاد میسازند قارچها به ویژه در جنگلها و درختزارها فراوانند جاییکه در جدایی دایمی با درختان زنده سهم خود را دریافت می دارند بعضی گونه ها به درختان زنده هجوم می آورند و شروع به فرآیند پوساندن و فاسد کردن می نمایند وقتی که نهایتا" درخت مرد گونه های دیگر سر می رسند و بقایای آنرا تجزیه می کنند.

برخی قارچها شکارچی هستند آنها از ریسه های حلقه ای برای بدام انداختن و خفه کردن کرمها استفاده می کنند سپس به روی قربانی خود رشد کرده و آنرا هضم می کنند.






















مخمر:

این قارچ تک سلولی بر روی قند زندگی می کند . آنها برای تولید مثل جوانه می زندد که در نهایت جوانه ها جدا می شوند.













قارچهای خوردنی یا سمی:

برخی قارچها برای خوردن بسیار و خوشمزه اند اما برخی دیگر سمی هستند یکی از سمی ترین آنها کلاه مرگ است که می تواند در عرض 12 ساعت باعث مرگ شود گونه های سمی دیگر تولید بیماری شدید می کنند اما بندرت باعث مرگ انسان بالغ می شوند را آسمانی برای تشخیص قارچهای خوراکی از سمی وجود ندارد در صورتی که شما یک متخصص نباشید بهتر و مطمئن تر آن است که آنها را به حال خود رها کنید.


















حلقه ی سبز رنگ:


وقتی که هاگ قارچ روی زمین پوشیده از علف قرار می گیرد به صورت شبکه ای از ریسه ها رشد می کند که در تمام جهات گسترده شده اند به هنگام تغذیه ریسه ها به تدریج مواد غذایی داخل اطراف خود را به مصرف می رسانند ریسه هائیکه در مرکز این شبکه قرار دارند می میرند اما آنهائیکه در حاشیه قرار دارند به رشد خود ادامه می دهند در نتیجه این شبکه شکلی حلقه ای به خود می گیرد هنگامیکه این ریسه ها تولید قارچ می نمایند حلقه های سبز رنگ از بالای سطح زمین قابل مشاهده اند.

























چرخه ی حیات :

بسیاری از قارچها قسمت اعظم زندگی خود را درون غذای خود پنهان می مانند. آنها برای تولید مثل اندامهای به نام هاگدان تولید می کنند که هاگها را درون هوا پخش می سازد برخی گونه ها بدن میوه ای چتر مانندی دارند که قارچ نامیده می شوند برخی دیگر دارای بادکنکهای کیسه مانند و یا کپسولهای کوچک هستند که هاگها را به خارج پرتاب می کنند وقتیکه یک هاگها در مکان مناسبی فرود می آید شروع به جوانه زدن و رشد کردن می نماید و شبکه جدیدی از ریسه های تغذیه کننده بوجود می آورد.

شکهای زیر به ترتیب (از چپ به راست) متعلق به قارچ چانترال وقارچ ساقه دوکی و قارچ بادکنک غول پیکر است .

چانترال:

این قارچ کلاهی شیپوری شکل دارد و در جنگلهای درختان پهن برگ بسیار فراوان است بسیار خوش طعم است و اغلب برای خوراکی جمع آوری می گردد. این قارچها معمولا" در دسته های کوچک و اغلب در سواحل خزه گرفته و نزدیک ریشه یا قسمت انتهایی درختان می رویند در زیر کلاهک شبکه ای از هاگدانهای عمودی است که هاگهای زرد تیره ای را به درون هوا پخش می کنند.

بادکنک غول پیکر:

هاگدان این قارچ کروی شامل میلیونها هاگ غباری شکل است . در ابتدا بدن میوه ای سفت و محکم است ٬اما همچنان که می رسد ٬ دیواره هایش نازکترو کاغذی می شود. اگر به هاگدانش دست زده شود ابری از هاگ در هوا پراکنده می شود.

ساقه ی دوکی:

این قارچ ساقه ای دوکی شکل دارد از درختان مرده تغذیه میکندو در پایین درختان که قارچهای هاگدار می رویند ٬بوجود می آید.

منبع:

• DK multi media