: قابوس بن وشمگیر

V{maketoc}

!قابوس بن وشمگیر زیاری

«367 - 403 ق / 978 - 1012 م»

در این ماجرا، اقدام __دباج بن بانی گیلانی__ که حمایت امیر ((بخارا)) را جلب کرده بود و می‏کوشید تا پسر بیستون را به امارت بگذارد، ((آل بویه)) را به حمایت از قابوس واداشت

با آن که قابوس هم به نامه اخطار گونه عضدالدوله که برایش نوشته و او را از این کار ناصواب باز داشته بود، پاسخی محتاط داد، اما از استبداد و استقلالی که همواره در کارهای خویش داشت، باز نایستاد «369 ق / 979 م».

!منازعات قابوس با ((عضدالدوله دیلمی))

به هر حال با آن که قابوس امارت خود را مرهون حمایت عضدالدوله بود، ولی بر خلاف انتظار او در همان آغاز امارت، با مخالفانش همداستان شد و به فخرالدوله پناه داد.

عضدالدوله در نامه دیگری خواهان استرداد فخرالدوله شد، ولی قابوس جوابی تند و دندان شکن نوشت و با این اقدام دور از احتیاط که شاید سبب آن ناسپاسی و ناجوانمردی بود، خشم عضدالدوله را علیه خود برانگیخت و در نخستین تظاهر این خشم و کینه، بخش عمده‏ای از قلمرو خود را از دست داد «369 ق / 979 م».

چندی بعد هم باقیمانده قلمرو قابوس به وسیله سپاه مؤید الدوله که به امر برادر بر ضد وی تجهیز کرده بود، افتاد «جمادی الاولی 371 ق / نوامبر 981 م» و بدین گونه قابوس با از دست دادن جرجان، ناچار به گریز و پناه بردن به دربار ((سامانیان)) شد. نوح بن منصور، امیر سامانی، به والی نیشابور، حسام الدوله تاش، دستور داد تا قابوس و همراهان را با تکریم پذیرا شود و او را برای باز پس گیری سرزمینهای امارتش یاری کند.

حسام الدوله تاش که همراه قابوس و فخرالدوله با سپاهی انبوه به جرجان عزیمت کرد، علیرغم محاصره طولانی شهر، از عهده تسخیر آن بر نیامد و به ناچار به نیشابور بازگشت «رمضان 371 ق / مارس 982 م».

بعد از آن هم هر چند سپاه ((سامانیان)) برای تسخیر جرجان اهتمام ورزید... و شمس المعالی به یک اقامت اجباری و طولانی در تبعید که هفده سال به درازا کشید، تن داد.

با مرگ عضدالدوله و مؤید الدوله «373 ق / 983 م» که به فاصله اندکی از هم روی داد، فخرالدوله، به دعوت و تدبیر ((صاحب بن عباد))، به امارت رسید «رمضان 373 ق / فوریه 984 م».

فخرالدوله هر چند در آغاز کار مترصد آن بود که جرجان را به قابوس واگذارد، اما توصیه صاحب بن عباد، او را از این اقدام باز داشت، امرای خراسانی نیز برای کمک به بازگشت قابوس فرصت مناسبی پیدا نکردند، حتی __سبکتکین__، امیر خراسان نیز که در این باره به او وعده مساعدت داده بود، پیش از آن که به وعده وفا کند درگذشت و بدین ترتیب دوران تبعید قابوس به سر نیامد و فخرالدوله عهد وفای دیرینه قابوس را که پناه دادن به او بود و موجب از دست رفتن قلمروش شده بود، به دست نسیان سپرد و با قابوس همان کرد که او با عضدالدوله کرده بود.

!حضور قابوس در جرجان

با مرگ فخرالدوله در 387 ق / 997 م، و صاحب بن عباد «385 ق / 995 م»، دربار آل بویه در ((ری)) دیگر نمی‏توانست مانع بازگشت قابوس به جرجان و طبرستان شود.

در حالی که مردان قابوس نیز در جرجان وسیله بازگشت او را فراهم آورده بودند ، همچنین طبرستان و رویان نیز به دست هواخواهان قابوس افتاد. قابوس در شعبان 388 ق / اگوست 998 م وارد جرجان شد و مورد استقبال هواخواهان خود قرار گرفت.

__~~green:درباره دوران فرمانروایی قابوس پس از بازگشت به جرجان روایات محلی قابل ملاحظه‏ای در دست نیست، حتی سکه‏هایی هم از این دوره نسبتاً طولانی امارت قابوس «388 - 403 ق / 998 - 1012 م» به دست نیامده است.~~__

همین قدر معلوم است، که ((مجدالدوله)) و مادرش با تحریک برخی داعیه داران بلاد مجاور برای طرد قابوس از جرجان کوششهایی کردند اما نتیجه‏ای از آن نگرفتند.

!پایان کار قابوس

حکومت طبرستان را به پسرش دارا، و حکومت رویان و ((استان گیلان|گیلان)) را به منوچهر داد و با پیروی از شیوه فرمانروایی محمود، مخالفت با معتزله را وسیله‏ای برای تقرب به خلیفه و تبرئه در افکار عمومی ساخت.

*مع هذا تبعید طولانی و بی وفایی فخرالدوله، تند خویی و کژخلقی‏اش را که میراث عمش، مرداویج بود شدت داد تا این که سختگیری و کینه جویی‏اش او را از نظر هوا خواهانش انداخت.

این تند خویی تا بدان حد بود که اندک لغزشی را به سخت‏ترین مجازات کیفر می‏داد، از طرفی دیگر، گرایشهای سیاسی و سازش و دوستی‏اش با خلیفه عباسی، مزید نارضایتی عام از حکومتش می‏شد.

بالاخره اعیان لشکر و بزرگان قوم حکم بر خلع و توقیف قابوس دادند و او را به قلعه__ چناشک __فرستادند تا باقی عمرش را به عبادت بگذراند تا این که بالاخره بنا به گفته برخی او را در این قلعه که از بیم حضورش در امان نبودند به قتل رساندند «403 ق / 1012 م».

بعد از مرگ قابوس جنازه‏اش را در قلعه‏ای که به دستور خود او بنا کرده بودند به خاک سپردند __~~green: گنبد قابوس~~__.