! روانى و زلالى

تفکّر نوعى گفتگوى پنهانى است که به یارى کلمات در ذهن صورت مى پذیرد. از این رو، هر چه دامنه دانش واژگانى نویسنده اى گسترده تر باشد، تسلّط او بر بیان افکار خویش بیشتر است. حتّى دو کلمه را نمى توان یافت که مفهومى کاملا یکسان داشته باشند. همواره اختلافى ناچیز میان دو واژه مترادف وجود دارد که در گزینش واژه مطلوب تر دخیل است. نویسنده باید در این اختلاف ها دقّت ورزد و واژه اى را برگزیند که قالبِ منظور و مُرادش باشد.

!پیوند لفظ و معنى

لفظ و معنى دو روى یک سکّه اند و نمى توان آن ها را از هم جدا کرد.

لفظ و معنى را به تیغ از یکدگر نتوان برید ***** کیست «صائب» تا کند جانان و جان از هم جدا؟

کسى که جهان را تیره و تار مى بیند، با زبانى آن را وصف مى کند که رنگ بدبینى و غبار اندوه دارد. از میان همه تعابیر ممکن در بیان «باز گذاشتن در اتاق»، «صادق هدایت» این را برگزیده است: «دیدم عمویم رفته و لاى در اتاق را مثل دهن مُرده باز گذاشته بود.» این زبان مِه گرفته و تاریک با موضوع کتاب «بوف کور» و نیز نگرش «هدایت» کاملا سازگار است.

!درست نویسى املایى

از گرفتارى هاى رایج میان اهل علم و قلم ما، تسلّط نداشتن بر فنّ اِملا است. همان قدر که «درست نویسى املایى» به یک نوشته آبرو مى بخشد، «غلط نویسى املایى» نشان دهنده کم مایگى و بى دقّتى و سهل انگارى نویسنده است. به ویژه، روحانیان فاضل و دانشوران پر تلاش باید با حوصله و بردبارى به آموختن روش درست املایى روى آورند و اجازه ندهند که بیش از این، غلط هاى عجیب املایى که در آثار برخى به چشم مى خورد، مایه کم اعتبارى اهل علم شود.

روشن است که آوردن فهرستى کامل از املاى صحیح واژگان، بر عهده چنین رساله مختصرى نیست. براى این که دانش پژوهان به تکاپو در این راه تشویق گردند، در این جا نمونه ای کوتاه از املاى برخى واژه هاى مشابه را مى آوریم.

آجل: آینده
عاجل: شتابنده

آمِر: امر کننده
عامِر: آباد کننده

اِثم: گناه
اِسم: نام


اَرض:زمین
عَرض:پهنا


اَسیر:گرفتار
عَصیر:شیره
اَثیر: گلوله آتش، هواو فلک
عَسیر: دشوار

اَلَم: درد
عَلَم: پرچم

اَلیم: دردناک
عَلیم: دانا

اَمل:آرزو
عَمل:کار

اِنتساب:نسبت داشتن
اِنتصاب:گماشتن

اِنتفاء:نابود شدن
اِنتفاع:نفع بردن

بِحار:دریاها
بَهار:اولین فصل سال

بَحر:دریا
بَهر:حرف اضافه (براى)


تألّم:دردناکى
تعلّم:یاد گرفتن