ریشه لغوی
فتوژئولوژی به معنی کلی کلمه ، یعنی بررسی و تغییر زمین شناسی از روی
عکسهای هوایی.
دید کلی
استفاده از عکسهای هوایی در زمین شناسی ، یکی از جدیدترین شاخههای
علم زمین شناسی است که در سالهای اخیر به سرعت رشد و ترقی کرده است. بطوریکه از عکسهای هوایی می توان نقشه های اساسی تهیه نمود و ساختمان طبقات و چینه شناسی و بطور کلی وضع زمین شناسی یک محل را مورد بررسی و مطالعه قرار داد. ولی چون ممکن است و ضع محل نسبت به عکسهای هوایی تهیه شده تغییر کند، از این جهت حدود اعتماد به آنها محدود بوده ، بطوریکه مطالعه و بررسی روی روی زمین را نیز ایجاب مینماید.
تاریخچه و سیر تحولی
- طبق گزارشات ، اولین عکسبرداری هوایی از اروپا (فرانسه) ، به وسیله Nadar در سال 1858 در پاریس انجام گردید و مقارن با او ، یعنی در همان سال ، شخص دیگری به نام Laussedat با دوربین عکاسی و فیلمهای شیشهای که با خود در باسن داشت، از دهکدهای نزدیک پاریس عکسبرداری نمود.
- در آمریکا ، اولین عکس هوایی که با باسن گرفته شد، به تاریخ 13 اکتبر 1860 ثبت گردید.
- در اتحاد جماهیر شوروی ، تاریخ اولین عکسبرداری هوایی به سال 1886 برمیگردد.
- پس از اختراع هواپیما توسط برادران رایت ، اولین فیلمبرداری هوایی ، به وسیله ویلبرت رایت در سال 1909 بود، در حالیکه برای مصارف غیر نظامی ، از جنگ جهانی دوم به طور وسیع آغاز شد.
- با پیشرفت در صنایع شیمیایی و تهیه فیلم بهتر و همچنین تکنولوژی هوایی ، در مجموع این شاخه از علم توسعه پیدا نمود. مثلا ، قشر ژلاتین در 1872 به وسیله Madox و فیلم به صورت حلقه در 1885 توسط East man به وجود آمد. دوربینهای عکسبرداری هوایی با پیشرفتهای شگرف در صنعت و هنر ، ساختمان عدسیها به حد بسیار مرغوب رسید. ساختمان انواع فیلمهای سفید و سیاه به صورت پانکروماتیک و مادون قرمز توسعه یافت و فیلم رنگی نیز از 1935 به صورت «کداکرم» عرضه گردید. و فیلمهای رنگی نیز کاربردی عظیم در تفسیر پیدا نمود.
- تکامل هواپیماهای دور پرواز با دوربینهای مخصوص عکسبرداری هوایی توسعه بیشتری به کار تهیه عکس داد و در نهایت ، اعزام اولین قمر مصنوعی به نام Spatnik در 4 اکتبر 1957 به وسیله شوروی سابق و سپس فرستادن ماهوارههای دیگر به خصوص در سری ماهوارههای مساحی منابع طبیعی ، به نام Landsat ، به وسیله آمریکا ، تهیه عکس های متنوع در طول موجهای گوناگون ، ابعاد جدیدی در علم «سنجش از دور» به وجود آمده است.
اصول تفسیر عکسهای هوایی
- در شناخت عوارض عکسهای مایل یا آنها که به وسیله دوربینهای دستی گرفته میشوند، کمتر کسی دچار مشکل میگردد، چون آنچه در عکس تصویر شده ، مطابق شکلهایی است که روزانه انسان با چشم عادی میبیند، در حالیکه در عکسهای هوایی عمودی که از ارتفاع چند هزار متری زمین برداشته شده ، شناخت اجسام ، چندان کار سادهای نبوده و بخصوص برای افرادی که هرگز زمین زیرپای خود را از هوا و از درون هواپیما یا هلیکوپتر ندیدهاند، این مساله مشکلتر به نظر میرسد.
- یک مفسر خوب و با تجربه ، همیشه ، دانستنیهای ذهنی خود را با درک عینی و دادههای عکس ، در تشخیص عوارض طبیعت و شرایط مربوطه ، توام کرده و با توجه به تعدادی از عوامل مهم ، میتواند عکسهای هوایی را تعبیر و تفسیر نماید. بر روی این ادراکات و عمل تفسیر ، چند مورد ، دارای اثر مستقیم و قطعی هستند که میتوان آنها را به شرح زیر طبقه بندی نمود:
- در شرایط موجود ، عکسهای هوایی در اکثر رشتههای علمی برای پیشبرد عملیات شناسایی و اندازه گیری به کاربرده میشود و در نتیجه ، پاسخگوی بسیاری از مجهولات بوده و به خصوص ، در مسائل نظامی ، گروههای درگیر در جنگ میتوانند وسیله بسیار مطمئنی از نظر شناسایی و برآوردههای لازم باشند.
- نقشه برداری زمین شناسی از یک منطقه بزرگ
- بررسی و پیدا کردن معادن در روی زمین
- شناسایی پوشش گیاهی به منظور بدست آوردن اطلاعات از نوع طبقهها و چگونگی قرار گرفتن طبقات در زیر آنها
فواید عکسهای هوایی
- با عکسهای هوایی میتوان با سرعت بسیار زیاد منطقه را مورد مطالعه قرار داد، و حال آنکه این عمل بوسیله نقشه برداری زمینی امکان پذیر نیست.
- چون هر جسم بتوسط عکسبرداری تصویر کاملی از خود عرضه مینماید، و این عمل در زمان بسیار کوتاه انجام میگیرد.
- با عکسهای هوایی شناسایی منطقه و تفسیر طبیعت آن در روی زمین انجام نمیشود، بلکه در داخل آزمایشگاه صورت میپذیرد. بدین معنی که بلافاصله پس از برداشت عکسهای هوایی ، کلیه عملیات وابسته درآزمایشگاه انجام میشود.
- مناطقی که به هیچ وجه قابل نقشه برداری نیستند، مثلا مناطق خطرناک و غیر قابل دسترسی بوسیله عکسهای هوایی میتوانند مورد بررسی و تفسیر قرار گیرند.
مباحث مرتبط با عنوان