همسر حضرت ((ابوطالب)) و مادر امیر المومنین علی (علیه السلام) است. وی از طایفه ((بنی هاشم)) و دختر عموی ابوطالب و زنی هوشمند، با کمال، عفیف، نیکو سیرت، و دانا بوده است.

فاطمه دختر اسد بن هاشم با ابوطالب پسر ((عبدالمطلب|عبدالمطلب بن هاشم قرشی)) ازدواج کرد. وی تنها همسر ابو طالب بود و برای او چهار پسر و دو دختر به دنیا آورد که عبارتند از: طالب، ((عقیل بن ابیطالب|عقیل))، ((جعفر بن ابیطالب|جعفر))، ((حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام|علی علیه السلام))، ((ام هانی)) و جمانه.
او وابوطالب اولین زن ومرد هاشمی هستند که با یکدیگرازدواج نموده اند .

فاطمه بنت اسد زنی پاکدامن و موحد بود، هنگامی که به علی علیه السلام حامله بود به طواف خانه خدا اّمد و در همان حال درد زایمان و وضع حمل به سراغ وی آمد، او نیز پروردگار کعبه را خواند و به یاری طلبید.

ناگهان دیوار کعبه شکافته شد و وی به درون خانه خدا داخل گشته و در اّنجا «علی بن ابی طالب» را به دنیا آورد.
علامه امینی در کتاب گران سنگ الغدیر از کتاب های متعددی از اهل سنت نقل نموده که، علی (علیه السلام) در درون کعبه به دنیا آمده و آن را از قضایای مشهور تاریخ به شمار آورده است.

فاطمه بنت اسد نه تنها مادر علی (علیه السلام) بلکه مادر محمد صلی الله علیه و آله و سلم نیز بوده است. زیرا ابوطالب پس از مرگ پدرش عبدالمطلب برادرزاده خود محمد صلی الله علیه و آله وسلم را که حدود 8 سال سن داشت به سرای خود آورد و همسرش فاطمه بنت اسد، چونان مادری به وی مهر می ورزید و همیشه اوقات، محمد صلی الله علیه و آله وسلم را بر فرزندانش برتر و مقدم می داشت. چنانچه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم بعدها این نکته را بارها بر زبان می آورد و از به نیکی یاد می کرد.

فاطمه در همان سالهای نخستین بعثت به پسر عمویش محمد صلی الله علیه و آله و سلم ایمان آورد و پیامبری وی را تصدیق نمود، او به اتفاق پسرش علی علیه السلام و فاطمه زهرا (س )، اندکی پس از هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به مدینه به آن دیار مهاجرت نمود و در ((قبا)) به حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم ملحق شد.

او تا سال چهارم هجرت در کنار بستگان خود در مدینه زیست و به طور طبیعی در مجلس عروسی علی و فاطمه (س) حضور داشت و دو نوه عزیز خود حسن و حسین (علیهما اسلام) را نیز دید. و سرانجام در سال چهارم هجرت در شهر مدینه دار فانی را وداع گفت. نقل است که امیر المومنین (علیه السلام) خبر وفات مادرش را به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم رساند .

آن حضرت سخت گریست و فرمود: ای علی او تنها مادر تو نبود بلکه مادر من نیز بود. آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عمامه خود را داد تا کفن فاطمه قرار دهند سپس خود بر پیکر او نماز گزارد. وقتی قبر فاطمه آماده شد رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم به داخل قبر رفت و قدری قران تلاوت نمود و لختی بر قبر آرمید و سپس بیرون آمد. عمار علت این حرکت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را از آن حضرت جویا شد

حضرت فرمود: ای ابا یقظان ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ (کنیه عمار) فاطمه استحقاق این رفتار را دارد، چه آن که بعد از مادرم ((آمنه بنت وهب|آمنه))، مادرم بود؛ با این که خود فرزندان زیاد داشت و در تنگدستی به سر می برد، همیشه مرا در لباس، غذاو رسیدگی به سایر امور، بر فرزندانش مقدم می داشت؛ . . .؛ مزار فاطمه بنت اسد، مادر و جده امامان معصوم علیهم السلام در قبرستان ((بقیع)) قرار دارد .

منابع :
اعیان الشیعه، ج 8،‌ ص 388؛ الطبقات، ‌ج 8، ص 222؛ اسد الغابه،‌ج 7، ‌ص 217؛‌الغدیر، ج 6،‌ ص 21