همسر حضرت
ابوطالب و مادر امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) است. وی از طایفه
بنی هاشم و دختر عموی ابوطالب و زنی هوشمند، با کمال، عفیف، نیکو سیرت، و دانا بوده است.
فاطمه دختر اسد بن هاشم با ابوطالب پسر
عبدالمطلب بن هاشم قرشی ازدواج کرد. وی تنها همسر ابوطالب بود و برای او چهار پسر و دو دختر به دنیا آورد که عبارتند از: طالب،
عقیل،
جعفر،
علی علیه السلام،
ام هانی و جمانه.
او و ابوطالب اولین زن و مرد هاشمی هستند که با یکدیگر ازدواج نموده اند .
فاطمه بنت اسد زنی پاکدامن و موحد بود، هنگامی که به علی علیه السلام حامله بود به طواف خانه خدا اّمد و در همان حال درد زایمان و وضع حمل به سراغ وی آمد، او نیز پروردگار کعبه را خواند و به یاری طلبید.
ناگهان دیوار کعبه شکافته شد و وی به درون خانه خدا داخل گشته و در اّنجا « علی بن ابی طالب » را به دنیا آورد.
علامه امینی در کتاب گران سنگ الغدیر از کتاب های متعددی از
اهل سنت نقل نموده که، علی (علیه السلام) در درون کعبه به دنیا آمده و آن را از قضایای مشهور تاریخ به شمار آورده است.
فاطمه بنت اسد نه تنها مادر علی (علیه السلام) بلکه مادر محمد صلی الله علیه و آله و سلم نیز بوده است. زیرا ابوطالب پس از مرگ پدرش عبدالمطلب برادرزاده خود محمد صلی الله علیه و آله وسلم را که حدود 8 سال سن داشت به سرای خود آورد و همسرش فاطمه بنت اسد، چونان مادری به وی مهر می ورزید و همیشه اوقات، محمد صلی الله علیه و آله و سلم را بر فرزندانش برتر و مقدم می داشت. چنانچه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم بعدها این نکته را بارها بر زبان می آورد و از او به نیکی یاد می کرد.
فاطمه در همان سالهای نخستین بعثت به پسر عمویش محمد صلی الله علیه و آله و سلم ایمان آورد و پیامبری وی را تصدیق نمود، او به اتفاق پسرش علی علیه السلام و فاطمه زهرا سلاماللهعلیه، اندکی پس از هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به مدینه به آن دیار مهاجرت نمود و در
قبا به حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم ملحق شد.
او تا سال چهارم هجرت در کنار بستگان خود در مدینه زیست و به طور طبیعی در مجلس عروسی علی و فاطمه سلاماللهعلیه حضور داشت و دو نوه عزیز خود حسن و حسین (علیهما اسلام) را نیز دید. و سرانجام در سال چهارم هجرت در شهر مدینه دار فانی را وداع گفت. نقل است که امیرالمومنین (علیه السلام) خبر وفات مادرش را به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم رساند .
آن حضرت سخت گریست و فرمود: ای علی او تنها مادر تو نبود بلکه مادر من نیز بود. آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عمامه خود را داد تا کفن فاطمه قرار دهند سپس خود بر پیکر او نماز گزارد. وقتی قبر فاطمه آماده شد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به داخل قبر رفت و قدری قران تلاوت نمود و لختی بر قبر آرمید و سپس بیرون آمد. عمار علت این حرکت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را از آن حضرت جویا شد.
حضرت فرمود: ای ابا یقظان (کنیه عمار) فاطمه استحقاق این رفتار را دارد، چه آن که بعد از مادرم
آمنه، مادرم بود؛ با این که خود فرزندان زیاد داشت و در تنگدستی به سر می برد، همیشه مرا در لباس، غذاو رسیدگی به سایر امور، بر فرزندانش مقدم می داشت؛ . . .؛ مزار فاطمه بنت اسد، مادر و جده امامان معصوم علیهم السلام در قبرستان
بقیع قرار دارد .
منابع :
اعیان الشیعه، ج 8، ص 388؛ الطبقات، ج 8، ص 222؛ اسد الغابه،ج 7، ص 217؛الغدیر، ج 6، ص 21