::~~red:فیش ناتمام است.~~::
V{maketoc}

فابل به معنای ((قصه))- حکایت است و از کلمه لاتین Fabula آمده و در ادبیات جهانی به آن دسته از قصه ها و افسانه های کوتاه منثوریا منظوم گفته می شود که از زبان حیوانات مطالبی اخلاقی بیان می شود و با اندرزی حکیمانه پایان می پذیرد و اینگونه قصه ها از تخیل سرچشمه می گیرد و قصه هایی است که حاوی مطالب و نتایجی اخلاقی باشد و جانوران اشخاص و قهرمانان آن باشند که در این صورت به آن فابل می گویند.

فابل ها شامل احتمالاً دو قسمت و جزء است. جنبه سمبولیک و نمایشی و جنبه عبرت آموزی یا نتیجه گیری اخلاقی و از اینرو فابل ها را قصه های اخلاقی که متضمن دستورهای اخلاقی باشد نیز می گویند.

هردر فابل را بر سه دسته تقسیم کرده است: نظری (تئوریک) اخلاقی و جبری، فابل های نظری جنبه و شکل تعلیماتی و فهمیدنی دارد همچنین نمودی طبیعی و نشان دهنده و نمایشگر قانون نظام جهانی است.

فابل های اخلاقی شامل مضامین و مطالبی برای شیوه زندگی و خواست ها و تمنیات آدمی و اخلاقیات است که از آن شقاوت ها و بی رحمی ها فرا نمی گیریم، ولی توجه و دیدی نسبتاً وسیع به نمودهای طبیعی و امور عینی پیدا می کنیم که منتهی به سعادت و شادکامی همه مخلوقات زنده می شود و قوانینی که برای این سعادت لازم است بوسیله خالق فراهم گردیده است.

در فابل های جبری یا تقدیری (سرنوشتی) و حتمی یک سلسله امور و وقایع رخ می دهد که دفع و رفع آنها از قدرت موجود جاندار خارج است و یک قدرت مافوق این مقدرات را بر موجودات تحمیل می کند بی آنکه موجود محکوم بتواند برای فرار از پایان شوم سرنوشت خویش کاری بکند یا چون مرتکب خلافی گشته گر چه به حکم غریزه بوده ولی کیفر آن را خواهد دید.
عقابی تکه گوشتی از مذبح یا محرابی می رباید خدایان آشیانه اش را با آتش غیبی می سوزانند و همه جوجه های کوچک و پر در نیاورده اش شکار جانورانی می شوند که او جوجه ها و بچه های کوچک آنها را دزدیده بود.

فابل در تمدن های باستانی حتی نزد اقوام ابتدایی وجود داشته منتها بسیاری از آنها از میان رفته است. یکی از جاهایی که شاید بیش از همه نقاط عالم فابل وجود داشته و هنوز بسیاری از آنها به قید کتابت در نیامده قاره آفریقاست که بیش از 250000 قصه، فابل، افسانه و تمثیل دارد و احتمالاً مقدار فراوانی از این انبوه حکایات و منظومه ها فابل می باشد.
قدیمی ترین فابل ها از آن مشرق زمین دانسته اند اینک فابل در هند، یونان، ایران و اروپا ذکر می شود:

!فابل در هندوستان
منشاء غالب فابل های اروپایی را بایستی از مشرق زمین مخصوصاً از هندوستان دانست کتاب کلیله و دمنه از بهترین فابل های موجود بشمار می رود در زبان سانسکریت به آن دانتا کاثا و کالپتیا کاثا که به معنی افسانه است و به احتمال خیلی ضعیف کلیله و دمنه که نام دو شغال است تحریف و تصحیفی از این دو کلمه سانسکریت است گفته می شود و امروزه به کتاب کلیله و دمنه پنجاتترا (یعنی پنج باب یا پنج قصه) می گویند.

کتاب کلیله و دمنه بوسیله برزویه طبیب از زبان هندی به زبان پهلوی در روزگار انوشیروان ترجمه شد و در اوایل حکومت اسلامی عبداله ابن مقفع آن را به زبان عربی ترجمه کرد و از روی این ترجمه ظاهراً رودکی آن را به رشته نظم فارسی در آورد و در قرن ششم هجری ابوالمعالی نصراله منشی آن را به زبان فارسی ترجمه و مقادیری حدیث و شعر و غیره بدان افزود و بعدها ملاحسین کاشفی کتابی تحت عنوان انوار سهیلی از روی ترجمه عربی و ترجمه نصراله منشی فراهم ساخت. کتاب دیگری بنام عیار دانش نیز از روی کلیله و دمنه بفارسی پرداخته شد.

کتاب کلیله و دمنه از متن اصلی یا عربی به زبانهای اروپایی راه یافت.

کتاب کلیله و دمنه بنا به قول ابوالمعالی نصراله ابن محمد ابن عبدالحمید منشی مشتمل بر شانزده باب بوده مه ده باب آن را هندیان پرداخته و شش باب بقیه را ایرانیان بدان افزودند.

!فابل در یونان باستان

ظاهراً قدیمی ترین فابل های موجود را از آن یونانیان متعلق به قرن هفتم و هشتم قبل از میلاد و از ایزوپ دانسته اند (ایزوپ شخصی افسانه ای شاید لقمان است) وی مردی الکن، گوژپشت و زشترو اما دانا و بینا از مردم یونان از اهالی فریکیه در مرکز آسیای صغیر بود و بعدها یعنی سیصد سال قبل از میلاد شخصی بنام فالریوس فابل های ایزوپ را جمع آوری کرد و در قرن اول پیش از میلاد فدروس نویسنده رومی مقداری از آنها را به رشته نظم در آورد و در نتیجه فابل های ایزوپ به زبان لاتین راه یافت.

!فابل در ادبیات فارسی

کتاب کلیله و دمنه و فابل های لقمان و نظایر آن از جمله آثاری است که در زبان فارس رایج است. فابل های منسوب به لقمان را 41 دانسته اند که با تحقیق یکی از شرق شناسان معلوم گردید که چهل فابل از آن ایزوپ بوده فقط یک فابل متعلق به خود لقمان است.

لقمان نیز مردی همچون ایزوپ زشتر و الکن و بینا و دانا بود عده ای ایزوپ و لقمان را یک نفر پنداشته اند.

!فابل در اروپا

اولین فابل نویس مشهور آلمانی در نیمه اول قرن سیزدهم میلادی در استریکر می زیست و فابل های متعددی پرداخت.
چهار پای قرون میانه روباه ری نارد می باشد که اصالتش زیاد است و بسیاری قصه و فابل از زبان این جانور بوسیله نویسندگان نقل شده است.

گوتولدلسینگ یکی از برجسته ترین فابل نویسان آلمانی بود. در قرن هفدهم جان گی در انگلستان و لافونتن در فرانسه شهرت فراوان داشتند.

ماخذ: دایره المعارف آمریکانا و فابل در ادبیات فارسی از جمالزاده

!خلاصه فابل از ایزوپ

"قورباغه ای با موش صحرایی دوستی پیدا کرده بود و روزی او را به ناهار میهمانی کرد و چون باید از رودخانه ای عبور کنند او را با نخی بپای خود بست و بنای شناوری را گذاشت اما چون به وسط رودخانه رسید پیش خود اندیشید چرا نباید بگذارم غرض شود تا گوشت او را طعمه خود سازم و در تدارک این نیت شوم بود که عقابی از بالا آنها را دید و پایین آمد و هر دو را شکار کرد و طعمه خود ساخت."