1- انگیزه قبیله های غطفان و فزاره برای حضور در
جنگ خندق علیه مسلمانان طمع به محصولات
خیبر بود که یهودیان آنجا به آنان وعده داده بودند بنابراین پیامبر هیئتی را فرستاد که با سران این قبایل پیمانی ببندند که 3/1 میوه های مدینه برای آنان باشد به شرطی که با دشمنان همکاری نکنند و همین باعث شد که آنان با بهانه های مختلف از همکاری با دشمنان اسلام خودداری کنند و از نیروهای دشمنان اسلام کاسته شود.
2- کشته شدن
عمرو بن عبدود و فرار دیگر مدعیان مبارزه و قهرمانی از میدان نبرد عامل مهم دیگری از شکست سپاه دشمن بود.
3- مأموریت نعیم بن مسعود که تازه مسلمان بود نیز در شکست سپاه دشمن مؤثر بود او به
بنی قریظه گفت که مدینه مرکز زندگی شماست. اگر دشمنان پیامبر علیه او پیروز شوند به هدف خود رسیده اند ولی اگر شکست بخورند فورا به مناطق خود برمی گردند ولی شما در صورت شکست همه چیز را از دست داده اید و تمام ثروت و دارائی خود را از دست می دهید و با نقشه ای دیگر قریش را نسبت به بنی قریظه بدبین کرد و باعث شد همکاری آنان ادامه پیدا نکند.
4- امداد غیبی و طوفانی شدن هوا که همه چیز را در اردوگاه دشمن به هم ریخت باعث شد که
ابوسفیان با ترس و وحشت شتاب منطقه نبرد را به سوی مناطق خود ترک کند.
منابع:
- فروغ ابدیت، ج2، ص 550
- سیره ابن هشام، ج3، ص242
مراجعه شود به: