تاریخچه ی:
علل زندگی اجتماعی انسان
این مسأله از قدیمالایام مطرح است که زندگی اجتماعی انسان تحت تأثیر چه عواملی به وجود آمده است ؟
آیا انسان اجتماعی آفریده شده است ، یعنی طبیعتا به صورت جزئی از کل آفریده شده است و در نهاد انسان گرایش پیوستن به " کل " خود هست ، و یا اجتماعی آفریده نشده بلکه اضطرار و جبر بیرونی ، انسان را مجبور کرده است که زندگی اجتماعی بر او تحمیل شود ، یعنی انسان به حسب طبع اولی خود مایل است که آزاد باشد و هیچ قید و بند و تحمیلی را که لازمه زندگی جمعی است نپذیرد ، اما به حکم تجربه دریافته است که به تنهایی قادر نیست به زندگی خود ادامه دهد ، بالاجبار به محدودیت زندگی اجتماعی تن داده است ، و یا انسان ، اجتماعی آفریده نشده اماعاملی که او را به زندگی اجتماعی وادار کرده اضطرار نبوده است ، ولااقل اضطرار عامل منحصر نبوده است ، انسان به حکم عقل فطری و قدرت حسابگری خود به این نتیجه رسیده که با مشارکت و همکاری و زندگی اجتماعی ، بهتر از مواهب خلقت بهره میگیرد ، از این رو این شرکت را انتخاب کرده است .
پس مسأله به این سه صورت قابل طرح است که زندگی اجتماعی انسان طبیعی است ؟ یا اضطراری ؟ یا انتخابی ؟
مطابق ===نظریه اول=== زندگی اجتماعی انسانها از قبیل زندگی خانوادگی زن و مرد است ، که هر یک از زوجین به صورت یک " جزء " از یک " کل " در متن خلقت آفریده شده و در نهاد هر کدام گرایش به پیوستن به " کل " خود وجود دارد .
مطابق ===نظریه دوم ===، زندگی اجتماعی از قبیل همکاری و همپیمانی دو کشور است که خود را به تنهایی در مقابل دشمنی مشترک زبون میبینند و ناچار نوعی همکاری و همگامی و ارتباط میان خود برقرار مینمایند .
مطابق ===نظریه سوم ===زندگی اجتماعی از قبیل شرکت دو سرمایهدار ا ست که برای تحصیل سود بیشتر ، یک واحد تجاری یا کشاورزی یا صنعتی به وجود میآورند .
بنابر نظریه اول عامل اصلی ، طبیعت درونی انسان است ، و بنابر نظریه دوم امری بیرونی و خارج از وجود انسان است ، و بنابر نظریه سوم عامل اصلی ، نیروی عقلانی و فکری و حسابگرانه انسانی است . بنابر نظریه اول ، اجتماعی بودن یک غایت کلی و عمومی است که طبیعت انسان بالفطره به سوی او روان است ، و بنابر نظریه دوم از قبیل امور اتفاقی و عرضی است و به اصطلاح فلاسفه غایت ثانوی است نه غایت اولی ، و بنابر نظریه سوم از نوع غایات فکری است نه غایات طبیعی .
کتاب جامعه و تاریخ
نویسنده شهید مطهری
صفحه20