تاریخچه ی:
صنعت رنگ رزی
تفاوت با نگارش: 5
| |
| |
|
| | | |
| | {img src=img/daneshnameh_up/8/85/hand1.jpg} | | {img src=img/daneshnameh_up/8/85/hand1.jpg} |
| | | | | |
|
| | !دید کلی | | !دید کلی |
| | امروزه به موازات استفاده از رنگ‌های مصنوعی و توسعه ((صنعت رنگ سازی)) ، صنعت رنگرزی (dying industry) نیز در میدان بسیار وسیعی عمل می‌نماید و این کار با استفاده از پیشرفته‌ترین تکنولوژی و بکارگیری دستگاه‌های جدید و خود کار انجام می‌پذیرد. رنگرزی روی منسوجات بر اساس نفوذ و جذب سطحی انجام می‌گیرد. بنابراین برای درک چگونگی آن بایستی چگونگی جذب و تثبیت رنگ مواد و خواص فیزیکی و شیمیایی رنگها و غیره شناخته شود. | | امروزه به موازات استفاده از رنگ‌های مصنوعی و توسعه ((صنعت رنگ سازی)) ، صنعت رنگرزی (dying industry) نیز در میدان بسیار وسیعی عمل می‌نماید و این کار با استفاده از پیشرفته‌ترین تکنولوژی و بکارگیری دستگاه‌های جدید و خود کار انجام می‌پذیرد. رنگرزی روی منسوجات بر اساس نفوذ و جذب سطحی انجام می‌گیرد. بنابراین برای درک چگونگی آن بایستی چگونگی جذب و تثبیت رنگ مواد و خواص فیزیکی و شیمیایی رنگها و غیره شناخته شود. |
| | !تاریخچه | | !تاریخچه |
| | برخی بر این عقیده‌اند که رنگرزی در 3000 سال قبل از میلاد در __چین__ رایج بود. ولی از 2500 سال قبل از میلاد ، آثار مکتوبی در مذاهب هندی بدست آمده است که نشان می‌دهد در آن زمان ابریشم و پارچه‌های زربافت را رنگ‌آمیزی می‌کردند. صنایع رنگرزی احتمالا از طریق __ایران__ به __مصر__ منتقل شد.
در هر حال ، صنعت رنگرزی برای نخستین بار در سال 1371 میلادی در __فلورانس ایتالیا__ شکل گرفت و در سال 1382 میلادی منسوخ شد. اما پس از مدت کوتاهی در سراسر اروپا مجددا پا گرفت. در سال 1371، اولین شرکت رنگ سازی یعنی کمپانی __رشیب فول__ در __انگلستان__ به ثبت رسید. کلیه رنگ‌هایی که تا اواخر قرن نوزدهم در دسترس بودند، از منابع طبیعی استخراج می‌شدند. در سال 1856 ، "__ویلیام پرکین__" انگلیسی بطور تصادفی ، رنگ ارغوانی زیبایی را کشف کرد. بتدریج در فاصله چند سال ، رنگ‌های سنتزی آنیلین قرمز ، آبی ، سبز ، زرد ، سیاه ، نارنجی و قهوه‌ای تهیه شد. | | برخی بر این عقیده‌اند که رنگرزی در 3000 سال قبل از میلاد در __چین__ رایج بود. ولی از 2500 سال قبل از میلاد ، آثار مکتوبی در مذاهب هندی بدست آمده است که نشان می‌دهد در آن زمان ابریشم و پارچه‌های زربافت را رنگ‌آمیزی می‌کردند. صنایع رنگرزی احتمالا از طریق __ایران__ به __مصر__ منتقل شد.
در هر حال ، صنعت رنگرزی برای نخستین بار در سال 1371 میلادی در __فلورانس ایتالیا__ شکل گرفت و در سال 1382 میلادی منسوخ شد. اما پس از مدت کوتاهی در سراسر اروپا مجددا پا گرفت. در سال 1371، اولین شرکت رنگ سازی یعنی کمپانی __رشیب فول__ در __انگلستان__ به ثبت رسید. کلیه رنگ‌هایی که تا اواخر قرن نوزدهم در دسترس بودند، از منابع طبیعی استخراج می‌شدند. در سال 1856 ، "__ویلیام پرکین__" انگلیسی بطور تصادفی ، رنگ ارغوانی زیبایی را کشف کرد. بتدریج در فاصله چند سال ، رنگ‌های سنتزی آنیلین قرمز ، آبی ، سبز ، زرد ، سیاه ، نارنجی و قهوه‌ای تهیه شد. |
| | !علت پیدایش رنگ در مواد | | !علت پیدایش رنگ در مواد |
| | برخی از ((مواد شیمیایی)) وقتی که در مقابل نور سفید ( مرکب از هفت رنگ ) قرار می‌گیرند، بسته به ساختاری که دارند، ((طول موج)) معینی از ((نور)) را جذب می‌کنند و بقیه نور به رنگ الوان ( غیر از سفید ) ظاهر می‌شود. اگر چنین مولکولی به گونه‌ای بتواند با الیاف مختلف ترکیب یا به آن متصل شود، موجب رنگی شدن آن الیاف می‌شود.
| | برخی از ((مواد شیمیایی)) وقتی که در مقابل نور سفید ( مرکب از هفت رنگ ) قرار می‌گیرند، بسته به ساختاری که دارند، ((طول موج)) معینی از ((نور)) را جذب می‌کنند و بقیه نور به رنگ الوان ( غیر از سفید ) ظاهر می‌شود. اگر چنین مولکولی به گونه‌ای بتواند با الیاف مختلف ترکیب یا به آن متصل شود، موجب رنگی شدن آن الیاف می‌شود.
|
| | | |
| | __جدول زیر رنگ‌های ظاهر شده و جذب شده و طول موج مربوط به آنها را نشان می‌دهد.__ | | __جدول زیر رنگ‌های ظاهر شده و جذب شده و طول موج مربوط به آنها را نشان می‌دهد.__ |
| | | | | | |
| | | __رنگ ظاهر شده__ | | | __رنگ ظاهر شده__ |
| | | __رنگ مربوط به طول موج نور جذب شده__ | | | __رنگ مربوط به طول موج نور جذب شده__ |
| | | __طول موج نور جذب شده ( A )__ | | | __طول موج نور جذب شده ( A )__ |
| | | | |
| | | | | | |
| | | زرد مایل به سبز | | | زرد مایل به سبز |
| | | بنفش | | | بنفش |
| | | 4350 – 4000 | | | 4350 – 4000 |
| | | | |
| | | | | | |
| | | زرد | | | زرد |
| | | آبی | | | آبی |
| | | 4800 – 4350 | | | 4800 – 4350 |
| | | | |
| | | | | | |
| | | نارنجی | | | نارنجی |
| | | سبز مایل به آبی | | | سبز مایل به آبی |
| | | 4900 – 4800 | | | 4900 – 4800 |
| | | | |
| | | | | | |
| | | قرمز | | | قرمز |
| | | آبی مایل به سبز | | | آبی مایل به سبز |
| | | 5000 – 4900 | | | 5000 – 4900 |
| | | | |
| | | | | | |
| | | ارغوانی | | | ارغوانی |
| | | سبز | | | سبز |
| | | 5600 – 5000 | | | 5600 – 5000 |
| | | | |
| | | | | | |
| | | بنفش | | | بنفش |
| | | زرد مایل به سبز | | | زرد مایل به سبز |
| | | 5800 – 5600 | | | 5800 – 5600 |
| | | | |
| | | | | | |
| | | آبی | | | آبی |
| | | زرد | | | زرد |
| | | 5950 – 5800 | | | 5950 – 5800 |
| | | | |
| | | | | | |
| | | سبز مایل به آبی | | | سبز مایل به آبی |
| | | نارنجی | | | نارنجی |
| | | 6050 – 5950 | | | 6050 – 5950 |
| | | | |
| | | | | | |
| | | آبی مایل به سبز | | | آبی مایل به سبز |
| | | قرمز | | | قرمز |
| | | 7500 – 6050 | | | 7500 – 6050 |
| | | | |
| | | | | |
|
| |
| |
|
| | وجود گروهایی مانند نیترو ، نیتوزو ، آزو ، و کربونیل ، موجب بروز رنگ در مواد می‌شود. از این رو ، این گروه‌ها را __~~orange:کروموفور~~__ می‌نامند. این ترکیبات رنگی ، علاوه بر گروه‌های کروموفور ، اگر با گروه‌های دیگری نظیر آمینو ، آمینوی استخلاف شده هیدروکسیل سولفنیک یا کربوکسیل که __گروه‌های اگزوکروم__ نامیده می‌شود، همراه باشند، رنگ‌های مرغوبی را از نظر رنگرزی بوجود می‌آورند. | | وجود گروهایی مانند نیترو ، نیتوزو ، آزو ، و کربونیل ، موجب بروز رنگ در مواد می‌شود. از این رو ، این گروه‌ها را __~~orange:کروموفور~~__ می‌نامند. این ترکیبات رنگی ، علاوه بر گروه‌های کروموفور ، اگر با گروه‌های دیگری نظیر آمینو ، آمینوی استخلاف شده هیدروکسیل سولفنیک یا کربوکسیل که __گروه‌های اگزوکروم__ نامیده می‌شود، همراه باشند، رنگ‌های مرغوبی را از نظر رنگرزی بوجود می‌آورند. |
| | !چگونگی تثبیت رنگ مواد | | !چگونگی تثبیت رنگ مواد |
| | با در نظر گرفتن سه مرحله می‌توان تثبیت رنگ روی الیاف را توجیه کرد:
| | با در نظر گرفتن سه مرحله می‌توان تثبیت رنگ روی الیاف را توجیه کرد:
|
| | #انتقال مولکولهای رنگ در سطح الیاف بوسیله جذب | | #انتقال مولکولهای رنگ در سطح الیاف بوسیله جذب |
| | #انتقال رنگ از سطح الیاف به مرکز آنها | | #انتقال رنگ از سطح الیاف به مرکز آنها |
| - | #تثبیت مولکولهای رنگ به کمک ((پیوند کووالانسی)) ، ((پیوند هیدروژنی و انواع آن|هیدروژنی)) و یا دیگر نیروهایی که ماهیت فیزیکی دارند.
|
+ | #تثبیت مولکولهای رنگ به کمک ((پیوند کووالانسی)) ، ((پیوند هیدروژنی|هیدروژنی)) و یا دیگر نیروهایی که ماهیت فیزیکی دارند.
|
| | __تثبیت رنگ بر روی الیاف به سه عامل بستگی دارد که عبارتند از:__ | | __تثبیت رنگ بر روی الیاف به سه عامل بستگی دارد که عبارتند از:__ |
| | | |
| | {img src=img/daneshnameh_up/e/eb/dye5.jpg} | | {img src=img/daneshnameh_up/e/eb/dye5.jpg} |
| | | | | |
|
| | !!نیروی الکتریکی | | !!نیروی الکتریکی |
| | همه الیاف ، وقتیکه در ((آب)) یا محلولهای آبی حل می‌شوند، دارای پتانسیل الکتریکی می‌شوند. الیاف سلولزی در محلولهای خنثی ، دارای بار منفی‌اند. اما الیاف پروتئینی وقتی که ((معرف PH|PH)) فاز آبی ، زیر نقطه ایزوالکتریک است، دارای بار مثبت و وقتی بالای نقطه ایزوالکتریک باشد، دارای بار منفی‌اند. | | همه الیاف ، وقتیکه در ((آب)) یا محلولهای آبی حل می‌شوند، دارای پتانسیل الکتریکی می‌شوند. الیاف سلولزی در محلولهای خنثی ، دارای بار منفی‌اند. اما الیاف پروتئینی وقتی که ((معرف PH|PH)) فاز آبی ، زیر نقطه ایزوالکتریک است، دارای بار مثبت و وقتی بالای نقطه ایزوالکتریک باشد، دارای بار منفی‌اند. |
| | !!گرما | | !!گرما |
| | اکثر رنگها نیز بصورت متیل‌های یونی‌اند که در برخورد با الیاف مذکور در سطح آن تثبیت می‌شوند. اگر بین یونهای رنگ و الیاف دافعه الکتریکی وجود داشته باشد، برای خنثی کردن آن و نزدیک کردن الیاف و مولکولهای ((شیمی رنگ|رنگ)) به یکدیگر ، ارتعاش مولکولی را به کمک گرما افزایش می‌دهند بدین طریق ، با افزایش فعالیت ارتعاشی ، مولکولهای رنگ به الیاف نزدیک می‌شوند. | | اکثر رنگها نیز بصورت متیل‌های یونی‌اند که در برخورد با الیاف مذکور در سطح آن تثبیت می‌شوند. اگر بین یونهای رنگ و الیاف دافعه الکتریکی وجود داشته باشد، برای خنثی کردن آن و نزدیک کردن الیاف و مولکولهای ((شیمی رنگ|رنگ)) به یکدیگر ، ارتعاش مولکولی را به کمک گرما افزایش می‌دهند بدین طریق ، با افزایش فعالیت ارتعاشی ، مولکولهای رنگ به الیاف نزدیک می‌شوند. |
| | !!بهم زدن (نیروی مکانیکی) | | !!بهم زدن (نیروی مکانیکی) |
| | بهم زدن ، وقتی مؤثر واقع می‌شود که مقادیر رنگ در محلول محدود باشد. در چنین شرایطی ، مبادله بین رنگ و سطح الیاف شدت می‌یابد. بدیهی است که هر چه ((مولکول|اندازه مولکول)) رنگ کوچکتر باشد، این مبادله سریعتر انجام می‌گیرد. | | بهم زدن ، وقتی مؤثر واقع می‌شود که مقادیر رنگ در محلول محدود باشد. در چنین شرایطی ، مبادله بین رنگ و سطح الیاف شدت می‌یابد. بدیهی است که هر چه ((مولکول|اندازه مولکول)) رنگ کوچکتر باشد، این مبادله سریعتر انجام می‌گیرد. |
| | | |
| | {img src=img/daneshnameh_up/8/88/colour.jpg} | | {img src=img/daneshnameh_up/8/88/colour.jpg} |
| | | | | |
|
| | !نمونه‌های رنگ‌های طبیعی | | !نمونه‌های رنگ‌های طبیعی |
| | نمونه‌ای از رنگ‌هایی که از منابع طبیعی استخراج می‌شدند:
| | نمونه‌ای از رنگ‌هایی که از منابع طبیعی استخراج می‌شدند:
|
| | *__رنگ آبی نیلی :__از رنگ نیلی که از گیاهان بومی __مصر__ است و در __هند__ نیز می‌روید، استخراج می‌شد. این رنگ را __وسمه__ نیز می‌گفتند.
| | *__رنگ آبی نیلی :__از رنگ نیلی که از گیاهان بومی __مصر__ است و در __هند__ نیز می‌روید، استخراج می‌شد. این رنگ را __وسمه__ نیز می‌گفتند.
|
| | *__رنگ قرمز ترکی یا آلیزارین :__که از ریشه گیاهی به نام __روناس__ بدست می‌آمد.
| | *__رنگ قرمز ترکی یا آلیزارین :__که از ریشه گیاهی به نام __روناس__ بدست می‌آمد.
|
| | *__رنگ سیاه :__از __درخت بقم__ تهیه می‌شد.
| | *__رنگ سیاه :__از __درخت بقم__ تهیه می‌شد.
|
| | *__رنگ ارغوانی :__از نوعی ماهی فلس دار دریای مدیترانه بدست می‌آید که برای رنگ کردن لباس امپراتوری روم و غیره از آن استفاده می‌شد.
| | *__رنگ ارغوانی :__از نوعی ماهی فلس دار دریای مدیترانه بدست می‌آید که برای رنگ کردن لباس امپراتوری روم و غیره از آن استفاده می‌شد.
|
| | *__رنگ قرمز :__از حشره قرمز دانه که بر روی برگ __کاکتوس__ زندگی می‌کند، بدست می‌آمد. | | *__رنگ قرمز :__از حشره قرمز دانه که بر روی برگ __کاکتوس__ زندگی می‌کند، بدست می‌آمد. |
| | !مباحث مرتبط با عنوان | | !مباحث مرتبط با عنوان |
| | *((تولید صنعتی رنگدانه سفید)) | | *((تولید صنعتی رنگدانه سفید)) |
| | *((تولید صنعتی رنگدانه سیاه)) | | *((تولید صنعتی رنگدانه سیاه)) |
| | *((صنعت رنگ سازی)) | | *((صنعت رنگ سازی)) |
| | *((رنگ‌آمیزی پارچه)) | | *((رنگ‌آمیزی پارچه)) |
| | *((رنگ)) | | *((رنگ)) |
| | *((رنگدانه و انواع آن)) | | *((رنگدانه و انواع آن)) |
| | *((رنگرزی)) | | *((رنگرزی)) |
| | *((رنگرزی پارچه)) | | *((رنگرزی پارچه)) |
| | *((رنگ‌های طبیعی)) | | *((رنگ‌های طبیعی)) |
| | *((رنگ‌های مصنوعی)) | | *((رنگ‌های مصنوعی)) |
| | *((رنگ‌های سنتزی)) | | *((رنگ‌های سنتزی)) |
| | *((شیمی رنگ)) | | *((شیمی رنگ)) |
