V{maketoc}


!@#18:~~green:صفت~~#@

~~violet:صفت ((کلمه ))اى است که پیش یا پس از اسم مى آید ،و آن را با ویژگى یا مفهومى همراه مى کند~~.

صفت هاى پیشین، پیش از ((اسم ))مى آیند و صفت هاى پسین، پس از اسم. هر گاه صفت به جاى اسم بنشیند، کارکرد اسم را پیدا مى کند:

«آیا هنوز ریزش باران بر گونه هایت، تو را شاداب مى کند؟»

~~violet:اسمى که پیش یا پس از صفت قرار مى گیرد و صفت، ویژگى آن را بیان مى کند، __موصوف __نام دارد.~~

!انواع صفت

!!صفت بیانى

~~purple:صفت بیانى ویژگى اسم را از بُعدى خاص نشان مى دهد و اقسام مهم تر آن عبارتند از: ساده، فاعلى، مفعولى، نسبى.~~

صفت بیانى ساده تنها بر چگونگى موصوف دلالت مى کند:

«او... یک مؤمن واقعى است و یک انسان حقیقى.»

صفت فاعلى نشان مى دهد که موصوف کننده کارى است; و ساخت هایى دارد از این قبیل:

ـ بن مضارع + ـَ نده: گوینده.

ـ بن مضارع + آن: دعاگویان. این ساخت را صفت حالیّه نیز مى نامند، زیرا بر گذرا بودنِ وصف دلالت مى کند.

ـ بن مضارع + آ: شنوا. این ساخت برابر است با صفت مشبّهه در عربى و معمولا پایدارىِ وصف را مى رساند.

ـ بن ماضى + آر: خواستار.

ـ بن ماضى یا بن مضارع یا اسم + گار: آفریدگار، پرهیزگار، یادگار.

ـ بن ماضى یا بن مضارع یا اسم + گر: رُفتگر، توانگر.

صفت مفعولى نشان مى دهد که موصوفْ مفعول است. ساخت این صفت چنین است:
بن ماضى + هاى غیر ملفوظ + شده.

صفت نسبى موصوف خود را به عناصرى نسبت مى دهد. تابعیّت ها و بسیارى از نام هاى خانوادگى به همین گونه بیان مى شوند: رضایى، ایرانى.
ساخت صفت نسبى معمولا چنین است: اسم + ى یا ین یا ینه یا هاى غیر ملفوظ یا آنه: زرهى، سیمین، زرینه، بهاره، مردانه. همچنین این ساخت: اسم عربى + آنى: روحانى، ربّانى.

توجه:در تشخیص اقسام صفت، نباید تنها به ساخت نظر داشت، بلکه معنى را نیز باید در نظر گرفت; زیرا برخى از ساخت ها مشترکند. مثلا __گرفتار __با آن که ساخت صفت فاعلى دارد، از لحاظ معنا صفت مفعولى است.

__~~green:درجه هاى صفت بیانى:~~__
~~green:یک. صفت مطلق.~~

~~green:دو. صفت برتر (= تفضیلى): ~~این صفت نشان مى دهد که موصوف در داشتن یک ویژگى، از موصوف یا موصوف هاى مورد سنجش ـ و نه همه موصوف هاى دایره بحث ـ برتر است. نشانه این صفت، تر است که پس از صفت مى آید.

~~green:سه. صفت برترین (= عالى): ~~این صفت نشان مى دهد که موصوف در داشتن یک ویژگى، از همه موصوف هاى دایره بحث برتر است. نشانه این صفت ترین است که بعد از صفت مى آید.

!! صفت شمارشى

~~purple:صفت شمارشى صفتى است که نشان مى دهد موصوف مورد شمارش است. این صفت دوگونه دارد: ساده، ترتیبى.~~
!!!صفت شمارشى ساده
:تنها تعداد موصوف را بیان مى کند.

!!!صفت شمارشى ترتیبى
: ترتیب و جایگاه قرار گرفتن موصوف را نشان مى دهد و ساخت آن چنین است: صفت ساده + ـُ م یا ـُ مین. این صفت معمولا پیش از موصوف و گاه پس از آن مى آید


!! صفت اشاره

~~purple:صفت اشاره صفتى است که موصوف را مورد اشاره قرار مى دهد: این، آن، همین، همان، چنین، چنان، این قدر، این گونه. این صفت نیز باید همانند دیگر صفات همراه با موصوف بیاید تا صفت نام گیرد. در این مورد، اگر کلمات مزبور با موصوف همراه نشوند، ((ضمیر اشاره ))اند. این صفت معمولا پیش از موصوف قرار مى گیرد.~~

!! صفت پرسشى
~~purple:صفت پرسشى صفتى است که سؤالى را درباره موصوف خود برمى انگیزد: چه، کدام، چگونه، چند، چندمین. این صفت معمولا پیش از موصوف مى آید.~~

!! صفت مبهم
~~purple:صفت مبهم صفتى است که یک ویژگى موصوف را به طور نامعیّن نشان مى دهد: چند، بعضى، فلانى، هر، همه، دیگر، هیچ. این صفت معمولا پیش از موصوف قرار مى گیرد.~~

!! صفت تعجّبى
~~purple:صفت تعجّبى صفتى است که نشانگر شگفتى گوینده درباره موصوف است: چه، چگونه، چقدر. این صفت پیش از موصوف مى آید.~~

!تقسیم صفت از نظر ساخت

!!ساده
صفتى که قابل تقسیم به «جزءهاى معنى دار» یا «جزءهاى معنى دار و معنى ساز» نباشد.

!! مرکّب
صفتى که از چند جزء معنى دار یا چند جزء معنى دار و معنى ساز ترکیب شده باشد: سنگدل، ششم، (شش + ـُ م) ، اَمرداد (اَ + مرداد)، بخرد (بـ + خرد)، بارور.

برخى از پسوندهاى سازنده صفت مرکّب از این قرارند: سان، آسا، گونه، گون، فام، دیس، وَش، سار، مان، سیر، بار، وار.

!! گروه وصفى
صفتى که از یک هسته و یک یا چند وابسته ساخته شده باشد: نان به نرخ روزخور، تو دل برو، خوش آب و رنگ.

~~green:نکته هایى در باره کاربرد صفت:

یکم . معمولا میان موصوف و صفت کسره مى آید. امّا گاه این کسره حذف مى شود: پدرْبزرگ، آدمْ آهنى.

دوم . صفت پسین گاه پیش از موصوف مى آید: پیرْمرد، زیبا گل.~~