تاریخچه ی:
شیمی سرامیک
||کلمه سرامیک از Clay یا ((خاک رس)) گرفته شده است، که در لاتین به آن Kerames گفته میشود. این واژه در اثر کثرت استعمال به سرامیک تبدیل شده است.||
!اطلاعات اولیه
((سرامیک|سرامیکها)) معمولا به استثنای ((فلزات)) و ((آلیاژ فلزی|آلیاژهای فلزی)) و ((مواد آلی)) ، شامل تمام مواد مهندسی میشوند که از نظر شیمیایی جز ((مواد معدنی)) هستند و بعد از قرار گرفتن در دمای بسیار بالا شکل اولیه خود را حفظ کرده و مقاومتر میشوند. ((ظروف سفالی)) ، ((ظروف چینی|چینی)) و چینیهای بهداشتی و غیره جز این گروه میباشند.
!تاریخچه
آشنایی انسان با ((مواد سرامیکی)) و استفاده از آنها قدمتی بطول تاریخ دارد. سفالینههای کشف شده در مناطق باستانی دنیا نشان میدهد که انسان در ((دوران باستان)) گل رس و چگونگی کار با آن و پخت و مقاومسازی آن آشنا بوده است. اما امروزه سرامیک کاربردهای بسیار فراتر از ظروف سفالی یا چینی دارد و در ((صنعت)) و تکنولوژی استفادههای فراوانی از آن میشود.
!مواد اولیه سرامیکها
سرامیکها از سه ماده اولیه خاک رس ، ((فلدسپار|فلدسپارها)) و ((ماسه)) تهیه میشود. خاک رس همان سیلیکاتهای آلومینیوم هیدراته است که به صورت ((انواع کانی|کانیهای مختلفی)) یافت میشوند.
!طبقهبندی ((انواع کانیهای رس|کانیهای رس))
!! کانیهای سیلیکاتی دو لایهای
* __کائولینیت :__ بررسی ((پراش اشعه ایکس)) وجود دو لایه را در ((کائولینیت)) نشان میدهد. لایه اول شامل واحدهای {TEX()} { Si-2O_5^{2(-)}} {TEX} چهار وجهی است و لایه دوم از واحدهای هشت وجهی {TEX()} {Al_2(OH)_4^{2-}} {TEX} تشکیل شده است. از اتصال دو لایه یک لایه واحد بوجود میآید که تکرار آن لایه کائولینیت را میسازد {TEX()} {(Al_2(OH)_SiO_2O_5)} {TEX}.
*کانی دیگر ((هالویسیت)) است که در مقایسه با کائولینیت کاربرد کمتری دارد.
!!کانیهای سیلیکاتی سه لایهای
*__مونت موری لونیت :__ ((مونت موری لونیت)) دارای سه لایه ، دو لایه به صورت چهاروجهیهای سیلیکاتی و لایه وسط به صورت ((گروه هیدروکسی آلومینات|گروههای هیدروکسی آلومینات)) است. به علت توانایی گیرانداختن سیستمهای مولکولی مختلف ، اغلب (مخصوصا در فرایند کراکینگ {TEX()} {xH_2O.Al_6(OH)_6Si_l2O_30} {TEX}) به عنوان کاتالیست مصرف دارند.
*__ایلیت :__ ساختمان ((ایلیت)) تقریبا شبیه مونت موری لونیت میباشد و چون همیشه همراه با مخلوط کانیهای دیگر است فرمول دقیقی نمیتوان برای آن در نظر گرفت.
!ترکیبات ثانوی خاک رس و تاثیر آن بر سرامیکها
ترکیبات ثانوی شامل ((ترکیبات آهن)) ، ماسه ، ((کربنات کلسیم|کربناتهای کلسیم)) و ((کربنات منیزیم|منیزیم)) ، ((میکا)) و مواد آلی است، که مقادیر آنها در ((خاک رس|انواع خاک رس)) متغیر میباشد. ترکیبات آهن موجود در خاک رس مثل ((پیریت|پیریتها)) و ((هیدروکسید آهن|هیدروکسیدهای آهن)) و . . . باعث پایین آمدن ((نقطه ذوب)) و تغییر رنگ ((سرامیک)) قبل از پخت به زرد متمایل به قهوهای و بعد از پخت به صورتی متمایل به قرمز تیره میشوند. ماسه باعث کم شدن حالت پلاستیته و کاهش ((قدرت چسبندگی)) میشود.
کربناتهای کلسیم و منیزیم به عنوان ناخالصی باعث آسیب دیدگی محصول شده و بعد از پخت باعث افزایش خلل و فرج و کاهش قدرت مکانیکی و خواص نسوزی محصول میشوند. ((گروه سولفات|نمکهای سولفات)) و ((گروه کربنات|کربنات)) و کلریدهای فلزات قلیایی خاک رس و ((وانادیوم)) ، قابل حل در خاکهای رس هستند و موجب پخش مواد در توده خاک رس میشوند. ترکیبات وانادیوم لکههای زرد متمایل به سبز ، روی محصول ایجاد میکنند. ترکیبات آلی موجود در خاک رس باعث ایجاد رنگ خاکستری میشوند.
!انواع سیلیکا
((دیاکسید سیلیکون)) معمولا به سه صورت ((سنگ)) ، ((گرانول)) و پودر وجود دارد. دیاکسید سیلیکون در حالت سنگ به صورت ((کوارتز)) یافت میشود که در این حالت خیلی کمیاب است. به علت خالص بودن ((انواع سلیکا|بهترین نوع سیلیکا)) برای مصرف در سرامیکها است. نوع گرانول در ((صنعت سرامیک سازی)) خیلی رایج میباشد. این نوع سیلیکا را معمولا قبل از مصرف دانهبندی کرده ، میشویند. نوع پودر سیلیکا معمولا خالص نبوده و در ساخت سرامیک چندان مصرف ندارد.
!نقش فلدسپارها در سرامیکسازی
فلدسپارها خاصیت سیالکنندگی دارند و امروزه نیز از این ترکیبات در صنعت سرامیک استفاده میکنند. نقش این ترکیبات در سرامیک سازی ، ایجاد فاز شیشهای در توده اولیه است.
!انواع فلدسپارها در ((سرامیک))
#((فلدسپار پتاسیم)) {TEX()} {K_O , Al_2O_3 , 6SiO_2} {TEX}
#((فلدسپار سدیم)) {TEX()} {Na_2O , Al_2O_3 , 6SiO_2} {TEX}
#((فلدسپار کلسیم)) {TEX()} {Cao , Al_2O_3 , 6SiO_2} {TEX}
از بین اینها فلدسپار پتاسیم از همه مهمتر است، ولی در عمل موادی که به عنوان سیال کننده ، بکار میروند مخلوطی از فلدسپارهای مختلف هستند.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((انواع سلیکا))
*((خاک رس))
*((فلدسپار))
*((فلدسپار پتاسیم))
*((فلدسپار کلسیم))
*((فلدسپار سدیم))
*((سرامیک))
*((صنعت سرامیک سازی))
*((کوارتز))
*((ماسه))
*((مواد معدنی))