تاریخچه ی:
شعر و شاعری در اسلام
تفاوت با نگارش: 2
| - | شعر، کلامی است موزون و منظّم، آمیخته با لطف و دقّت، که تأثیر آن از نثر به مراتب بیشتر است و در وا مختلف از شعارهای جنگی و اشعر حماسی و تربیتی و عاطفی و ادبی و مدح و ذم و دها نوع دی رود می ش. کلا موون و شعر، از اتدای ل جو داشته و تا ای زمان م اداه دارد. ولی ر بعضی از زمانها و در بری ا اوام، بازار گرمری یدا کره است. |
+ | شعر کلامی است موزون و منظّم، آمیخته با لطف و دقّت، که تأثیر آن از نثر به مراتب بیشتر است و در ال‌هی مختلف شعارهای جنگی حماسی و تربیتی و عاطفی و ادبی و مدح و ذم و... سروده ی شود. کلام موزون و شعر، از ابتدای خلقت وجو اشته ولی ر بعضی از زمان ها و در برخی از اوام، بازار گرم‌تری داشت ست.
قبل از ظور اسلام، اقوم عرب برای شعر اهمّیّت خاصی قائل بودند و اشعار اشقانه و ادب و حماسی زیادی می‌سرودند، ام محتوی و مفهوم آنها غالباً پوچ و مربوط به ظواهر دنیا یا رباره دلای ای جنگی و مثال آن بود. با ظهور اسلام، اشعار عرب جان تازه ای گرفت و به سوی معنویت و پند یا مدح اولیای خدا تمایل گشت. حتی در زمان ((حضرت حمد مصطفی صلی الله علیه و آله|رسول خدا صی الله علیه وآله و سلم)) شعرای زیادی پرورش یافتند که شعرهای آنها مورد تأیید پیامبر بود؛ مثلاً علاء بن حضرمی عری درباره عفو و اغماض خدمت رسول خدا خواند و پیامبر فرمود:«برخی از شعرها ((حکمت)) است و بعضی سحر آمیز. شعر تو هم خوب است ولی کتاب خدا از آن بهتر فرموده؛ آنجا که فرمود __ادفع بالّتی هی احسن__»
شعرایی که بری رسول خدا و ر مدح ا شعر گفته اند، فراوانند- کسانی چون کعب بن ملک و ((عبدالله بن رواحه انصار|عبدالله بن رواحه)) و حسان بن ثابت و نابغه بن جعدی و کعب بن زهیر و قیس بن صرمة و لبید و عباس بن مرداس و طفیل غنوی و عب بن نمط و مالک بن عوف و قیس بن بحر اشجعی و عبالله بن حرب و ابودهبل جمی و بحیر بن ابی سمی و دیگران که اشعار نها در تاریخ ثبت است. |
| - | بل ا ر اسام، اقوام عر، برای شع ای خای بودد و اا عاانه و ابی و می زیای ی ردد ام موی مفهوم نها با و مرو ور نیا یا دلاوریهای ی و امثا بود. ا ر اسلام شعار رب ان ازه ای رفت و به وی منیت و پند و ی مد اولیا د مایل ت. ی ر مان ((حضرت مم مفی لی الل علیه و له|رسول «ی ه لیه وآله و » ))شعرای یادی پورش یند که عرهای نها مرد یی آن رت ود؛ مثا علا ب ضرمی شعری درباره و و اغا خمت و دا اند |
+ | رزی عرب بایه نیی خدت رسول خدا رسید از کم ب شکایت کرد. رسول خدا دعا کر و باران فراوانی آمد. مردم اشع ((ابطاب|ابطا)) را به خار آد که گفته بود:«رسل خدا آن چهره نورانی ا که ا ارا به برکت او باان می‌بارد.»
در این وق می از بنی کنانه یستاد اشعاری ا در دح رسل خد سرود.
پیامر فرمو:«داوند برای ر بیت شعر تو، انه ای ((بشت|بهشت)) برایت رار دد.»
از این ماجر رون می‌د رو شعر نه نها اشکالی ندارد بلکه مورد تأیید سل خا و ائمه اطر م بوده است.
لا ((ضرت اا جعفر صادق علیه السلام)) فمود:«هر ک شعری ر مورد ما بگوید، داوند انه ای ر بهشت رایش نا ی کند.» و نی فرمود:«ه کس برای ما عری گوید ح الق ( ((رئیل)) ) و را أیید می کند.» />((حضرت مم ا لیه السلا|حضرت امام رضا علیه لسلام)) نی فمو:«ه ؤمنی ر رد ((هل بیت، عترت، آل رسول، قبی|ا بیت)) شعری سراید، خداوند برای و شهری ندازه هفت رابر نیا در بهشت بنا می کد.» />ل آنکه ود ائم علیهم الم اشعار زیادی که سراسر کت و پند و ادرز ات در تاریخ بت ه و ب یا انده است. |
| - | و ن حضرت رم: ری ا عرها کم است ی ا یانا، حر می. شعر هم خوب است ی کا دا ن هر فموه. نا که رمود: د ات هی اسن شعرایی ه برای سو و د آن شعر گه اند فروانند؛ |
+ | شعار ((حضرت ایرالمؤنین لی لیه السلام|امیرلمؤمنین علیه اللام)) ر دیوان منسوب به او نی بسیار ارزشمن و معروف است. از ((حضرت اام ین لیه اللام|امام سین علیه اللم)) و نز ز حضرت مام رضا علیه لسلام شعرهای کت آمیزی در تاریخ ثبت شده است.
کت ای که ای وجه دا ین ست که سیاری عاری که ائه اطهار میخواندند، رود ود نا یست بلکه ا شعرای دیری ود . تاریخ‌نوی زر آنها اشعاری ه خوشا روده اند دا کرند. |
| - | کنی چون کع ن ملک و ((دالله ن روا انی|عداه بن راه)) و سان بن ابت و اه ن جدی و ک بن هیر و یس بن رة و ید و عاس مردا ی وی و ک ن و اک بن عو و ی ب بر اشجی دالله بن رب و بودهل می حیر ای می و دیگان که شعار ها در تایخ بت است. |
+ | ضی از بزرا فرموده اند شع واندن در مجد کراهت دارد، و ین دیث شریف را دلیل آورده ند که رسول خدا فود:«اگر شنیی کی در مسجد شع می خواند به ا بگیید:«خدا دهانت را بشکند. مسجد برای ((اام ضا علیه السلام و قائت قرآن|قرآن)) بنا ده است.»
در این مورد باید گفت اولاً رایی داریم که ریحاً می‌فرماید شعر خواندن در مسج اشکالی ندارد، ثانیاً همان طور که ابتدا گفه شد باید بین اشعار پوچ بی‌محتوا که انسان را به شهوات نفسانی می‌کاند، با اشعاری ک راسر حمت و تید و موعه است، ف گذاشته شود. لذا در تاریخ، موارد زیای را ی یی که ر حضر خود رسول ا عر ی خواند و یابر آن شعر و شاعرش را دح می‌فرمود این ر حالی بد که بیتر اوقات شریفش را در مسج می‌گذراد، ی ود امیرالمؤمنین علی علیه السلام اشعار زیادی در خطبه‌های خود می‌خواند، و کثر خطبه‌های او ر مسجد بود. به ور کلی یره ملمین است ک مایح و یا مراثی ضرات ائه اهار ا در سجد می خوانند.
الثاً: همان گونه که گفیم شعر خواندن در مح ائه اطهار دارای فضیلت زیا و بلکه نوعی بادت است و عبادت در مسجد اشکالی ندارد. |
| - | ری عرب بایه ینی خدمت رسول خدا رد و ز کم ب کایت کرد. حضرت دعا کردند و باران فراانی آ. مرم ه اطر وردند شعار حضرت ((ابوال|ابوطالب ))را ک گفته بود: " و ای یتستق الغمام یوجمله. . . (ین سول ا آن چهره نورای است ک از ابره ه رکت آن صورت ،اران می بارد.) ر این وق مر ز ن کننه ستاد و اشعاری را در مدح رسول خدا سرود. |
+ | نبع: />بحا انوار، 22، فحات 251 تا 255. />بحار اانر 18 1 ح 1.
با الاوا، ج 26، 231. />ار ااوار 44 ص 282، 15. />بحار لانور، 83، 363، ح 18. |
| - | حضرت فرمود: خداوند برای هر بیت شعر تو، خانه ای در ((بهشت|بهشت ))برایت قرار دهد. به هر حال از این برخوردها معلوم می شود سرودن شعر،نه تنها اشکالی ندارد بلکه مورد تأیید رسول خدا و ائمه اطهار هم هست. لذا ((حضرت امام جعفر صادق علیه السلام|امام صادق )) (علیه السلام) فرمود: هر کس شعری در مورد ما بگوید، خداوند خانه ای در بهشت برایش بنا می کند. و نیز فرمود: هیچکس برای ما شعری نمی گوید، مگر اینکه روح القدس ((«جبرئیل ))) او را تأیید می نماید.
حضرت ((حضرت امم رضا علیه السلام|امام رضا «علیه السلام))) نیز فرمود: هیچ مؤمنی در مورد ((اهل بیت، عترت، آل رسول، قربی|اهل بیت ))شعری نسروده است، مگر اینکه خداوند برای او شهری به اندازه هفت برابر دنیا در بهشت بنا می کند. جال نکه از خود ائمهّ علیهم السلام اشعارزیادی که سراسر حکمت و پند و اندرز است در تاریخ ثبت شده و به یادار انده است.
اشعار حضرت ((امی المومنین لقب اختصاصی|امیرالمؤمنین «علیه السلام ))) در دیوان منسوب به آن حضرت بسیار معروف است. از ((حضرت امام حسین علیه السلام|امام حسین «علیه السلام))) اشعاری نقل شده و نیز از حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) شعرهای حکمت آمیزی در تاریخ آمده است که در بخش زندگانی هر یک از آن انوار طیبه بررسی می گردد.
نکته ای که باید توجه داشت این است که بسیاری از اشعاری که ائمه اطهار می خواندند، سروده خود آن بزرگواران نیست، بلکه از شعرای دیگری بوده که به آنها متمثّل می شده اند. تاریخ نویسان بزرگ، آنها را از اشعاری که خودشان سروده اند جدا کردند.
مخفی نماند بعضی از بزرگان فرموده اند شعر خواندن در مسجد کراهت دارد، و این حدیث شریف را دلیل آورده اند که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند: هر کس راشنیدید که در مسجد شعر می خواند به او بگویید: خدا دهانت را بشکند. مسجد برای ((آداب قرائت قرآن|قرآن ))بنا شده است.
در این مورد باید گفت اولاً روایاتی داریم که صریحاً می فرماید شعر خواندن درمسجد اشکالی ندارد، ثانیاً همانطور که در ابتدا گفته شد باید بین اشعار پوچ و بی محتوی که انسان را به شهوات نفسانی میکشاند، با اشعاری که سراسر حکمت و توحید و موعظه است، فرق گذاشته شود. لذا در تاریخ، موارد زیادی را می بینیم که در حضور خود رسول خدا شعر میخواندند
و آن حضرت آن شعر و شاعرش را مدح می فرمود و این در حالی بود که غالب اوقات شریف آن حضرت، در مسجد می گذشت؛ یا خود امیرالمؤمنین (علیه السلام) اشعار زیادی در خطبه های خود می خوانند، و اکثر خطبه های حضرت در مسجد بوده است و به طور کلی سیره مسلمین است که مدایح و یا مراثی حضرات ائمه اطهار را در مسجد می خوانند.
ثالثاً: همانگونه که گفتیم شعر خواندن درمدح ائمه اطهار دارای فضلیت زیاد و بلکه عبادت است و عبادت در مسجد هیچ منعی ندارد.
لذا باید گفت روایاتی که به طور کلّی شعر وشاعری را مذمّت می کند منظور، محتوای آن اشعار است که خدای نکرده، مردم را با اشعار بیهوده به لهو و لعب و شهوت نکشانند که دراین صورت قرآن و حدیث تعطیل می شود و ضایعه می آفریند.
منابع:
بحار الانوار، ج 22، صفحات 251 تا 255.
بحار الانوار، ج 18، ص 1، ح 1.
بحار الانوار، ج 26، ص 231.
بحار الانوار، ج 44، ص 282، ص 15.
بحار الانوار، ج 83، ص 363، ح 18. |
+ | مراجعه شود به:
((اعار امام هادی در مجل زم متو))
((اعار امام حسن علیه السلام))
((اشعار امام رضا علیه السلام)) |
