تاریخچه ی:
سیر تکامل دین از نظر مردم شناسان و جامعه شناسان و علمای تاریخ ادیان
جامعه شناسان و مردم شناسان غربی و حتی اسلامی مانند ((امیل دورکهیم)) ، ((اگوست کنت)) ، و برخی ((مردم شناسان)) و علمای تاریخ ادیان مانند ((تیلور)) و ((جیمز فرازر)) دین را فطری بشر نمی دانند و آنها برای دین و ادیان مراحل تکاملی دیگری را بیان می کنند.
آنها بیشتر روی ((ادیان ابتدایی)) تحقیق نموده اند و گفته اند که به طور کلی دوران زندگی انسان رااز نظر تکامل ازآغاز تا کنون می توان به *چهار مرحله تقسیم نمود:
**الف : مرحله جنگل نشینی
** ب: مرحله غار نشینی
** ج: مرحله چادرنشینی
** د: مرحله کشاورزی و شهر نشینی.
*آنها می گویند:
((جهان بینی)) انسان در مسیر تکامل خود مراحل زیر را طی نموده است تا به حرکت کنونی رسیده است.
**الف: مرحله ادیان ابتدایی
** ب: مرحله ادیان قدیم و چندخدایی
**ج: مرحله ادیان متکامل و یک خدایی .
*در مرحله ادیان ابتدایی، انسان ما قبل تاریخ که از اواخر مرحله غارنشینی شروع میشود ، ابتدا می خواست از راه ((سحر)) و ((جادو)) بر طبیعت مسلط شود که اشکال بر دیوارهای غارها از جانور افتاده و زخم خورده از این نمونه است.
*در دوره چادرنشینی به طبیعت پرستی و تقدیس حیوانات با همان ((توتمیسم ))پرداخت و به یک نیروی نامرئی بنام ((مانا)) در طبیعت و موجودات قائل شد و تصور کرد که منشأ همه حرکات و حوادث در طبیعت همان نیروی نامشخص است.
*در مرحله بعد گروههایی از قبایل اولیه به عللی معتقد شدند که همه اشیاء و موجودات مانند انسان دارای روح هستند و در همه جا از آن ارواح آزاد وجود دارد. آنها همه حوادث خوب وبد رابه آن ارواح نسبت داند و شروع کردند به ((پرستش)) و تقدیس ((ارواح)) که این گونه شیوه پرستش را ((آنی میسم)) خوانده اند.
*در مرحله چند خدایی و ((شرک)) در اثر گسترش و رشد فکری انسان، ذهنش از طبیعت گذشته به خدایان متوجه و معتقد شده و تحول عمیقی در جهان بینی او بوجود آمد.
*ودر مرحله ((ادیان متکامل)) یا یک خدایی و توحید، به وسیله ظهور پیامبران همه عقاید دینی درباره خدایان متعدد منسوخ شد و به موازات تکامل بینش دینی بشر، پیامبران دینهای متکامل و مبتنی بر توحید را تشریح نمودند (بنیانهای اجتماعی دین، یوسف فضایی، ص 69-60) .