منو
 کاربر Online
891 کاربر online
تاریخچه ی: سعدی

V{maketoc}

! زندگی نامه

سعدی تخلص و شهرت «مشرف الدین» ، مشهور به «شیخ سعدی» یا «شیخ شیراز» است.

درباره نام و نام پدر شاعر و همچنین تاریخ تولد سعدی اختلاف بسیار است.

سال تولد او را از 571 تا 606 هجری قمری احتمال داده اند و تاریخ درگذشتش را هم سالهای 690 تا 695 نوشته اند.

سعدی در ((شیراز)) پای به دایره هستی نهاد. هنوز کودکی بیش نبود که پدرش در گذشت.

آنچه مسلم است این که اغلب افراد خانواده وی اهل علم و دین و دانش بودند. سعدی پس از تحصیل مقدمات علوم از شیراز به ((بغداد)) رفت و در ((مدرسه نظامیه)) به تکمیل دانش خود پرداخت.

او در نظامیه ازاستادانی چون ابوالفرج بن الجوزی و همچنین ((شهاب الدین عمر سهروردی)) استفاده ها برد. او پس از این دوره به ((حجاز)) و ((شام «سوریه»)) رفت و سپس به سفر حج رفت. او در شهرهای شام (سوریه امروزی) سخنرانی هم می پرداخت و در همین حال بر اثر این سفرها به تجربه و دانش خود نیز می افزود. در شهر شام «سوریه» به وعظ و سیاحت و عبادت پرداخت.

سعدی در روزگار سلطنت اتابک ابوبکر بن سعد به شیراز بازگشت و در همین ایام دو اثر جاودان بوستان و گلستان را آفرید و به نام «اتابک» و پسرش سعد بن ابوبکر کرد.

~~green:همه قبیلهء من، عالمان دین بودند ------- مرا معلم عشق تو، شاعری آموخت~~









{img src=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/show_image.php?id=19043}


او در نظامیه بغداد که مهمترین مرکز علو مدانش آن زمان به حاسب می آید در درس استادان معروفی چون سهروردی شرکت کرد و پس از زوال حکومت ((سلغریان))، سعدی بار دیگر از شیراز خارج شد و به بغداد و حجاز رفت. در بازگشت به شیراز، با آن که مورد احترام و تکریم بزرگان فارس بود، بنابر مشهور به خلوت پناه برد و مشغول ریاضت شد.

سعدی، شاعر جهاندیده، جهانگرد و سالک سرزمینهای دور و غریب بود؛ او خود را با تاجران ادویه و کالا و زوار اماکن مقدس همراه می کرد. از پادشاهان حکایتها شنیده و روزگار را با آنان به مدارا می گذراند.

سفاکی و سخاوتشان را نیک می شناخت و گاه عطایشان را به لقایشان می بخشید. با عاشقان و پهلوانات و مدعیان و شیوخ و صوفیان و رندان به جبر و اختیار همنشین می شد و خامی روزگار جوانی را به تجربه سفرهای مکرر به پختگی دوران پیری پیوند می زد.

سفرهای سعدی تنها جستجوی تنوع، طلب دانش و آگاهی از رسوم و فرهنگهای مختلف نبود؛ بلکه هر سفر تجربه ای معنوی نیز به شمار می آمد.

سنت ((تصوف)) اسلامی همواره مبتنی بر ((سیر و سلوک)) ((عارف)) در جهان آفاق و انفس بود و ((سالک))، مسافری است که باید در هر دو وادی، سیری در خور استعداد داشته باشد؛ یعنی سفری در درون و سفری در بیرون.

وارد شدن سعدی به حلقه شیخ شهاب الدین سهروردی خود گواه این مدعاست.

ره آورد این سفرها برای شاعر، علاوه بر تجارب معنوی و دنیوی، انبوهی از روایت، قصه ها و مشاهدات بود که ریشه در واقعیت زندگی داشت؛ چنان که هر حکایت گلستان، پنجره ای رو به زندگی می گشاید و گویی هر عبارتش از پس هزاران تجربه و آزمایش به شیوه ای یقینی بیان می شود. گویی، هر حکایت پیش از آن که وابسته به دنیای تخیل و نظر باشد، حاصل دنیای تجارب عملی است.

شاید یکی از مهمترین عوامل دلنشینی پندها و اندرزهای سعدی در میان عوام و خواص، وجه عینی بودن آنهاست. اگرچه لحن کلام و نحوه بیان هنرمندانه آنها نیز سهمی عمده در ماندگاری این نوع از آثارش دارد.

از سویی، بنا بر روایت خود سعدی، خلق آثار جاودانی همچون گلستان و بوستان در چند ماه، بیانگر این نکته است که این شاعر بزرگ از چه مایه دانایی، توانایی، تجارب اجتماعی و عرفانی و ادبی برخوردار بوده است.

آثار سعدی علاوه بر آن که عصاره و چکیده اندیشه ها و تأملات عرفانی و اجتماعی و تربیتی وی است، آیینه خصایل و خلق و خوی و منش ملتی کهنسال است و از همین رو هیچ وقت شکوه و درخشش خود را از دست نخواهد داد.

! آثار سعدی

از شیخ شیراز نوشته ها و سروده هایی به شرح زیر در دست است:

__1- بوستان یا سعدی نامه،__ که در واقع اولین اثر مدون اوست و به سال 655 تمام شده است. گویا سعدی آن را در ایام سفر خود سروده و همچون ارمغانی در سال ورود خود به وطن بر دوستان عرضه داشته است.

موضوع این کتاب که عالی ترین آثار خامه توانای سعدی و یکی از شاهکارهای بی رقیب شعر فارسی است، اخلاق و تربیت و سیاست و اجتماعیات است در ده باب: ~~green:عدل، احسان، عشق، تواضع، رضا، ذکر، تربیت، شکر، توبه، مناجات و ختم کتاب.~~ سعدی این کتاب را که حدود چهارهزار بیت دارد به نام اتابک ابوبکر بن سعد زندگی نامبردار کرده است.

__2- گلستان،__ شاهکار نویسندگی و بلاغت فارسی است که در سال 656 تألیف یافته است و ما آن را در ذیل آثار عصر ابوالمعالی معرفی کرده ایم.

__3- قصاید عربی،__ که حدود هفتصد بیت می شود و مشتمل است بر موضوعات غنایی و مدح و اندرز و مرثیه.

__4- قصاید فارسی، __در ستایش پروردگار و مدح و اندرز و نصیحت بزرگان و پادشاهان معاصر وی.

__5- مراثی،__ شامل چند قصیده بلند در رثای مستعصم بالله، آخرین خلیفه عباسی که به فرمان هلاکو کشته شد و نیز چکامه هایی در مرثیه چند تن از اتابکان فارس و رجال و وزرای آن عهد.

__6- ملمعات و مثلثات و ترجیعات __

__7- غزلیات،__ که خود شامل چهار بخش (کتاب) است؛ طبیات، بدایع، خواتیم و غزلیات قدیم.

__8- مجالس پنجگانه،__ به نثر که در بردارنده ی خطابقه ها و سخنرانی های سعدی است هر چند موضوع آن ارشاد و نصیحت است اما از لحاظ جوهر نویسندگی به پای گلستان نمی رسد.

__9- نصیحة الملوک،__ در پند و اخلاق و چندین رساله ی دیگر به ((نثر )) در موضوعات گوناگون.

__10- صاحبیه، __که مجموعه چند ((قطعه )) فارسی و عربی است و بیشتر آنها در ستایش شمس الدین صاحب دیوان ((جوینی )) وزیر دانش دوست عصر اتابکان است و به همین دلیل آن را "صاحبیه" نامیده است.

__11- خبیثات،__ مجموعه ای است از اشعار هزل آمیز، که هر چند اغلب آنها خوشایند نیست ولی چند ((غزل )) و ((رباعی )) دارد که لطیفه های آن دوران هستند.

!ویژگی های آثار سعدی

معدودی از ویژگیهای سبکی آثار سعدی چنینند:

__نکات دستوری__
در آثار سعدی به صحیح ترین شکل ممکن رعایت شده است. عنصر وزن و موسیقی، منجر به نقض یا پیش و پس شدن حاد دستوری در جملات نمی شود و سعدی به ظریفترین و طبیعی ترین حالت ممکن در لحن و زبان، با وجود تگنای وزن، از عهده این مهم بر می آید.

~~green:ای که گفتی هیچ مشکل چون فراق یار نیست

گر امید وصل باشد، همچنان دشوار نیست

نوک مژگانم به سرخی بر بیاض روی زرد

قصه دل می نویسد حاجت گفتار نیست~~








{img src=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/show_image.php?id=20651}

~~green:در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم

بدان امید دهم جان که خاک کوی تو باشم

به وقت صبح قیامت، که سر زخاک برآرم

به گفتگوی تو خیزم، به جستجوی تو باشم

حدیث روضه نگویم، گل بهشت نبویم

جمال حور نجویم، دوان به سوی تو باشم~~

__ایجاز__

خلاصه گویی و یا پیراستن شعر از کلمات زاید و اضافی و دوری از عبارت پردازیهای بیهوده ای که نه تنها نقش خاصی در ساختار کلی شعر ندارد، بلکه باعث پریشانی در روابط کلمات با یکدیگر و نهایتاً جملات می شوند و به نحو چشمگیری از زیبایی کلام می کاهند، در شعر و کلام سعدی نقش ویژه ای دارد.

ساختار شعر سعدی کم کردن یا افزودن کلمه ای را خارج از قاعده و بی توجه به بافت کلی کلام بر نمی تابد. از سویی این ایجاز که در نهایت زیبایی و اعتدال است، منجر به اغراقهای ظریف تخیلی و تغزلی می شود و زبان شعر را از غنایی بیشتر برخوردار می کند:

~~green:گفتم آهن دلی کنم چندی

ندهم دل به هیچ دلبندی

به دلت کز دلم به در نکنم

سخت تر زین مخواه سوگندی

ریش فرهاد بهترک می بود

گر نه شیرین نمک پراکندی

کاشکی خاک بودمی در راه

تا مگر سایه بر من افکندی ...~~

ایجاز سعدی، ایجاز میان تهی و سبک نیست، بلکه پرمایه و گرانبار از اندیشه و درد است. بی فایده نیست اگر حکایتی را از «گلستان» نیز نقل کنیم و به عیان ببینیم که سعدی چه مایه از معنی را در چه مقدار از سخن می گنجاند:

~~green:حکایت: پادشاهی پارسایی را دید، گفت: «هیچت از ما یاد آید؟» گفت: «بلی، وقتی که خدا را فراموش می کنم.»

حکایت: هندویی نفط اندازی همی آموخت. حکیمی گفت: «تو را که خانه نئین است، بازی نه این است.»~~

__موسیقی__

سعدی از موسیقی و عوامل موسیقی ساز در سبک و زبان اشعارش سود می جوید. وی اغلب از ((اوزان عروضی)) استفاده میکند.

علاوه بر اوزان عروضی، شاعر به شیوه مؤثری از عواملی بهره می برد که هر کدام به نوعی موسیقی کلام او را افزایش می دهند؛ عواملی همچون انواع جناس، هم حروفیهای آشکار و پنهان، واج آرایی، تکرار کلمات، تکیه های مناسب، موازنه های هماهنگ لفظی در ادبیات و لف و نشرهای مرتب و ...

استفاده از این عناصر به گونه ای هنرمندانه و زیرکانه صورت می گیرد که شنونده یا خواننده شعر او پیش از آن که متوجه صنایع به کار رفته در شعر او شود، مسحور زیبایی و هماهنگی و لطافت آنها می شود.

در غزل زیر سعدی نهایت استفاده را از عوامل موسیقی زای زبان برده است، بی آن که سخنش رنگ تکلف و تصنع به خود بگیرد. تکرارهای هنرمندانه کلمات، همحروفیها و وزن مناسب شعر و همچنین لحن عاطفی و تعزلی همچون شکری هستند که در این شعر و اشعار دیگر او به صورت شربتی گوارا در می آیند تا ما جز شیرینی کلام، چیز دیگر ننیوشیم:

~~green:بگذار تا مقابل روی تو بگذریم

دزدیده در شمایل خوب تو بنگریم

شوق است در جدایی و جور است در نظر

هم جور به که طاقت شوقت نیاوریم

روی ار به روی ما نکنی حکم از آن تست

باز آ که روی در قدمانت بگستریم

ما را سری است با تو که گر خلق روزگار

دشمن شوند و سر برود، هم بر آن سریم

گفتی زخاک بیشتر نه که از خاک کمتریم

ما با توایم و با تو نه ایم اینت بوالعجب

در حلقه ایم با تو و چون حلقه بر دریم

از دشمنان برند شکایت به دوستان

چون دوست دشمن است شکایت کجا بریم؟~~

__طنز و ظرافت__
طنز و ظرافت جایگاه ویژه ای در ساختار سبکی آثار سعدی دارد. البته خاستگاه این طنز به نوع نگاه و تفکر این شاعر بزرگ بر می گردد. طنز سعدی، سرشار از روح حیات و سرزندگی است.سعدی به یاری لحن طنز، عبوسی و خشکی را از کلام خویش پس می زند و شور و حرکت را بدان باز می گرداند. با همین طنز، تیغ کلامش را تیز و برنده و اثرگذار می کند.
طنز، نیش همراه با نوش است؛ زخمی در کنار مرهم. سالها بعد، لسان الغیب، حافظ شیرازی ابعاد عمیق دیگری به طنز شاعرانه بخشید و از آن در بازی شعر خود استفاده ها برد:

~~green:با محتسب شهر بگویید که زنهار

در مجلس ما سنگ مینداز که جام است~~

یا

~~green:کسان عتاب کنندم که ترک عشق بگوی

به نقد اگر نکُشد عشقم، این سخن بکشد~~

! نمونه آثار

~~green:سگی پای صحرانشینی گزید
به خشمی که زهرش ز دندان چکید

شب از درد بیچاره خوابش نبرد
به خیل اندرش دختری بود خورد

پدر را جفا کرد و تندی نمود
که آخر تو را نیز دندان نبود؟

پس از گریه مرد پراگنده روز
بخندید کای مامک دلفروز

مرا گر چه هم سلطنت بود بیش
دریغ آمدم کام و دندان خویش

محالست اگر تیغ بر سر خورم
که دندان به پای سگ اندربرم

توان کرد با ناکسان بدرگی
ولیکن نباید ز مردم سگی~~

***

شب عاشقان بی​دل چه شبی دراز باشد

تو بیا کز اول شب در صبح باز باشد

عجبست اگر توانم که سفر کنم ز دستت

به کجا رود کبوتر که اسیر باز باشد

ز محبتت نخواهم که نظر کنم به رویت

که محب صادق آنست که پاکباز باشد

به کرشمه عنایت نگهی به سوی ما کن

که دعای دردمندان ز سر نیاز باشد


::{img src=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/show_image.php?id=20646}::

تاریخ شماره نسخه کاربر توضیح اقدام
 دوشنبه 01 آبان 1385 [06:09 ]   22   حمیده کاشیان      جاری 
 جمعه 17 شهریور 1385 [12:24 ]   21   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 جمعه 17 شهریور 1385 [11:58 ]   20   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 جمعه 17 شهریور 1385 [11:28 ]   19   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 جمعه 17 شهریور 1385 [09:42 ]   18   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 جمعه 17 شهریور 1385 [09:06 ]   17   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 شنبه 11 شهریور 1385 [19:37 ]   16   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 چهارشنبه 08 شهریور 1385 [04:27 ]   15   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 سه شنبه 07 شهریور 1385 [20:44 ]   14   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 یکشنبه 05 شهریور 1385 [09:52 ]   13   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 پنج شنبه 26 مرداد 1385 [06:02 ]   12   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 پنج شنبه 26 مرداد 1385 [05:02 ]   11   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 پنج شنبه 26 مرداد 1385 [05:01 ]   10   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 یکشنبه 22 مرداد 1385 [10:08 ]   9   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 یکشنبه 22 مرداد 1385 [09:34 ]   8   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 شنبه 24 تیر 1385 [12:57 ]   7   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 یکشنبه 13 شهریور 1384 [12:10 ]   6   بابک خسروشاهی      v  c  d  s 
 یکشنبه 13 شهریور 1384 [12:04 ]   5   بابک خسروشاهی      v  c  d  s 
 یکشنبه 13 شهریور 1384 [12:02 ]   4   بابک خسروشاهی      v  c  d  s 
 شنبه 16 آبان 1383 [11:40 ]   3   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 شنبه 16 آبان 1383 [11:36 ]   2   حمیده کاشیان      v  c  d  s 
 شنبه 31 مرداد 1383 [12:33 ]   1   مهدی سالم      v  c  d  s 


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..