سرگرمی، ذوق و سلیقه معاویه
یکی از سرگرمی های
معاویه، غنا بوده؛ به ویژه زمانی که خبر خوش برایش می آوردند. وی هنگامی که از شهادت امیر مومنان آگاه شد، بر تخت تکیه زده بود. او با شنیدن این خبر به سرعت نشست و گفت: کنیز، آواز بخوان که امروز چشمم روشن شد. معاویه با مجالس آواز خوانی و شب نشینی مانوس بود و هنگام شنیدن آواز، احساسی رقیق یافته، پایش را حرکت می داد. او درباره غنا می گفت: اشکالی ندارد حکمت شعر با حکمت صدای موزون در می آمیزد. علاقه معاویه به آوازه به گذشته های دور باز می گشت.
این عباس می گوید: در سفری همراه پیامبر بودیم. آواز دو نفره که به یکدیگر پاسخ می دادند، توجه همه را جلب کرد. پیامبر پرسید: چه کسانی آواز می خوانند؟ گفتند: معاویه و
عمر و عاص پیامبر دست به سوی آسمان برآورد و چنین دعا کرد: خدایا، آنان را واژگون کن و به سوی آتش ببر.
امیرمومنان علی علیه‌السلام درباره معاویه فرمود: پرده او پاره شده است.
ابن ابی الحدید در توضیح این سخن می گوید: معاویه بسیار مزاح می کرد و دوستانی ویژه شب نشینی داشت. او به وقار و قانون حکومت پایبند نبود، مگر زمانی که به جنگ امیر مومنان رفت و به حفظ ظاهر نیازمند شد. وی در زمان خلافت
عمر، از خلیفه می هراسید و بخشی از کارهایش را پشیده می داشت، ولی پوشیدن جامه های ابریشمین و به کار گیری ظروف
طلا و
نقره و نشستن بر چارپایان زینت شده را ترک نکرد او در زمان عثان به شدت پرده دری می کرد و هر کردار زشتی را آشکارا انجام می داد. علاق او به غنا سبب شد در زمان فرمانروایی اش. آواز خوانان از سرزمین های گوناگون به
شام روی آورند.
از دیگر سرگرمی های معاویه، به سر بردن در استراحتگاه های خارچ از شهر بود پس از تصرف
عراق، شام،
ایران و
مصر، اشراف و حامان اعراب که شهر نشین بودند، به عادت قدیمی پدرانشان، مدتی از سال را خارج از شهر و محل حکومت و تجارت می گذراندند. معاویه زمستان ها را در
صبره اردن سپری می کرد و یزید پیش تر سال را در
حوارین می گذراند. آنان پس از باران های بهاری، باقی مانده سال را در
صحرا به سر می بردند.
نا گفته پیداست که سرگرمی های انسان با گذر عمر تغییر می کند. معاویه نیز چنین بود. در سنین کهولت، روزی عمر و عاص از او پرسید: امیر، به کدام لذت علاقمندی؟ گفت: به زنان گرایش ندارم. از نیک و نرم غذا نیز به اندازه ای خورده ام که نمی دانم کدام لذیذتر و بهتر است و آن قدر عطر بوییده ام که نمی دانم کدام خوش بوتر است. دیگر هیچ چیز برایم از نوشیدنی خنک (شراب) در روز گرم تابستان و نگرستین به نوه هایم که پیرامونم می گردند، لذیذتر نیست.
عادت های رفتاری
از عادت های نا پسند معاویه، رها ساختن باد معده در حضور مردم بود. در سفر معاویه به
مکه،
سعد بن ابی وقاص به مجلس معاویه رفت و از او خواست که از دشنام دادن به امیر مومنان علی علیه‌السلام خوداری کند. هنگامی که سخن سعد پایان یافت. برخاست تا برود. ناگاه معاویه بادی از خود خارج کرد و به سعد گفت: بنشین تا پاسخت را بدهم.
معاویه فردی بد زبان بود و افراد را به سبب نام یا عیب های ظاهری شان خوار می کرد. افزون بر این، در فرصت های گوناگون لب به تمسخر می گشود و حتی احکام الهی را به سخره می گرفت. روزی
ابوذر نزد وی از پیامبر چنین روایت کرد که نشیمنگاه معاویه در آتش است. او خندید و فرمان داد ابوذر را زندانی کنند. هنگامی که عمار به شهادت رسید،
عمر وعاص حدیث پیامبر را مبنی بر این که تو (عمار) را گروهی ستمگر می کشند، برایش خواند. معاویه گفت: تو کهن سال و بی خرد و هنوز حدیث می گویی ... او را علی کشت که به جنگ آورد و زمانی که از اصحاب شنید که پیامبر فرموده است: پس از من، سال های سختی شما در دوران معاویه خواهد بود و صبر کنید، به تمسخر می گفت: پس صبر پیشه سازید.
او می کوشید خود را بردبار نشان دهد. اگر کارگزارنش جنایتی می کردند، آن ها را مقصر می خواند تا خودش به عفو و بخشش معروف شود.
منابع:
1- همان، ص 139؛ البیت السفیانی فی الشعر الاموی، ص 163.
2- مروج الذهب، ج 3، ص 31.
3- تتمه المنتهی، ج 3، ص 54.
4- الغدیر، ج 10، ص 258.
5- مروج الذهب، ج 3، ص 15.
6- همان، ج 10، صص 333 - 336.
