تاریخچه ی:
سبک عراقی
تفاوت با نگارش: 2
| - | سبک عراقی با ظهور سلاجق در خراسان و اتابکان در عراق (ایالات و ولایت مرکزی ایران) و آذربایجان به وجود می آید و به تدریج شعر دری که مرکز اصلی آن در خراسان و ماوراءالنهر است، به عراق و آذربایجان راه می یاد. |
+ | سبک عراقی با ظهور ((سلجوقیا )) در خراسان و ((اتابکان )) در عراق و آذربایجان به وجود آمد و به تدریج شعر "دری" که مرکز اصلی آن در خراسان و ماوراءالنهر است، به عراق و آذربایجان راه یاف. |
| - | از طرفی بر اثر سیاست سلجوقیان مدارس مختلف دینی تأسیس می شود و معارف اسلامی مانند تفسیر و منطق و حکمت و علوم بلاغی و ادبیات عربی در این مدارس تدریس می شود. |
+ | از طرفی در این دوران بر اثر سیاست سلجوقیان، مدارس مختلف دینی تأسیس شد و معارف اسلامی مانند تفسیر و منطق و حکمت و علوم بلاغی و ((ادبیات عرب )) در این مدارس تدریس می شد و ترویج علوم و معارف اسلامی باعث شد که شاعران و ادیبان نیز با علوم رایج زمان آشنا شوند. |
| - | ترویج علوم و معارف اسلامی باعث می شود که شاعران و ادیبان نیز خود را به زیور علوم زمانه بیارایند. ناچار در این دوره علوم مدرسه ای در شعر تأثیر فراوان می گذارد تا آنجا که فرا گرفتن علوم از لوازم شاعری می شود و مایه تفاخر و مباهات شاعران. رواج شعر دری در عراق و آذربایجان و تاثیر علوم اسلامی و ادبیات عربی در آن باعث می شود که در شعر فارسی تحولی به وجود آید.
<br><br>
<table align=left>
<tr>
<td>
{img src=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/show_image.php?id=20466}
</td>
</tr>
</table>
این تحول هر چند در شعر شاعران آذربایجان و عراق مشهودتر است اما می توان آن را قبل از همه در شعر انوری، ابیوردی و ظهیر فاریابی مشاهده کرد. انوری نخستین کسی است که این شیوه جدید را ارائه می دهد، وی از یک طرف قصاید و مدایح اغراق و پرصنعت را وارد شعر می کند و از طرف دیگر غزلهای لطف و پرشور می سراید. |
+ | در این دوره علوم مدرسه ای در شعر تأثیر فراوان گذارد تا آنجا که فرا گرفتن علوم از لوازم شاعری شد و مایه تفاخر و مباهات شاعران. |
| - | در آذربایجان ((اقنی )) و ((امی )) ردار شیو اه ی وند و در عراق ما الدین صفهانی و پر کم این ا در ور مل ((ی )) ((ا)). |
+ | رواج شعر دری در عراق و آذربایجان و ایر علو سلامی ادبیات عرب در آ سبب شد ک در شعر فارسی تحوی سای به جود آید.
{img src=img/daneshnameh_up/4/4a/sabke-araghi.jpg}
|
/>ین تحول هر چند در شعر شارا آذربایان و رق مودتر است ا می توان آ ق از همه در عر"انوری" "یر فیبی" اه کرد. |
| - | معانی شعری ین یوه تاه گذشته از مدح که با اغراات و ضوع و فراوان ن به ممد مراه است هجو و هزل نیز هست که یش از دور قل رواج می یابد، و ه نها کسانی مانن اری و سوزنی و سرقنی هوهای تند و هزل های زشت و رکیک می گویند بلکه شاعری منند خاقنی و م الدین هانی ی در ای شیوه آزیش ی اساداه انجام می دهند. |
+ | "انوری" نین کی ات که ای یو ی را اه می د از یک ر قاید و ایح ارا آیز و رصنت ا وارد شعر ایش کد و ا دیگر های ی و ش سد. |
| - | ((ل )) و رفان و اخلاق و نیز وعظ ز از معانی رایج در شعر این دوره است. زل که تدا انوری ن را ب ت یک وع دید اائ می دد، ر شعر غالب شاعرا ین دوره آزمایش می شود و نه نها هر می یبد. با این همه اج ن در غزل سعدی و حافظ وه گ می د. |
+ | ذربایجان "((خاقانی ))" و "((امی ))" پرچم دار شیوه تزه ند و در را " لدین افهای" پرش "کمال این" و این شیوه ا رگیه در ادامه ی ای وند "((سعدی ))" و "((حافظ))" را به وج می سادند. |
| - | عرفان و وف نیز در این صر یک مضمو ای ت که الا و ون آن که ای یگ سک رقی را پیر، در ر کسنی مند ((ووی )) و ((طا )) و الدین ((راقی)) ود یا می کند. |
+ | معانی ری در این یو اه گته از مدح که ا غرا ع خشوع فوان نسبت به ممو همراه است دارای هو و هل نی هس گر عضی از عرن ن دوره منن "انوری" و "سونی سمندی" جوای تند و هل هایی (مطال طنز گوه) ت دارند ولی دیگر شاعران این سبک مانند "((اقانی))" ی سرودن در ایه هی هجو و هزل را آزموده اند. |
| - | قالبهای شعری، گذشت از ((صیده )) ک انوی خاقانی و ل الی صفهانی و ظهیر فاریبی ن را ه وج می رسانند، قالب مثنوی زل رواج فراان می یا. |
+ | عرا ااق و ا انی رای ر ر ای ور ا. |
| - | ((نی )) نجوی در خمسه نوی ید از انوع ادبی را ر ق ((مثنوی )) ارائه می دهد. و کلم و را نو می ا و ی ا فری ب چشگری می ید. سخ ود را نو ران ه ی ند و کلام ((فدوسی )) ا رگویی شت خام می واند. |
+ | (( )) ه دا انوی آن را ه ت یک نوع جدید ارائه می دهد ر ر ا ر ی ره می ی ود اوج آ ر دی و حاف و گ می ود. |
| - | نی غا سنایی ا در نظر رد و شیه و را بی ا یا ی پسند. ((عی )) بوستان را می آیند و امیر خسرو ((دهلوی )) و ((امی )) گذشته از مثنوی هی استای، خاق و کمت را در قالب مثنوی وج می دهند. |
+ | ((ا ))و ((ف )) نی در این ر یک مون رای ا ه ابا د ع کسانی نند ((مولوی )) و ((طار )) و ((ای)) چم می ود. |
| - | شاعران فارس و اصفهان هر چند شیوخ جمال الدین اصفهانی را می پسندند اما قالب غزل را بر قالبهای یگ ترجیح می ند. رس مرکز غزلسرایی ه سبک عرای می ود. سعدی و حافظ خداوندان غزل هر یک شیوه تازه ای ی آفرینند.
شیوه عراقی البته در غزل با آنچه در قصیده و مثنوی هست تفاو دارد. |
+ | اغلب قالبهای ری مند ((یه )) ((منوی)) و ((غزل)) در ای دوره روا دارند. |
| - | وه ب زیبایی کمه و اگی و خوش آهنگی که در واع سبک خاص سعدی است در ((غز )) اثیر می گارد و کسانی مانند لمان و خجو و همام اودی و امیرخسرو و ((جمی )) چه در فا جاهی دی آن شیوه را در ظر دارد. با این همه ((حا )) تحولی بزرگ ر ارسی ایجاد ی کند و سبکی نل و آزاد که آن را سبک واا باید خواند ی فیند. در سبک عراقی ل مثنوی و زل اهمیت بیشتری یدا می تا دوره های بد ادامه می یبد. |
+ | یا ارا این دوره ((امی )) گنوی د "خه" وی جید ا ن ادی را در اب ((نوی )) ر ی دد. او ک خود را نو ی داند ی با وی ب چری ب می خید. |
| - | ور کی ایص عر ک ری ا می تان د ور یر ل کرد: |
+ | ر ای وره است ک ((سعدی )) وتان را می فریند و می سرو ((لوی )) و ((امی )) گذشت از مثنوی های دستانی، اخاق و حکمت ر ر قل ((موی )) رواج می دهند. |
| - | کرت لغات و ترکیبات عربی و از میان زفتن لغات مهجور فارسی، رواج اارات و تلمیحات فراان ربوط به معانی علوم و صیری و هار فضل کردن و توجه و گرایش اعران به حکمت و فلسفه و منطق، تضمین و اشار به یات و احادی و ادبیات و مری اشعار مشهور عربی و شاره به اخبار و احوال انیا و شای و ((ماهیر)) قدما، اجتناب از صراحت بیان و کر ردن مجازات کنیات و گرایش به شبیهات غیرصریح و انواع استعارات لغز و معما و اهام غرات و کلفات صنعی و صنایع ((ی))ی خاصه د ((قصیده )) و ازا یه لی و اسمی، رواج و شیوع حس دیی و ر مقا عف حس ملی و گ اظهار بیزاری از حکت یوننی. |
+ | اعران فارس و افان ال ((ل )) را ر قابهی دیگ تی می هن و "ا" مرک زرایی به بک عرای می و ((عی )) و ((ف)) خدوا ، یک شیو ا ی می رین. |
| - | گذشته از اینها در این سبک توجه به اموال شخصی و زن و فرزند و اظهار بدبینی و تأسف از زندگی و گاه نفرت از شعر و شاعری که غالباً روحیات و احوال نفسانی شاعر را نشان می دهد و از خصایص ممتاز و چشمگیر سبک عراقی به شمار می روند. |
+ | توجه به زیبایی کلمه و سادگی و خوش آهنگی که در واقع سبک خاص سعدی است در ((غزل )) تاثیر می گذارد و شاعران بسیاری از او تقلید می کنند ولی با این همه ((حافظ )) تحولی بزرگ در غرل فارسی ایجاد می کند و سبکی مستقل و آزاد می آفریند. در سبک عراقی قالب ((مثنوی)) و ((غزل)) اهمیت بیشتری پیدا می کند و تا دوره های بعد ادامه می یابد.
به طور کلی خصایص شعر سبک عراقی به طور خلاصه عبارتند از:
کثرت لغات و ترکیبات عربی و از میان رفتن لغات دور از ذهن فارسی، رواج اشارات و ((تلمیح)) های فراوان مربوط به معانی علوم و اظهار فضل کردن و توجه و گرایش شاعران به حکمت و فلسفه و منطق، ((تضمین ))و اشاره به آیات و احادیث و اشعار مشهور عربی و اشاره به اخبار و احوال انبیا و مشایخ رو آوردن به بیان غیرمستقیم و استفاده از ((استعاره )) و ((معما )) و ((ایهام))، استفاده از اغراق و صنایع مختلف ((بدیع))، رواج بیان مسائل مذهبی و کم رنگ شدن حس وطن پرستی و گذشته از اینها توجه به اموال شخصی و زن و فرزند و اظهار بدبینی و تأسف از زندگی و گاه نفرت از شعر و شاعری که غالباً روحیات شاعر را نشان می دهد، از خصایص ممتاز و چشمگیر سبک عراقی به شمار می روند. |
