!مقدمه
از مجموع چند ((بافتهای گیاهی|بافت)) یک ((اندامهای گیاهی|اندام)) پدید می‌آید. در گیاهان دانه‌دار اندامهای رویشی و زایشی وجود دارند. اندامهای رویشی شامل ((مورفولوژی ریشه|ریشه)) ، ((مورفولوژی ساقه|ساقه)) ، ((مورفولوژی برگ|برگ)) و اندامهای زایشی شامل ((ساختمان گل|گل)) ، ((میوه)) و ((دانه)) است. ریشه و ساقه را از آن جهت اندامهای رویا می‌نامیم که با جذب ((آب)) و نمکها و انجام فتوسنتز سبب ماده سازی ، رشد و رویش گیاه می‌شود. در گیاهان دانه‌دار محصول فعالیت اندامهای زایا تشکیل سلول ((تشکیل تخم در گیاهان|تخم)) و سپس دانه است.
!ریشه
به استثنای ((خزه گیان)) و چند گونه از ((نهانزادان آوندی)) که فاقد ریشه‌اند در بقیه گیاهان این اندام به شکلهای مختلف وجود دارد. در ریشه و ساقه نهاندانگان ((دولپه‌ایها)) دو نوع ساختار ممکن است وجود داشته باشد. ساختار نخستین و ساختار پسین. ساختار نخستین ، ساختمانی است که در ابتدا در ریشه و ساقه وجود دارد و ساختار پسین ، ساختاری است که در نتیجه رشد قطری ساقه و یا ریشه در این اندامها بوجود می‌آید. در واقع در گیاهان چوبی (غیر علفی) در نتیجه رشد و نمو قطری ، بافتهای جدیدی ساخته و به بافتهای قبلی ضمیمه می‌شود. این بافتهای جدید در مجموع ساختار پسین نامیده می‌شود. رشد پسین ریشه مربوط به فعالیت دو لایه زاینده ((بافت آوندی|کامبیوم)) و ((بافت چوب پنبه‌ای|فلوژن)) است.
!!نقش ریشه
نقش اصلی ریشه در زندگی گیاه ، جذب آب و نکهای کانی و نگاهداری گیاه در ((خاک)) است.
!!انواع ریشه
بر حسب منشا تشکیل ریشه دو نوع ریشه راست و افشان تشخیص داده می‌شود. اگر منشا ریشه ، ریشه‌چه گیاه نباشد، چنین ریشه‌ای را نابجا گویند. ساختار ریشه در ارتباط با نقش آن تغییر می‌کند و در نتیجه انواع ریشه ایجاد می‌شوند که عبارتند از: ریشه‌های ذخیره‌ای یا غده‌ای، ریشه‌های هوایی (مانند ریشه‌های نگاهدارنده ، ریشه‌های بالارونده یا چسبنده) ، ریشه‌های انگلی و ریشه‌های تنفسی.
!!آناتومی ریشه
ساختار بیرونی ریشه در پایین بخش ~~green:تارهای کشنده~~ به‌ ترتیب از بالا به پایین عبارتند از: ~~green:منطقه نمو~~ ، ~~green:منطقه مریستمی~~ و ~~green:کلاهک~~ . در ((دو‌لپه‌ایها)) ، بافتهای مختلف ریشه از تکثیر سه یاخته بنیادی تشکیل می‌شوند. در ((بازدانگان)) ، بافتها از تکثیر دو یاخته بنیادی و در ((تک‌لپه‌ایها)) از تکثیر پنج گروه یاخته بوجود می‌آیند.
!ساقه
!!وظیفه ساقه
ساقه بخشی از محور اصلی گیاه است که نقشهای نگهداری ، هدایت ، تولید بافتهای جدید ، اندوختن مواد و ((فتوسنتز)) را به عهده دارد.
!!انواع ساقه
ساقه را از نظر محیط زندگی به سه گروه: ساقه‌های آبی ، ساقه‌های هوایی و ساقه‌های زیرزمینی تقسیم می‌کنند.
ساقه‌های هوایی و زیرزمینی را به حسب طول عمر ، نوع گیاه و نحوه رشد به چهار گروه: ساقه‌های بازدانگان و دولپه‌ایهای چوبی ، ساقه‌های گیاهان دولپه‌ای علفی ، ساقه‌های گیاهان تک‌لپه‌ای و ساقه‌های تغییر شکل یافته تقسیم می‌کنند.
!!بخشهای مختلف ساقه
در روی ساقه بخشهایی دیده می‌شوند که عبارتند: جوانه انتهایی ، جوانه‌های جانبی مولد برگ و گل ، اثر برگ ، اثر دسته آوند ، گره ، میانگره و عدسک (در شاخه‌های مسن) . جوانه‌ها را بر حسب محل استقرار آنها بر روی ساقه به جوانه‌های انتهایی ، جانبی ، فرعی و نابجا تقسیم می‌کنند.
!!تغییر شکل ساقه
تغییر شکل ساقه اغلب با تغییر نقش آن همراه است. مهمترین ساقه‌های تغییر شکل یافته عبارتند از: ساقه‌های خزنده ، ساقه‌های زیرزمینی ، ساقه پیچنده ، ساقه‌های برگ نما ، ساقه‌های گوشتی و ساقه خارنما.
!!رشد ساقه
((رشد ساقه)) به دو صورت طولی و قطری است. در قسمت انتهایی هر ساقه مریستم انتهایی قرار دارد که در اثر تقسیم و تمایز یاخته‌های آن سه نوع ((بافتهای گیاهی|بافت مریستم)) نخستین به نامهای پروتودرم ، مریستم زمینه‌ای و پروکامبیوم بوجود می‌آیند. ~~green:پروتودرم~~ بشره را تولید می‌‌کند. بافتهای نخستین پوست مغز و گاهی اشعه مغزی از ~~green:مریستم زمینه‌ای~~ بوجود می‌آیند. ~~green:پروکامبیوم~~ از خارج ((بافت هادی|آوندهای آبکش)) و از داخل ((بافت هادی|آوندهای چوبی)) را ایجاد می‌کند.
!برگ
بیشتر برگها دارای ~~green:پهنک~~ و ~~green:دمبرگ~~ هستند و در برخی نیام و گوشوارک نیز دیده می‌شود. نیام به بخش نسبتا پهن پایین دمبرگ گفته می‌شود که کم و بیش ساقه را دربرمی‌گیرد. ~~green:گوشوارکها~~ ضمایمی هستند که در محل اتصال دمبرگ به ساقه در بعضی گیاهان دیده می‌شوند. در ساختار پهنک سه بخش مشخص وجود دارند که عبارتند از: روپوست ، میانبرگ و دسته‌های آوندی . روپوست زبرین و زیرین پهنک را پوشانده است. این سلولها در بعضی ((نهانزادان آوندی)) مانند ((سرخس|سرخسها)) دارای ((کلروپلاست))‌اند و به خاطر زیستن در ناحیه مرطوب لایه کوتینی نازکی دارند.

سلولهای ~~green:روپوست~~ خاستگاه انواع کرکها هستند. ~~green:میانبرگ~~ به پارانشیمی که بین روپوست زیرین و زبرین وجود دارد گفته می‌شود. در میانبرگ اکثر برگها دو نوع پارانشیم نرده‌ای و اسفنجی وجود دارد. سلولهای میانبرگ اسفنجی بطور معمول کروی و سلولهای استوانه‌ای زیر اپیدرم و در زیر آن سلولهای اسفنجی قرار می‌گیرند. در تک‌لپه‌ایها میانبرگ معمولا اسفنجی است. ~~green:دسته‌های آوندی~~ رگبرگهای برگ را می‌سازند. هر دسته آوندی بوسیله غلاف آوندی احاطه می‌شوند. دمبرگ و نیام ساختاری مشابه پهنک برگ دارند.
!گل
((ساختمان گل|گل)) اندامی است که اعمال تولید مثلی گیاه در آن صورت می‌گیرد. هر گل از اندامهای پوششی و زایشی تشکیل شده است. کاسبرگها و گلبرگها اندامهای پوششی گل هستند که حفاظت همه بخشهای گل را بر عهده دارند. (( ساختمان نافه گل|نافه)) و (( ساختمان مادگی گل|مادگی)) اندامهای زایشی گل‌اند. نافه گل مجموعه‌ای از پرچمهاست که هر یک از پرچمها از میله و بساک تشکیل می‌یابند. دانه گرده در اثر ((تقسیم میوز)) بوجود می‌آید و دارای دو هسته روینده زاینده است. مادگی از سه بخش تخمدان ، خامه و کلاله تشکیل شده است گلها از نظر ساختار متنوع‌اند و به صورت کامل ، ناقص ، نر و نرماده دیده می‌شوند. طرز قرار گرفتن گلها را روی شاخه‌ها ((گل آذین)) می‌نامند تشکیل گل طی سه مرحله صورت می‌گیرد که یکی از علل تشکیل آن برداشته شدن عوامل خواب از روی مریستمهای خفته است.
!میوه
فرآیند ((تولید مثل گیاهان گلدار)) با ظهور گل آغاز می‌شود و با تشکیل دانه پایان می‌یابد.پس از لقاح تخمک به ((دانه)) و دیواره‌های تخمدان به صورت ((میوه)) تغییر شکل می‌دهند. تغییر شکل تخمدان به میوه ممکن است بدون عمل لقاح نیز صورت گیرد. تخمدان رشد یافته را میوه گویند. در بسیاری از میوه‌ها بخشهای دیگر گل همراه با تخمدان رشد می‌کنند. تشکیل میوه عموما پس از گرده افشانی و لقاح آغاز می‌شود. بافت دیواره تخمدان ضمن تحولاتی فرا بر میوه را بوجود می‌آورد. که از سه لایه درون‌بر ، میان‌بر و برون‌بر تشکیل شده است. میوه گیاهان اصولا دو نوع هستند. میوه‌های ساده که از رشد یک تخمدان حاصل می‌شود و میوه‌های مرکب از رشد چند تخمدان حاصل می‌شوند.
!دانه
بعد از لقاح مضاعف تخمک به دانه تبدیل می‌شود. دانه رسیده از سه بخش تشکیل شده است.


*~~green:__پوشش دانه:__~~ که از یک یا دو پوسته تخمک بوجود می‌آید.
*~~green:__آندوسپرم:__~~ که ممکن است به مقدار زیاد یا کم وجود داشته باشد.
*~~green:__جنین:__~~ که از رشد آن گیاه جوان بوجود می‌آید. دانه پس از تشکیل وارد زندگی می‌شود تا شرایط لازم برای رویش آن فراهم گردد.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((بافتهای گیاهی))
*((رویش دانه))
*((ساختمان گل))
*((ساختمان مادگی گل))
*((ساختمان نافه گل))
*((سلول گیاهی))
*((دانه))
*((دانه گرده و ساختمان آن))
*((فرایند لقاح در گیاهان))
*((گرده افشانی))
*((مورفولوژی برگ))
*((مورفولوژی ریشه))
*((مورفولوژی ساقه))
*((میوه))