تاریخچه ی:
زندگینامه
تفاوت با نگارش: 2
| - | زندگینامه یا بیوگرافی که بان شرح حال، حسب حال خود، سرگذشت، گزارش و ترجمه احوال، تذکره حال، نیز گفته اند شامل نوشته هایی است که در آنها رویدادهای زندگی شخصیت هایی از مشاهیر دین و دانش و بزرگان ادب و سیاست شرح داده شده است. کتابهایی نظر سرگذشت پیامبران که برخی از آنان به نام قصص انبیاء شهرت دارد یا شرح وقایع زندگی پیامبر اکرم (ص) که در فن تاریه نویسی زبان تازی، بدان سیره گید. |
+ | V{maketoc}
{img src=img/daneshnameh_up/b/b3/77.JPG}
|
!زندگینامه
زندگینامه یا بیوگرافی که به ن شرح حال، حسب حال ،سرگذشت، گزارش و ترجمه احوال، تذکره حال، نیز گفته اند شامل نوشته هایی است که در آنها رویدادهای زندگی شخصیت هایی از ((مشاهیر ))دین و دانش و بزرگان ادب و سیاست شرح داده شده است.
کتابهایی نظیر سرگذشت پیامبران که برخی از آنان به نام(( قصص انبیاء)) شهرت دارد یا شرح وقایع زندگی پیامبر اکرم (ص) که در فن تاریخ نویسی زبان تازی،((سیره ))ا دارد. |
| - | نظیر: سیره ابن اسحق (ف: 151 ه.ق) مولف کتاب مغازی که درباره غزوات حضرت محمد (ص) نوشته شده است و سیره این هشام (ف: 218 ه.ق) با شرح حال ائمه هدی –علیه السلام- و زندگینامه ((شهدا ))و کتب رجال که شمتمل بر ذکر احوال حکماء، علماء، مشایخ صوفیه است و یا تراجم احوال شاعران که تذکره نام دارد، از نوع زندگینامه به شمار ت. |
+ | نظیر: سیره ابن اسحق (ف: 151 ه.ق) مولف کتاب مغازی که درباره غزوات حضرت محمد (ص) نوشته شده است و سیره این هشام (ف: 218 ه.ق) با شرح حال ائمه هدی –علیه السلام- و زندگینامه ((شهدا ))و کتب رجال که مشتمل بر ذکر احوال حکماء، علماء، مشایخ ((صوفیه ))است و یا ترجمه احوال شاعران که ((تذکره ))نام دارد، از نوع زندگینامه به شمار می و. |
| | در عصر حاضر کتابها و مقالاتی در بزرگداشت شخصیتهای مذهبی، ((ادبی))، علمی و . . . نوشته می شود که مشتمل بر شرح احوال و سال شمار رخدادهای عمر این شخصیتهاست همراه با مجموعه مقالاتی که برخی از نویسندگان به یاد آنان در زمینه موضوعات گوناگون می نویسند. | | در عصر حاضر کتابها و مقالاتی در بزرگداشت شخصیتهای مذهبی، ((ادبی))، علمی و . . . نوشته می شود که مشتمل بر شرح احوال و سال شمار رخدادهای عمر این شخصیتهاست همراه با مجموعه مقالاتی که برخی از نویسندگان به یاد آنان در زمینه موضوعات گوناگون می نویسند. |
| - | این گونه آثار که گاه با عنوان "یاد نامه" نظیر یادنامه علامه امینی، یادنامه استاد شهید مطهری، یادنامه سالگرد شهادت و هجرت ابوذر زمان دکتر علی شریعتی، یادنامه علامه طباطبائی منتشر می شود و گاه با عناوینی که مرکب از نام شخصیت مورد نظر با کلمه "نامه" است مانن: همائی نامه، آرامنامه و گهگاه به نامهای دیگر نظیر: فرخنده پیام (یادگار نامه استاد دکتر غلامحسین یوسفی) طبع نشر می شود، جزء زندگینامه ها به شمار می آید. یادنامه های مذکور از آنجا که معمولاً به قلم پژوهندگان و نویسندگانی فاضل به رشته تحریر در می آید، اغلب دارای نثری استوار و خواندنی است و از لحاظ ادبی قابل توجه می باشد.
__زندگینامه (Biographie)__ |
+ | این گونه آثار که گاه با عنوان "یاد نامه" نظیر یادنامه ((علامه امینی))، یادنامه استاد(( شهید مطهری))، یادنامه سالگرد دکتر ((علی شریعتی))، یادنامه ((علامه طباطبائی)) منتشر می شود و گاه با عناوینی که مرکب از نام شخصیت مورد نظر با کلمه ~~green:"نامه"~~ است مانن: همائی نامه، آرامنامه و گهگاه به نامهای دیگر نظیر: فرخنده پیام (یادگار نامه استاد دکتر غلامحسین یوسفی) نتشر می شود، جزء زندگینامه ها به شمار می آید. یادنامه های مذکور از آنجا که معمولاً به قلم پژوهندگان و نویسندگانی فاضل به رشته تحریر در می آید، اغلب دارای نثری استوار و خواندنی است و از لحاظ ادبی قابل توجه می باشد. |
| - | زنگینا ی یورافی که بدن رح ل ب حا د رگذشت، ارش و ترجه او، کره ال نی گته اند، ال نو هیی ا ک در آنا ویادهای زندگی یهیی از مایر ین و انش زرگان ا و یات ح داده شه است. |
+ | در زمان م ایروینگ است نوینده مریایی که د 1989 ر گ ای نه ه شهرت س. مروف تری ار او ~~green: زندگ~~ ت که ر با زندگی ((ونان وان گگ)) نوشته است. آثار ی هم ارد از بیل ~~green:رنج و تی~~ در با ندگی ((میک آنژ)) ~~green:ملوان ور کار~~ درباره زندگی ((ک لنن)). ندگینمه فوید و چارلز ارین ر هم نوشته است. ((رومن ولان)) م ر این زمینه معروف ا. او ندگینامه تهوون، میکل نژ ((ولستوی)) و اندی را نوشه است. |
| - | کتایی ظیر سرگذشت پیامبران که برخی از آنان به نام صص انبیاء شهرت دارد یا شرح قایع زندگی یامبر اکرم (ص) که در فن تاریخ نویسی زبان تازی، بدان سیره گوین. نظیر: سیره ابن اسحق (ف: 151 ه ، ق) مؤلف کتاب مازی که درباره غزوات حضرت ممد () نوشته شده است و سیره ابن هشام (ف: 218 ه ق) یا رح حا ائمه هدی علیهم السلام و ندگینامه هدا و کتب ل که متمل بر ذکر احوال حکماء علما، مشایخ صفیه است و یا تراجم احوال شاعران که تذکره نم دارد، از نوع زندگینامه به شمار است. ربره ای گنه کتابها در فصل آینده باز هم سخن گفته خواهد شد. در عصر حاضر کابها و مقالاتی در بزرگداشت شخصیتای مذهبی، ادبی، لمی و .... نوشته می شود ه مشتمل بر شرح احوال و سال شمار رخادهای عمر این شخصیتهاست همراه ا مجموه مقلاتی که برخی از نویسندا به یاد آنان در زمینه موضوعات گوناگون می نویسند. ای گونه آثار که گاه با عنوان «یادنامه» نظیر یادنامه علامه مینی، یادنامه استا شهید مطهری، یادنامه سالگد شهات و هجرت ابوذر زمن دکر عی شریعتی، یانامه عمه طباطبایی منتشر می شود و گاه با عناوینی که مرکب از نام شخصیت مورد نظر با کلمه «نامه» است مانن: مئی نامه، آرامنامه و گهگه به ناهای یر نیر: فخنه پام (یادگارنامه استاد دکتر غلامحسین یوسفی) طبع و نثر می شو زء زدگینامه ها ب ار می ید. یادنامه های مکو، از آنجا که ممولاً به قلم پژوهندگان و نویندگانی فاضل به رشه تحریر ر می آید، اغلب دارای نثری استوار و خواندنی است از لحا دبی قابل توجه می با. |
+ | ا یی ترین نمنه ای زندگیامه نویسی در رب کتاب یات مدن نام ار لواک که ر قرن اول ملای وشته ده است. لبه کن است کی خد، ندگی نامه و ا بنویسد به آن Autobiography گویند ثل "ندی من" ا ام کری، ا یمی ترین نمونه ها ایوگای در یرن، اتوبیوی ابی ینا ا که ن ا بر شردان خود الا کده ا. |
| - | __اتوبیوگرافی (Autobigraphie) __ |
+ | یکی از فروع زندگی نامه نویسی، خاطره نویسی است، زیرا این دو معمولاً با هم در آمیخته اند. چنان که ~~green:سیمون دو بوار~~ و~~green: گوته~~ خاطرات خود را نوشته اند. ~~green:عارف قزوینی~~ هم بخش هایی از زندگی و خاطرات خود را نگاشته است که در مقدمه دیوانش به طبع رسیده است. از برخی از نویسندگان هم یادداشت هایی به جا مانده که جنبه هنری و ادبی دارند. مثل یادداشتهای ((کافکا)). |
| - | تیگرای به آثاری طلاق می گردد که ح حال افراد و خدادهای زندگی آنان ضم تحیل و توصیف ریانهی فکری یی و اعی زا ایان ه قلم و ن شخاص نوه می ود. ر نگرش این گونه آثا «اگر نویند هومد و نکت ین و قلم اش، اطراتی را ه رته حریر خواه کشی که لطف و مه ای ا واند داشت. بعلاه گا مبی ر ارد که ر جای یگر نی وان یف. حات صیمی و ی لفی نی که ممکن ا نها احساس و اتی جابه ای س ی. |
+ | ((اه)) نویی هم فرو زندگینام ویی ات. زیر ی ا گی ینه می گید. ذکره نویی را هم می توان ا فرو زندگیم نیی سو اش. یرا ر نه ا ش حال و ثار اان یا عارا رفه ت. نجا که اره نیی و فناه ویسی و نی نمه نویسی ای، یان احساسات و وف همرا است می ون آها را جزو اب غنایی مسو دشت. |
| - | این نوع خاطرات، گاه با ادعاها و خودستاییها و اظهار نظرهای یک طرفه نویسنده همراه است. با نویسندگان آنها به چیزهایی می پردازند که به جهتی مورد توجه یا علاقه و احیاناً مخالف سلیقه و نظرشان بوده است. اما چه بسا اطلاعات و نکته هایی هم در آنها مندرج است که از نظر مطالعات اجتماعی و نیز تاریخی فوایدی آشکار دارد. | |
| - | بعضی از این کتابها چنان مطبوع نوشته شده است که نظیر داستانی دلکش توجه خواننده را به خود جلب می کند و ون از اشخاص و حواث واقعی سخن می رود گاهی از برخی از داستانها زنده تر و گیراتر از آب در می آید. حتی اگر نویسنده خاطرات، از قریحه ادبی و هنری برخوردار باشد، بسا که اثر او به صورت یکی از انواع ادبی در می آید و ارزش خاص داشته باشد. نظیر خاطرات سن سیمون (1675- 1755 م- simon- saint) نویسنده فرانسو حسب حال بنیامین فرانکلین (1706- 1790 م- Beniamin Franctin) سیاستمدار و دانشمند آمریکایی، و شعر و حقیقت اثر گوته (1742-1832 Johann- Wolfgang Goethe) نویسنده و شاعر آلمانی و.... |
+ | !اتوبیوگرافی (Autobigraphie) |
| - | ای گونه آثار خود اواعی رد. مثلاً ممکن ست نویسن بیشتر به ذکر قایع و مشاهدات خود بپردازد، یا به شرح احوال و تجارب و عوالم ویش. و نی ه ه این که وی از ه بقه ای ست و نظرگا و اه اش چیست کییت و می ای یادداشتها متفاوت خواهد بود. اه خاطره نوی ر نمایش حواث حیات و تی اکا و حال درونی ویش صدا خاص به خرج می د و عبای یگر تصویری از خو رضه می ارد، و ثر او اعتراف ونه ای است. مانند لمنقذ من اللل امام محمد غزالی و اعترافات سنت اگوستن (354-430 saint Augustin) اعترافات ژان اک روسو (1712-1778 Jean Jaeques Rousseau) نویسنده و منتقد فرانسوی در زبان فارسی آثاری که نبه اتویوگافی دارد اغلب با ناوین زندگی من، خاطرات خاطرات دگانی من، ترجمه و نگاشته ه ست. نظیر خاطرات و اساد لین ظهیرالوله (ف: 1342 . ) اطرات سیاسی می یخان امین الدوله (ف 1322 ه.ق)- زنانی من ه قلم ابولقاسم لاهوتی (و. 1305 ه.ق)- زندگانی من، نوشته سید احم کسروی (1324 ش)- شرح زندگانی من به قلم: عبدالله مستوفی (1255-1329 ) یا اریخ تماعی و اداری دوره قاجاریه. ه شرح ال سید محمد علی جمال زاه ه لم خود او، از سید حسن تی زاد در نشریه داشکده ادبیات بریز، سال شم شماره 3 (آذر 1323 ش)
سیاحت شر یا ندینامه حجه الاسلام آقا نجفی قوچانی (1254-1322 ) زندی ن، در مجمعه مقالتی از علامه سید ممد سین طباطبایی (ف: 1360 ش) روزها، نوته دکتر محم علی اسلامی نون و... |
+ | اتوبیگرای ه ثای ته ی شود که شرح حال افرا و های زگی نا تلی و ی جریانهای فری یای و جتای ان یشا، به قلم د اص نوه می ود. د نگا این گونه ثار «ار نویسنده هوشمند و نکته ین و و قلم باد، خاطرات را رشته یر خواد کی که لف ه ای اند دا. بلاوه گاه مالبی ا ر دارد که ر ای دی می تا یات. الت ممی بی لفی نی ممک ات د نها حاس و . |
| | + | این نوع خاطرات، گاه با ادعاها و خودستاییها و اظهار نظرهای یک طرفه نویسنده همراه است. نویسندگان آنها به چیزهایی می پردازند که به جهتی مورد توجه یا علاقه و احیاناً مخالف سلیقه و نظرشان بوده است. اما چه بسا اطلاعات و نکته هایی هم در آنها مندرج است که از نظر مطالعات ((اجتماعی ))و نیز ((تاریخی ))فوایدی آشکار دارد. |
| | + | بعضی از این کتابها چنان مطبوع نوشته شده است که نظیر داستانی دلکش توجه خواننده را به خود جلب می کند و چون از اشخاص و حوادث واقعی سخن میگوید گاهی از برخی از داستانها زنده تر و گیراترمی شود. حتی اگر نویسنده خاطرات، از قریحه ادبی و هنری برخوردار باشد، بسا که اثر او به صورت یکی از انواع ادبی در می آید و ارزش خاص داشته باشد. |
| | + | نظیر خاطرات سن سیمون (1675- 1755 م- simon- saint) نویسنده فرانسوی، حسب حال ((بنیامین فرانکلین)) (1706- 1790 م- Beniamin Franctin) سیاستمدار آمریکایی، و شعر و حقیقت اثر ((گوته ))(1742-1832 Johann- Wolfgang Goethe) نویسنده و شاعر آلمانی و.... |
| | + | این گونه آثار خود انواعی دارد. مثلاً ممکن است نویسنده بیشتر به ذکر وقایع و مشاهدات خود بپردازد، یا به شرح احوال و تجارب و عوالم خویش. و نیز بسته به این که وی از چه طبقه ای است و علاقه اش چیست، کیفیت و اهمیت این یادداشتها متفاوت خواهد بود. |
| | + | گاه خاطره نویس در نمایش حوادث حیات و حتی افکار و احوال درونی خویش صداقتی خاص به خرج می دهد و به عبارتی دیگر تصویری از خود عرضه می دارد، و اثر او جنبه ی اعتراف گونه ای دارد. |
| | + | مانند المنقذ من الضلال ((امام محمد غزالی)) و اعترافات سنت اگوستن (354-430 saint Augustin)، اعترافات ژان ژاک روسو (1712-1778 Jean Jaeques Rousseau) نویسنده و منتقد فرانسوی. |
| | + | در زبان فارسی آثاری که جنبه اتوبیوگرافی دارد، اغلب با عناوین زندگی من، خاطرات، خاطرات زندگانی من، ترجمه و نگاشته شده است. نظیر خاطرات و اسناد علیخان ظهیرالدوله (ف: 1342 ه . ق) خاطرات سیاسی میرزا علیخان امین الدوله (ف 1322 ه.ق)- زندگانی من، به قلم ابوالقاسم لاهوتی (و. 1305 ه.ق)- زندگانی من، نوشته سید احمد کسروی (1324 ش)- شرح زندگانی من به قلم: عبدالله مستوفی (1255-1329 ش) یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه. به شرح حال سید ((محمد علی جمال زاده)) به قلم خود او، از سید حسن تقی زاده در نشریه دانشکده ادبیات تبریز، سال ششم، شماره 3 (آذر 1323 ش) |
| | + | سیاحت شرق یا زندگینامه حجه الاسلام آقا نجفی قوچانی (1254-1322 ش) زندگی من، در مجموعه مقالاتی از علامه سید ((محمد حسین طباطبایی)) (ف: 1360 ش) روزها، نوشته دکتر محمد علی اسلامی ندوشن و... |
| | + | !نمونه |
| | __از کتاب «شرح زندگانی من» به قلم عبدالله مستوفی__ | | __از کتاب «شرح زندگانی من» به قلم عبدالله مستوفی__ |
| | «مکتب خانه:کم کم موقع درس خواندن من فرا می رسید، یک روز ساعت خوش کردند و مرا با یک کله قند نیم منی و یک توپ قدک برای آخوند، به مکتب فرستادند .... همین که چشم آخوند به من و بعد از آن به سینی محتوی قند و قدک افتاد، بعد از جواب سلام، چند کلمه ای راجع به هوش و شعور من و این که انشاء اله پسر کار کن معقولی خواهم شد و آقای سنگین و رنگینی بار خواهم آمد، نظر داد و مرا پهلوی برادرم و نزدیک خود نشاند. | | «مکتب خانه:کم کم موقع درس خواندن من فرا می رسید، یک روز ساعت خوش کردند و مرا با یک کله قند نیم منی و یک توپ قدک برای آخوند، به مکتب فرستادند .... همین که چشم آخوند به من و بعد از آن به سینی محتوی قند و قدک افتاد، بعد از جواب سلام، چند کلمه ای راجع به هوش و شعور من و این که انشاء اله پسر کار کن معقولی خواهم شد و آقای سنگین و رنگینی بار خواهم آمد، نظر داد و مرا پهلوی برادرم و نزدیک خود نشاند. |
| | عمه جزوی هم که برای من قبلاً تدارک کرده بودند. با یک چوب الف کاغذی حاضر بود. آخوند بلافاصله مرا پیش طلبید. عمه جزو را باز کرد و «هوالفتاح العلیم» را با شعر بعدش: | | عمه جزوی هم که برای من قبلاً تدارک کرده بودند. با یک چوب الف کاغذی حاضر بود. آخوند بلافاصله مرا پیش طلبید. عمه جزو را باز کرد و «هوالفتاح العلیم» را با شعر بعدش: |
| - | ~~green:پس مبارک بود چو فرهما ----- اول کارها به نام خدا ~~ |
+ | ::~~green:پس مبارک بود چو فرهما ----- اول کارها به نام خدا ~~:: |
| | طوطی وار به من آموخت. من هم بدون آنکه اشکال را به آنچه می گویم تطبیق کنم، چوب الف را روی کلمات می گردانم و جمله ها عربی و شعر فارسی را تکرار می کردم. آن روز به همین قدر قناعت شد. فردا الفبا را به من آموختند. | | طوطی وار به من آموخت. من هم بدون آنکه اشکال را به آنچه می گویم تطبیق کنم، چوب الف را روی کلمات می گردانم و جمله ها عربی و شعر فارسی را تکرار می کردم. آن روز به همین قدر قناعت شد. فردا الفبا را به من آموختند. |
| | + | ::~~green:حسب حال ننوشتی و شد ایامی چند ------ مهر می کو که فرستم به تو پیغامی چند~~ "حافظ":: |
| | + | از نوشته های خواندنی و صمیمی هر زبان، خاطرات و یادداشت هایی است که گاه اشخاص در گزارش احوال خود می نویسند. این نوشته ها که سرشار از نکات و لطایف تاریخی، اجتماعی، سیاسی و ادبی است، "حسب حال" نامیده می شود و اگر به قلم نویسنده ای با ذوق و نکته بین نگاشته شود، در ادبیات عصر خویش جایگاهی ویژه می یابد. برخی از این گونه کتاب ها آن چنان جذاب و شیوا نوشته شده اند که همچون داستانی دلکش و شیرین، خواننده را به خود می خوانند و چون بازگو کننده ی حوادث و وقایع عصر مولف هستند، از گیرایی و طراوتی دو چندان برخوردارند. اگر نویسنده ذوق و قریحه ی لازم را نیز داشته باشد، بسا که اثر او به صورت یکی از انواع ادبی در آید و در ادبیات عصر خویش جا باز کند. این گونه نوشته ها "حسب حال" نامیده می شوند و طبیعی است که به تناسب کیفیت و نوع زبان ارزش های متفاوتی خواهند داشت. |
| | + | گاه خاطره نویس، حوادث عصر خویش و حتی افکار و احوال درونی خویش را آن چنان با صمیمیت و صداقت به تصویر می کشد که اثر وی به اعتراف گونه ای ماندنی و با ارزش تبدیل می شود؛ مانند: «المنقذ من الضلال» از امام ((محمد غزالی)). |
| | + | گروهی دیگر از نوشته ها که از منابع با ارزش تحقیق به حساب می آیند، زندگی نامه هستند. در قرون گذشته کمتر اتفاق می افتد که چهره های علمی، دینی و ادبی شرح حالی از خود برجا می گذارند؛ از این رو دسترسی به احوال و آثار و اندیشه های آنان دشوار بود و تنها منبع و مأخذ موجود، کتاب های شرح احوال و زندگی نامه ها بود که برخی از آنها دقت علمی کافی نداشتند. این گونه کتاب ها که درباره ی زندگی مشاهیر دین و دانش و ادب است. |
| | + | !انواع زندگینامه |
| | + | زندگی نامه (بیوگرافی) خوانده می شود و بر حَسَب محتوا انواعی دارد: |
| | + | 1- "سیره" و "مغازی" که گزارش زندگی و جنگ های پیامبر اسلام (ص) است و از انواع مشهور آن می توان به سیره ی رسول الله از قاضی ابرقو و سیرت رسول الله از دکتر عباس زریاب خویی اشاره کرد. |
| | + | 2- شرح حال انبیای الهی چون قصص الانبیای ابواسحاق ((نیشابوری)). |
| | + | 3- شرح حال ائمه و بزرگان دین چون زندگانی علی بن الحسین (ع) از دکتر سید جعفر شهیدی و قصص العلمای تنکابنی. |
| | + | 4- کتب تذکره که شرح و ترجمه ی احوال مشایخ صوفیه یا شعر است؛ چون تذکره الاولیای ((عطار))، تذکره ی لباب الالباب ((محمد عوفی)) ، تذکره الشعرای دولتشاه ((سمرقندی)). |
| | + | امروزه زندگی نامه برخی از ((مشاهیر )) علم و ادب به شیوه ای نو نوشته می شود و برخی از آنها در شمار آثار ارزشمند ادبی هستند؛ مانند: پله پله تا ملاقات خدا (شرح حال ((مولانا)))، پیر گنجه در جست و جوی ناکجا آباد (درباره ی ((نظامی))) و فرار از مدرسه (شرح حال امام ((محمد غزالی))) از دکتر عبدالحسین ((زرین کوب))، شرح احوال و آثار ((رودکی )) از استاد سعید نفیسی، غزالی نامه (شرح حال امام محمد غزالی) و . . . |
