کلیات گیاه شناسی
زرشک درختچه ای است دارای ساقه ای خاردار که ارتفاع آن تا 4
متر نیز میرسد . چوب این درخت قهو ه ای ، قرمز و یا زردرنگ می باشد . برگهای آن بیضی شکل با دندانه های اره ای و گلهای آنخوشه ای و زردرنگ است شاخه های زرشک تیغ زیادی دارد . میوه زرشک قرمز رنگ ، گوشتی بیضوی شکل و دارای طعمی ترش است قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه ، پوست ریشه و ساقه ، برگ گل و
میوه آن است .
ترکیبات شیمیایی:
در تمام قسمت های این گیاه
آلکالوئیدهای بربرین Berberine ،
اکسیاکانتین Oxyaconthine ،
بربامین Berbamine وجود دارد . مقدار
آلکالوئید در پوست ریشه زرشک بیشتر از قسمت های دیگر این گیاه است .
میوه زرشک دارای حدود 4% مواد قندی ، 65
اسید مالیک و
اسید تارتاریک و مقداری صمغ می باشد .
زرشک گونه های مختلف دارد که مهم تر از همه آنها دو نوع است که یکی بنام زرشک بی هسته و دیگری زرشک با هسته (دارای دو هسته) میباشد .
خواص داروئی:
خواص طبی زرشک :زرشک از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است میوه زرشک خواص زیر را درد:
- قابض است .
- تقویت کننده قلب و کبد است .
- بواسیر خونی را درمان می کند .
- خونریزی را برطرف می کند .
- برای برطرف کردن بیماریهای کبدی مفید است .
- صفرا بر است .
- دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی های دهان غرغره کنید .
خواص ریشه و پوست ساقه
- صفرا بر و مسهل است .
- کبد را پاک و تقویت می کند .
- اعمال دستگاه گوارش را منظم می کند .
- سوء هاضمه را از بین می برد .
- بی اشتهایی را برطرف می کند .
- برای رفع یبوست مفید است .
- در درمان یرقان و زردی موثر است .
- نقرس و رماتیسم را برطرف می کند .
- خانم هائیکه بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند .
- آنهائیکه مبتلا به ورم طحال هستند می توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند .
- واریس را درمان می کند .
- برای معالجه بواسیر نافع است .
- برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است .
- فشار خون را پائین می آورد
- برای شست و شوی چشم می توانید از جوشانده ریشه و ساقه و زرشک استفاده کنید .
خواص برگ
- آب آوردگی بدن را برطرف می کند .
- اسهال های مزمن را درمان می کند .
- برگ زرشک دارای مقدار زیادی ویتامین C می باشد بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت اثر مفید درد .
- جویدن برگ زرشک باعث محکم شدن لثه و دندان می شود .
- درموقع آنژین و گلو درد ، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید .
طرزاستفاده
جوشانده زرشک :مقدار 20-10 گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آنرا بجوش بیاورید سپس آنرا از روی اجاق برداشته بگذارید برای مدت 10 دقیقه بماند . این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا
عسل شیرین کنید . مقدار مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بین غذاهاست .
دم کرده زرشک :مقدار 40 گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت 10 دقیقه بماند سپس آنرا با
شکر یا عسل مخلوط کنید . مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست .
مضرات : مصرف مقدار زیاد زرشک و یا ساقه و برگ آن برای زنان حامله مناسب نیست زیرا رحم را تحریک می کند و ممکن است باعث سقط جنین شود.
