V{maketoc}

((Copper)) - __Zinc__ - ((Gallium)) __Zn__ ((Cadmium|Cd))       {picture file=img/daneshnameh_up/a/ab//Zn_TableImage.png} ((جدول استاندارد|جدول کامل)) __عمومی__ ((فهرست نام عناصر|نام)), ((فهرست علائم عناصر|علامت اختصاری)), ((فهرست شماره عناصر|شماره)) Zinc, Zn, 30 ((گروه شیمیایی)) ((فلز انتقالی)) ((گروه جدول تناوبی|گروه)), ((دوره جدول تناوبی|تناوب)), ((بلوک جدول تناوبی|بلوک)) ((عنصر گروه 12|12 )), ((عنصر دوره 4|4)) , ((بلوک d|d)) ((جرم حجمی)), ((درجه سختی موهز|سختی)) 7140 ((کیلوگرم بر مترمکعب|kg/m3)), 2.5 ((رنگ)) خاکستری کم رنگ مایل به آبی {picture file=img/daneshnameh_up/7/75//125pxZn2C30.jpg} __خواص اتمی__ ((وزن اتمی)) ((1 E-_ kg| 65.409 amu)) ((شعاع اتمی)) (calc.) ((1 E-_ m|135 «142» pm)) ((شعاع کووالانسی)) 131 ((پیکومتر|pm)) ((شعاع وندروالس)) 139 pm ((ساختار الکترونی)) ~np~~/np~((آرگون|Ar))~np~]~/np~3d104s2] ((الکترون| -e)) بازای هر ((سطح انرژی)) 2, 8, 18, 2 ((درجه اکسیداسیون)) ((«اکسید))) 2 (آمفوتریک) ((ساختار کریستالی)) شش گوشه __خواص فیزیکی__ ((حالت ماده)) جامد ((«مغناطیسی|دیامغناطیس))) ((نقطه ذوب)) 692.68 ((کلوین|K)) (787.15 °((فارنهایت|F))) ((نقطه جوش)) 1180 K (1665 °F) ((حجم مولی)) 9.16 ((scientific notation|×))10-6 ((متر مکعب بر مول|m3/mol)) ((گرمای تبخیر)) 115.3 ((کیلوژول بر مول|kJ/mol)) ((گرمای هم جوشی)) 7.322 kJ/mol ((فشار بخار)) 192.2 ((پاسکال|Pa)) at 692.73 K ((سرعت صوت)) 3700 ((متر بر ثانیه|m/s)) at 293.15 K __متفرقه__ ((الکترونگاتیویته)) 1.65 ((«درجه پائولینگ))) ((ظرفیت گرمایی ویژه)) 390 ((ژول بر کیلوگرم-کلوین|J/«kg*K))) ((رسانائی الکتریکی)) 16.6 106/m ((اهم)) ((رسانائی گرمایی)) 116 ((وات بر متر-کلوین|W/«m*K))) 1st ((پتانسیل یونیزاسیون)) 906.4 kJ/mol 2nd پتانسیل یونیزاسیون 1733.3 kJ/mol 3rd پتانسیل یونیزاسیون 3833 kJ/mol 4th پتانسیل یونیزاسیون 5731 kJ/mol __پایدارترین ایزوتوپها__ ((ایزوتوپ|iso)) ((وفور طبیعی|NA)) ((نیمه عمر)) ((روش فروپاشی|DM)) ((فروپاشی انرژی|DE)) ((مگا|M))((الکترون ولت|eV)) ((محصول فروپاشی|DP)) 64Zn 48.6% Zn با 34 ((نوترون)) ((ایزوتوپ پایدار|پایدار)) است 65Zn ((رادیو ایزوتوپ مصنوعی|{syn.})) ((1 E_ s|244.26روز)) ((الکترون گیری|ε)) 1.352 65((copper|Cu)) 66Zn 27.9% Zn با 36 نوترون پایدار است 67Zn 4.1% Zn با 37 نوترون پایدار است 68Zn 18.8% Zn با 38 نوترون پایداراست 72Zn {syn.} ((1 E_ s|46.5ساعت)) ((فروپاشی بتا|β)) 0.458 72((gallium|Ga)) واحدهای ((SI)) & ((دما و فشار استاندارد|STP)) استفاده شده مگر آنکه ذکر شده باشد.

روی یکی از ((عناصر شیمیایی)) ((جدول تناوبی)) است که نماد آن ZN و ((عدد اتمی)) آن 30 میباشد.

! خصوصیات قابل توجه


روی ((فلز))ی است که در Vielle Montagne و Zinkgruvan استخراج میشود و برای ((آبکاری)) فولاد مورد استفاده قرار میگیرد. مانند فلزات دیگر به آرامی واکنش نشان میدهد . با ((اکسیژن)) و دیگر غیر فلزات ترکیب شده و با ((اسید)) رقیق واکنش نشان داده و گاز ((هیدروژن)) آزاد میکند. چهارمین فلز متداول و مورد استفاده بوده و بعد از ((آهن)) ((آلومینیوم)) و ((مس)) بیشترین فلزی تولیدی میباشد. حالت اکسیداسیون متداول این عنصر +2 میباشد.


! کاربردها


* روی برای ((آبکاری)) فلزات استفاده میشود تا از زنگ زدگی آنها جلوگیری کند.
* روی در آلیاژهایی نظیر ((برنج)) Nickel Silver فلز ماشین تحریر فرمولهای مختلف ((لحیم )) نقره آلمانی و .... بکار میرود.
* برنج بخاطر استقامت و مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی کاربردهای وسیعی دارد.
* روی به طور گسترده در صنعت خودرو سازی در Die Castingها استفاده میشود.
* روی لوله ای به عنوان قسمتی از محتوی ((باطری ها)) مورد استفاده قرار میگیرد.
* اکسید روی به عنوان رنگ دانه های سفید در رنگهای آبی و همچنین به عنوان فعال کننده در صنعت ((Rubber)) استفاده میشود. به عنوان Over the counter ointment به صورت لایه نازکی بر روی پوست بی حفاظ صورت و بینی استفاده میشود تا از کم شدن آب پوست جلو گیری کرده و در برابر آفتاب سوختگی در تابستان و باد زدگی در زمستان از پوست محافظت کند. استفاده از آن برای کودکان در هر مرحله از عوض کردن کهنه کودک توصیه شده زیرا از تحریکات پوستی جلوگیری میکند.
* کرلید روی به عنوان بوگیر و همچنین ((محافظ)) چوب نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
* سولفید روی در رنگدانه های ((درخشان)) ،برای تولید عقربه های ساعت و موارد دیگری که در تاریکی میدرخشد استفاده می شود .
* محلول های ضد عفونی کننده ای که از ((Calamine )) ساخته شده و ترکیبی از Zn-Hydroxy-Carbonate و سیلیکات است برای درمان جوش های پوستی استفاده میشود.
* فلز روی شامل ویتامینهای مورد مصرف روزانه و مواد معدنی نیز میباشد و با توجه به فلزات دیگر این فلز دارای خاصیت ضد اکسیداسیون است که از پیری زود رس پوست و مفصل های بدن محافظت میکند.
* با بررسی خواص روی به این نتیجه رسیده اند که این عنصر میتواند به بهبودی بعد از عمل جراحی سرعت بخشد.
* ((Zinc Gluconate Glycine)) از قرصهای مکیدنی برای درمان سرما خوردگی و التهاب دهان و لوزه ها میباشد.


! تاریخچه


آلیاژهای روی از قرنها پیش استفاده میشده است. کالاهای برنجی که به 1000-1400 سال پیش باز میگردند در فلسطین پیدا شده اند و اشیاء رویی با 87% روی در ((Transylvania )) ما قبل تاریخ یافت شده اند. به خاطر نقطه جوش پایین و واکنش شیمیایی این فلز (روی جدا شده دود شده و قابل دست یابی نبود) خصوصیات واقعی این فلز در زمان باستان مشخص نشده بود. ساخت ((برنج)) به رومی ها نسبت داده شده و مربوط به 30 سال پیش از میلاد میباشد. آنها Calamine و ((مس)) را با یکدیگر در بوته آهنگری حرارت میدادند که در این عمل اکسید روی در Calamine کاهش میافت و فلز روی آزاد توسط مس به دام انداخته میشد و به شکل ((آلیاژ)) در می آمد. برنج بدست آمده یا در قالب ریخته میشد یا با چکش به شکلهای مختلف در می آمد.

استخراج و تصفیه روی نا خالص در 1000 سال پیش از میلاد مسیح در ((هند)) و ((چین)) صورت میگرفته است. در غرب نیز کشف فلز روی به ((Andreas Marggraf)) آلمانی در سال 1746 بر میگردد.
شرح تولید برنج در اروپای غربی در کتابهای Albertus Magnus در سال 1284 به چشم می خورد. این فلز در قرن 16 به میزان قابل توجه شناخته شد. Agricola در سال 1546 اعلام کرد که وقتی که سنگ معدن روی گداخته میشود فلز سفید میتواند منقبض شود و دیواره کوره را بتراشد. او در نوشته های خود به این مسئله نیز اشاره کرد که فلزی شبیه آن به نام Zincum در Silesia تولید می شده است. ((پاراسلیوس)) (متوفی به سال 1541) اولین کسی در غرب بود که گفت Zircum فلزی جدید است که در مقایسه با فلزات دیگر خواص شیمیایی جداگانه ای دارد. نتیجه آن است که فلز روی زمانی شناخته شده که Margaraf کشفیاتش را شروع کرد و در حقیقت فلز روی دو سال زودتر توسط شیمیدان دیگری به نام Anton Von Swab تجزیه شده و بدست آمده بود. اما تحقیقاتMargraaf جامع تر بود و بخاطر تحقیقاتش به عنوان کاشف روی شناخته شد.
قبل از کشف تکنیک غوطه وری سولفید روی Calamine تنها منبع معدنی فلز روی بوده است.


! نقش بیو لوژیکی


روی از عناصر ضروری زندگی انسان است که برای بقاء و زندگی انسان لازم است. کمبود روی در حیوانات موجب افزایش وزن میشود. روی در ((انسولین)) ((Zinc Finger)) Proteins و آنزیم هایی مانند ((Super Oxide Dismutase)) وجود دارد. بر اساس بسیاری از منابع مصرف قرصهای حاوی روی میتواند در برابر ((سرما خوردگی)) و ((آنفولانزا)) ایمنی ایجاد کند. با این حال هنوز بر سر این مساله اختلاف نظر وجود دارد.


! پیدایش


روی بیست و سومین عنصر در پوسته زمین از نظر فراوانی میباشد. بسیاری از سنگهای معدنی سنگین استخراج شده حاوی 10% ((آهن)) و 40-50% روی میباشند. معادنی که از آنها روی استخراج میشود شامل Sphakrite, Zinc Blende, Smith sonite, Calamine, Franklinite میشوند.


! ترکیبات


اکسید روی معروفترین ترکیبی است که به طور گسترده در ترکیبات روی مورد استفاده قرار میگیرد و به عنوان رنگ دانه سفید در رنگها استفاده میشود. همچنین در صنعت Rubber کاربرد داشته و به عنوان Opaque Sunscreen فروخته میشود. دیگر ترکیبات روی به استفاده غیر صنعتی میرسند مانند: کلرید روی در بو گیر سولفید روی در رنگهای شب تاب و متیل روی در آزمایشگاه شیمی آلی. تقریبا یک چهارم فراورده های روی به صورت ترکیبات روی مورد مصرف قرار میگیرد.


! ایزوتوپها


روی طبیعی در 4 ((ایزوتوپ)) پایدار تشکیل شده است: Zn64 Zn-66, Zn-67, Zn-68 که در این میان Zn64 فراوانترین آنها (48.6% ((فراوانی طبیعی))) میباشد. برای این عنصر 22 ((رادیو ایزوتوپ)) اکتیو شناسایی شده است که در میان آنها Zn-65 با نیمه عمر 244.26 روز و Zn-72 با ((نیمه عمر)) 46.5 ساعت پایدارترین و فراوانترین ایزوتوپ میباشند. دیگر ایزوتوپهای ((رادیو اکتیو)) این عنصر نیمه عمرهای کمتر از 14 ساعت هستند و بیشتر آنها نیمه عمری کمتر از یک دقیقه دارند. این عنصر همچنین 4 ((حالت متا)) دارد.


! هشدارها


فلز روی سمی نیست اما حالتهایی به نام Zinc Shakes و یا Zinc Chills وجود دارند که با استنشاق اکسید روی تازه و خالص تحریک میشوند.

!منابع

*[http://periodic.lanl.gov/elements/30.html|Los|Alamos|National Laboratory - Zinc]

! اتصالات خارجی

*[http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Zn/index.html WebElements.com - Zinc]
*[http://chinese-school.netfirms.com/Zinc-information.html Zinc - History, sources, production, uses, health, and Zinc deficiency]
*[http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Zn.html EnvironmentalChemistry.com - Zinc]
*[http://www.iza.com/zwo_org/Publications/Discovering/0202.htm Discovering the 8th metal]