معرفی ذره آلفا
آلفا ذرهای حاوی دو
پروتون و دو
نوترون است، البته این ذره هسته اتم هلیوم میباشد. همانطوریکه معلوم است این ذره باردار بوده و جرم بزرگتری نسبت به ذرات دیگر مثل بتا دارد. وجود چنین ویژگیهایی در این ذره باعث میشود که در ماده هدف کمتر نفوذ کند ولی در عوض به خاطر
بارهای الکتریکی قابل ملاحظهاش
عمل یونیزاسیون بیشتری ایجاد کند.
درفروپاشی α ، هسته ، ذرهای شامل دو پروتون و دو نوترون منتشر میکند. این نشر منجر به کسر 4 واحد
عدد جرمی و 2 واحد
اتمی از
رادیو نوکلید میشود.
هستههای آلفا دهنده
هستههایی که جرمهای آن از 150 بزرگتر است از نظر تئوری نسبت به نشر آلفا ناپایدار هستند. ولی از نشر کنندههای آلفا که بطور طبیعی رخ میدهند دارای عدد اتمی بزرگتر از 83 هستند. تعداد معدودی نشر کننده آلفای طبیعی در ناحیه
خاکهای نادر در
جدول تناوبی وجود دارند (مثل
148SM ،
a47Sm ،
144Nd ).
محدوده نیمه عمر نشرکنندههای آلفا:
محدوده نیمه عمر اندازه گیری شده برای
نشرکنندههای آلفا بسیار گسترده است، و از چند میکرو ثانیه تا 10 سال را در بر میگیرد، ولی محدوده انرژی آلفا خیلی کوچک بوده و معمولا بین 5 الی 7 میلیون الکترون ولت برای هستههای سنگینتر و بین 1 الی 2.5 میلیون الکترون ولت برای نشرکنندههای آلفای خاکهای نادر تغییر میکند.
ذرات آلفا با انرژیهای مجزا منتشر میگردند، یعنی یک رادیو نوکلید خاص ، تنها ذرات آلفا با چند انرژی ویژه ایجاد میکند. نمودار تعداد ذرات آلفا بر حسب انرژی حاوی قلههای پهنی است که پهنای موجود بدلیل
اصل عدم قطعیت و عوامل آزمایشی است.
حالتهای مختلف فروپاشی آلفا از یک هسته اولیه به یک هسته تولید شده:
ممکن است برای یک رادیو نوکلید چندین حالت فروپاشی مشاهده گردد، یا ممکن است یک حالت فروپاشی آن چندین سطوح مختلف انرژی از هسته ایجاد شده را داشته باشد. از روی قلههای موجود در طیف مربوطه به فروپاشی α ، هر قله نشانگر درصد نسبی فروپاشی رخ داده بوسیله هر حالت موجود در فروپاشی یک هسته اولیه به یک هسته ایجاد شده است.
انرژی همراه ذره آلفا
انرژی واقعی همراه با ذره آلفا دقیقا معادل کل انرژی گذاری است. بدلیل اینکه هسته ایجاد شده از این فروپاشی پس زنی دارد. انرژی پس زنی همراه با هسته ایجاد شده ، در نتیجه نیاز به بقا
اندازه حرکت در سیستم است. این عمل پس زنی مشابه
پس زنی تفنگ در هنگام
شلیک گلوله است.
برهمکنش آلفا با ماده
چنانکه اشاره شد آلفا ذره باردار (سنگین) است. ذرات باردار سنگین ابتدا از طریق یونیزاسیون با ماده برهمکنش میکنند. برای ذرات با انرژی بالا ، ممکن است واکنشهای هستهای نیز دارای اهمیت باشند.
ذرت باردار سنگین ، بسیار سنگین تر از الکترونهایی میباشند که با آنها برهمکنش میدهند. بنابراین آنها در اثر این برهمکنشها به میزان قابل ملاحظهای منحرف نشده و مسیر ذره از میان یک جذب کننده نسبتا مستقیم است. با وجود این ، برخوردهای الاستیک با هستههای جذب کننده بندرت منجر به انحرافهای قابل ملاحظه ذرات اختصاصی از یک مسیر مستقیم میشود.
برد ذره آلفا در ماده
میزان فاصلهای که ذره آلفا در ماده جذب کننده تا نقطه رسیدن به
انرژی جنبشی متوسط محیط طی میکند به برد تلقی میشود. مقدار برد برای ذره معین مثل آلفا در یک جذب کننده خاص مقداری تغییر نشان خواهد داد، چرا که پدیدههای از دست دادن انرژی توسط ذره بطور تصادفی رخ داده و همچنین مقدار حقیقی این کاهش انرژی به برهمکنش متغیر است این تغییرات منجر به پدیدهای بنام
انحراف برد میشود. تعریف دقیق برد با در نظر گرفتن پدیده تفرق صورت میگیرد. برد میانگین ضخامتی از جذب کننده است به نصف ذرات آلفای فرودی را متوقف می کند.
عوامل موثر در برد هر ماده باردار
ذرات باردار عموما در مواد با عدد اتمی بالا بدلیل تعداد بیشتر الکترونهایی که با آنها برهمکنش میدهند، دارای برد کوتاهتری هستند. ذرات با انرژی بالا بردهای طولانیتری نسبت به ذرات با انرژی کم هستند، چرا که به برهمکنشهای بیشتری برای پراکندن انرژی نیاز است. بار بیشتر روی ذره منجر به کاهش برد میگردد، چراکه بارهای چندگانه موجب افزایش برهمکنشهای کولمبی با
الکترون ماده جذب کننده میشود. یک ماده با جرم بزرگتر ، برد کوتاهتری از یک ذره با جرم کمتر با همان
انرژی جنبشی دارد. این حالت میتواند بوسیله زمان افزایش یافته برهمکنش توضیح داده شود، چرا که یک ذره سنگین آرامتر از یک ذره سبک با همان انرژی جنبشی حرکت می کند.
مباحث مرتبط با عنوان