تاریخچه ی:
دستگاه گلژی
تفاوت با نگارش: 1
- | ||در سال 1898 __کامیلوگلژی__ یاخته شناس ایتالیایی با اشباع کردن ((سلول عصبی|یاختههای عصبی)) جغد از نمکهای نقره و بررسی میکروسکوپی این یاختهها ذراتی تیره ، هلالی شکل و به صورت شبکه درهم رفتهای را در مجاورت هسته هر یاخته مشاهده کرد که آنرا دستگاه شبکهای درونی نامید. این مجموعه بعدها به افتخار گلژی ، دستگاه گلژی نامیده شد.|| !آیا همه لولها تگا گلژی دارد؟ با مطالعه سلولها توسط ((میکروسکوب نوری|میکروسکوبهای نوری)) و ((میکروسکوب الکترونی|الکترونی)) به این نتیجه رسیدهاند که دستگاه گلژی هم در ((سلول جانوی|یاختههای جانوری)) و هم در ((سلول گیاهی|یاختههای گیاهی)) وجود دارد و یکی از اجزا مهم ساختمانی یاختههاست که بویژه در اعمال ترشحی سلولها فعالیت زیادی دارد.
این دستگاه میتواند به صورت شبکهای در مجاورت هسته ، یا به صورت بخشهای هلالی شکل و مجزا از یکدیگر به نام دیکتیوزومها در برشهای یاختهها دیده شوند. دیکتیوزومها در گیاهان پیشرفته ، ((انواع جلبک|جلبکها)) و نیز در خزه گیهان مشاهده شده اند. در ((انواع قارچ|قارچها)) ، دیکتیوزومها کمیاب هستند و در پروکاریوتها تاکنون دیکتیوزومی شناخته نشده است. |
+ | ||در سال 1898 __~~green:کامیلوگلژی~~__ یاخته شناس ایتالیایی با اشباع کردن یاختههای عصبی جغد از نمکهای نقره و بررسی میکروسکوپی این یاختهها ذراتی تیره ، هلالی شکل و به صورت شبکه درهم رفتهای را در مجاورت ((هسته سلول|هسته)) هر یاخته مشاهده کرد که آن را دستگاه شبکهای درونی نامید. این مجموعه بعدها به افتخار گلژی ، دستگاه گلژی نامیده شد.|| !الات الی با مطالعه سلولها توسط ((میکروسکوپ نوری|میکروسکوپهای نوری)) و ((میکروسکوپ الکترونی|الکترونی)) به این نتیجه رسیدهاند که دستگاه گلژی هم در ((سلول انانی|یاختههای جانوری)) و هم در ((سلول گیاهی|یاختههای گیاهی)) وجود دارد و یکی از اجزای مهم ساختمانی یاختههاست که بویژه در اعمال ترشحی سلولها فعالیت زیادی دارد. این دستگاه میتواند به صورت شبکهای در مجاورت هسته ، یا به صورت بخشهای هلالی شکل و مجزا از یکدیگر به نام __~~green:دیکتیوزومها~~__ در برشهای یاختهها دیده شوند. دیکتیوزومها در گیاهان پیشرفته ، ((جلبک|جلبکها)) و نیز در ((خزه|زهها)) مشاهده شدهاند. در ((قارچ|قارچها)) ، دیکتیوزومها کمیاب هستند و در ((ساختمان سلول پروکاریوت|پروکاریوتها)) تاکنون دیکتیوزومی شناخته نشده است.
{img src=img/daneshnameh_up/8/85/golgi.2.JPG} دستگاه گلژی
|
|
| !ساختمان دستگاه گلژی | | !ساختمان دستگاه گلژی |
- | مشاهده دستگاه گلژی ا میکوسکو اکتوی تشخیص ه را امکان پی میساد: ساکولها ، یکتیووا مم نها |
+ | واحد ساختمانی یا بخش اصلی تشکیل دهنده دستگاه گلژی یکیوزوم است و شکلهای دیگر آن میتونند از اجتاع تعدادی دیکتیوو تشکیل وند. هر یکیووم بطور معمول از اجتماع 3 8 ساختمان کیسهای که ه کدام را یک ساکول ، یستو با سسترا یز مینم تشکی ده است. |
| !!ساکول یا سیسترن یا سیسترنا | | !!ساکول یا سیسترن یا سیسترنا |
- | کیسههای پهن و قرصی شکل غشایی هستند که بخش میانی صاف و وسعتی حدود یک میکرومتر دارند. اما کنارههای کیسه بسیار چین خورده و متراکم است که قدرت جوانه زدن دارند و وزیکولهای کوچکی را ایجاد میکنند. هر ((ساکول)) حالت کمانی دارد و یک سطح آن برآمده و سطح دیگر فرورفته است. ضخامت غشای ساکول همانند ((شبکه آندوپلاسمی|غشای شبکه آندوپلاسمی)) است. سطح سیسترن یا ساکول صاف و بدون یبوزدم است. بین ساکولهای یک دیکتیوزوم سیتول وجود دارد و توسط پروتئینهای رشتهای و لولهای به هم متصل شدهاند. همه زیر لولههای پروتئینی که در سیترزول بین دو کیسه یا ساکول قرار دارند همسو هستند. |
+ | کیسههای پهن و قرصی شکل غشایی هستند که بخش میانی صاف و وسعتی حدود یک میکرومتر دارند. اما کنارههای کیسه بسیار چین خورده و متراکم است که قدرت جوانه زدن دارند و وزیکولهای کوچکی را ایجاد میکنند. هر ساکول حالت کمانی دارد و یک سطح آن برآمده و سطح دیگر فرو رفته است. ضخامت غشای ساکول همانند ((شبکه آندوپلاسمی|غشای شبکه آندوپلاسمی)) است. سطح سیسترن یا ساکول صاف و بدون ((یبوزوم)) است. بین ساکولهای یک دیکتیوزوم ((سیتوپلم|سیتوزول)) وجود دارد و توسط پروتئینهای رشتهای و لولهای بهم متصل شدهاند. همه زیر لولههای پروتئینی که در سیتوزول بین دو کیسه یا ساکول قرار دارند همسو هستند. |
| !!دیکتیوزوم | | !!دیکتیوزوم |
- | واحد سازنده دستگاه گلژی است که از 3 تا 8 کیسه یا ساکول یا سیسترن تشکیل شده است. هر ((دیکتیوزوم)) دستگاه گلژی دارای سه سطح یا سه ناحیه است که عبارتند از : قطب محدب ، ناحیه میانی و قطب مقعر
*__ناحیه یا قطب محدب __
این قطب به نامهای مختلف از جمله سطح نزدیک ، سطح تشکیل ، سطح کروموفیل ، سطح اسموفیل و سطح سیس (Cis) و غیره نامیده میشود. این بخش نزدیک به شبکه آندوپلاسمی و گاهی پوشش هستهای قرار دارد و از راه حفرههای گذر یا وزیکولهای انتقالی با شبکه آندوپلاسمی ارتباط دارد و مواد از ناحیه Transition شبکه آندوپلاسمی به دستگاه گلژی میرسد. این سطح ((کروموفیل)) یا رنگ دوست است.
ساکولهای جدید از این سطح بر روی ساکولهای قدیم قرار میگیرند و به همین جهت سطح تشکیل نیز نامیده میشوند. غشاهای سیترناهای جدید نازک تر از قدیمها هستند. وزیکولهای کوچکی به نام وزیکولهای انتقالی یا حفرههای گذر به عنوان ساختارهای انتقالی برای حمل مواد از شبکه آندوپلاسمی دانهدار به گلژِی در منطقه سیس وارد عمل میشود. گاهی برخی وزیکولها از بخش سیس گلژی به شبکه آندوپلاسمی برگردانده میشوند.
*__ناحیه میانی :__ چند کیسه یا ساکول دارد که بطور منظم وی هم قرار گرفتهاند. تعداد این کیسهها به نوع ((سلول)) بستگی دارد و اغلب نزدیک به 5 است.
*__ناحیه یا قطب مقعر :__ به نامهای سطح ترشح ، سطح گود یا کاو ، سطح بلوغ ، منطقه ترانس ، سطح کرموفوب یا رنگ گریز نیز خوانده میشود. این سطح دور از ((شبکه آندوپلاسمی)) و در مجاورت کیسههای ترشحی و گرانولهای ذخیرهای قرار دارد و مواد از این طریق از گلژی خارج میشوند و با واسطه حفره گلژی به سوی بخشهای دیگر از جمله ((یوپلاسم|غشای سیتوپلاسمی)) میروند.
در این سطح ساکولها یا سیسترناهای قدیمی به صورت حفره یا وزیکول در میآیند که مواد ترشحی در آنها وجود دارد. حفرهها یا وزیکولهای ایجاد شده بوسیله کناره کیسههای دیکتیوزومی که از ناحیه تراس خارج میشو دو نوع هستن حفرهای ساده و حفرهها ی زیکولهای پوشش ار.
**__حفرهها یا وزیکولهای ساد :__ شای آنها صاف و بیه غشای ساکولها است.
**__فرهها ی یکولهی پودار :__ بر ری غشای آنها روئین ا نو کلارین وجود دارد.
/>*__جموعه دتگا گلژی :__ مجموعهای از چند دیکتیوزوم ( 4 یا 5 ) ه بوسیله لولههای باریکی به هم متصل شدهاند را دستگاه گلژی گیند. یک نر ین ست که تام دیکتیوزومهای با یکیر ارتباط داند و مجموعه آنها یک دستگاه گلژی را ایجاد میکند. در سلولهای گیاهی دیکتیوزومها اغلب از هم جدا هستند و در نتیه چنین دستگاه گلژ وجود دارد.
در ((سلول جانوری|سلولهای جانوری)) دیکتیوزومها اغلب به هم پیوستهاند و یک تاه گژی را تشکیل میدهند. در سلهای گیاهی هنگا تقسیم سلول و تشکیل دیواه ین و ول تعداد دیکتیوزومها اای میید. در های ای شکل وش رده هنگام گوارش دیکیووها ازیش ییا. |
+ | هر دیکتیوزوم دستگاه گلژی دارای سه سطح یا سه ناحیه است. *__~~green:ناحیه یا قطب محدب:~~ __ این قطب به نامهای مختلف از جمله سطح نزدیک ، سطح تشکیل ، سطح کروموفیل ، سطح اسموفیل و سطح سیس (Cis) نامیده میشود. این بخش نزدیک به ((شبکه آندوپلاسمی)) و گاهی ((هسته سلول|پوشش هستهای)) قرار دارد و از راه حفرههای گذر یا وزیکولهای انتقالی با شبکه آندوپلاسمی ارتباط دارد و مواد از ناحیه __~~green:Transition~~__ شبکه آندوپلاسمی به دستگاه گلژی میرسد. این __~~green:سطح کروموفیل~~__ یا رنگ دوست است.
ساکولهای جدید از این سطح بر روی ساکولهای قدیم قرار میگیرند و به همین جهت سطح تشکیل نیز نامیده میشوند. غشاهای سیترناهای جدید نازکتر از قدیمیها هستند. وزیکولهای کوچکی به نام وزیکولهای انتقالی یا حفرههای گذر به عنوان ساختارهای انتقالی برای حمل مواد از شبکه آندوپلاسمی دانهدار به گلژی در منطقه سیس وارد عمل میشود. گاهی برخی وزیکولها از بخش سیس گلژی به شبکه آندوپلاسمی برگردانده میشوند.
*__~~green:ناحیه میانی:~~__ چند کیسه یا ساکول دارد که بطور منظم روی هم قرار گرفتهاند. تعداد این کیسهها به نوع سلول بستگی دارد و اغلب نزدیک به 5 است.
*__~~green:ناحیه یا قطب مقعر:~~__ به نامهای سطح ترشح ، سطح گود یا کاو ، سطح بلوغ ، منطقه ترانس ، __~~green:سطح کروموفوب~~__ یا رنگ گریز نیز خوانده میشود. این سطح دور از شبکه آندوپلاسمی و در مجاورت کیسههای ترشحی و گرانولهای ذخیرهای قرار دارد و مواد از این طریق از گلژی خارج میشوند و با واسطه حفره گلژی به سوی بخشهای دیگر از جمله ((شای لولی|غشای سیتوپلاسمی)) میروند. در این سطح ساکولها یا سیسترناهای قدیمی به صورت حفره یا وزیکول در میآیند که مواد ترشحی در آنها وجود دارد. />
/> dir align = left> /> /> />{img src=img/daneshnameh_up/6/61/golgi.1.JPG}
| /> /> />!تاو دسته گژی در ولهای یاهی انوی ر ی اه گژی هو الاف نر وجود دارد.برخی ژوها مجموعه 5 - 4 دیکتیوزوم را که مجاور هم قرار رفته و بوسیله لولههای بسیار باریکی بهم متصل شدهاند دستگاه گلژی امیدهاند. برخی یگر متقدن که مه دیکتیوزومهای یاخ یتاند در ارتباط و پیوتی باند و مجموع آنها را دستگاه گلژی مینامند. در یتههای جانوری دیکتیوزومها اغلب بهم پیوستهاند و های اقعی را تشکیل میدهند که ان دستگاه گژی است. در یاتههی یی دیکتیوزومها اغ جدا ز هم هند و ین یل شده میکوکوی آنها یز شاتر ات. |
| !ترکیب شیمیایی دستگاه گلژی | | !ترکیب شیمیایی دستگاه گلژی |
- | اساس ترکیب شیمیایی دستگاه گلژی فسفولیپو پروتئینی است. این دستگاه حاوی ((ی ارکای|پلی سارکاریدها)) ، مواد قندی مثل ((گلوکز|گلوکز آمین)) ، ((گالاکتوز)) ، ((گلوکز)) ، ((مانوز)) و ((فوکوز)) هستند. آنزیمهایی در بخشهای مختلف ((دیکتیوزوم)) وجود دارد. نظیر ویتامین پیروفسفاتاز ، فسفاتازهای اسیدی ، نوکلئوتید آدنین دینوکلئوتید فسفاتاز ، گلوکز 6 - فسفاتاز و NADH - سیتوکروم رداکتاز که دو تای آخر از آنزیم های شاخص شبکه آندوپلاسمی می باشند و حضور آنها در گلژی که در قسمت لبههای متورم کیسه قرار دارند نشانه ارتباط شبکه آندوپلاسمی و دیکتیوزوم است. یکی از عمدهترین و شاخصترین گروه آنزیمی بخش گلژی گلیکوزیل ترانسفرازها هستند که با انتقال قندها به پروتئینها و به لیپیدها موجب تشکیل ((گلیکوپروتئین)) و گلیلو لیپید میشوند. ضمنا آب ، مواد معدنی و گلیکوپروتئین از دیگر ترکیبات شیمیایی گلژی هستند. |
+ | اساس ترکیب شیمیایی دستگاه گلژی __~~green:فسفو لیپو پروتئینی~~__ است. این دستگاه حاوی ((کربیراه|پلی سارکاریدها)) ، مواد قندی مثل ((گلوکز|گلوکز آمین)) ، ((گالاکتوز)) ، ((گلوکز)) ، ((مانوز)) و ((فوکوز)) هستند. آنزیمهایی در بخشهای مختلف دیکتیوزوم وجود دارد. نظیر ویتامین پیروفسفاتاز ، فسفاتازهای اسیدی ، نوکلئوتید آدنین دینوکلئوتید فسفاتاز ، گلوکز 6 - فسفاتاز و NADH - سیتوکروم رداکتاز که دو تای آخر از آنزیمهای شاخص ((شبکه آندوپلاسمی)) میباشند.
حضور آنها در دستگاه گلژی که در قسمت لبههای متورم کیسه قرار دارند نشانه ارتباط شبکه آندوپلاسمی و دیکتیوزوم است. یکی از عمدهترین و شاخصترین گروه آنزیمی بخش گلژی __~~green:گلیکوزیل ترانسفرازها~~__ هستند که با انتقال قندها به ((پروتئین|پروتئنها)) و به ((چربی|لیپیدها)) موجب تشکیل گلیکو پروتئین و گلیکو لیپید میشوند. ضمنا آب ، مواد معدنی و گلیکو پروتئین از دیگر ترکیبات شیمیایی گلژی هستند. |
| !منشا دستگاه گلژی | | !منشا دستگاه گلژی |
- | مسئله خاستگاه دیکتیوزومها هنوز مورد بحث است و در این زمینه فرضیهها و نظریههای چندی ارائه شده است. بدیهی است که هر یاخته در شرایط عادی بطور معمول تعدادی از دیکتیوزومهای خود را از یاخته والدی به ارث برده است. سه نظریه مهم از این قرارند:
*ایجاد وزیکولها و یا حفرههایی از ((شبکه آندوپلاسمی)) صاف و یا گاهی از ((هسته سلول|پوشش هستهای)) که بر سطح نزدیک یا سطح شکیل دیکتیوزوم افزوده میشود. البته این پدیده امروز مورد بحث است و تائید عمومی ندارد زیرا حفرههای گذر یا انتقالی جدا شده از شبکه آندوپلاسمی بیشتر جذب کنارههای کیسههای دیکتیوزومی میشوند و عاملی برای پایداری و امکان جوانه زنی کیسهها را فراهم میکند.
*تشکیل از نو با زیر بنای به هم پیوستن قطعاتی از شبکه آندوپلاسمی دستگاه گلژی را بوجود میآورد.
*دیکتیوزومهای جدید از تقسیم دیکتیوزومهای پیشین بوجود میآید. |
+ | مسئله خاستگاه دیکتیوزومها هنوز مورد بحث است و در این زمینه فرضیهها و نظریههای چندی ارائه شده است. بدیهی است که هر یاخته در شرایط عادی بطور معمول تعدادی از دیکتیوزومهای خود را از یاخته والدی به ارث برده است. سه نظریه مهم از این قرارند: *ایجاد وزیکولها و یا حفرههایی از ((شبکه آندوپلاسمی|شبکه آندوپلاسمی صاف)) و یا گاهی از ((هسته سلول|پوشش هستهای)) که بر سطح نزدیک یا سطح تشکیل دیکتیوزوم افزوده میشود. البته این پدیده امروز مورد بحث است و تائید عمومی ندارد زیرا حفرههای گذر یا انتقالی جدا شده از شبکه آندوپلاسمی بیشتر جذب کنارههای کیسههای دیکتیوزومی میشوند و عاملی برای پایداری و امکان جوانه زنی کیسهها را فراهم میکند.
*تشکیل از نو با زیر بنای به هم پیوستن قطعاتی از شبکه آندوپلاسمی دستگاه گلژی را بوجود میآورد.
*دیکتیوزومهای جدید از تقسیم دیکتیوزومهای پیشین بوجود میآید.
{img src=img/daneshnameh_up/5/59/دستگاه گلژی.1}
|
|
| !اعمال دستگاه گلژی | | !اعمال دستگاه گلژی |
- | این دستگاه اعمال زیاد و مهمی را انجام میدهد و از آن به ~~green:__پلیس راه__~~ ((سلول)) یاد میکنند. اعمال آن را تیتروار بیان میکنیم :
*پردازش و آماده سازی محصولات تازه سنتز شده سلولی.
*__گلیکوزیلاسیون پروتئینهای ترشحی :__ این فرایند در شبکه آندوپلاسمی دانهدار آغاز میشود اما طویل شدن و پردازش زنجیره پلی ساکارید در گلژی انجام میگیرد.
*__((سولفاتاسیون)) :__ افزودن گروههای سولفات به پروتئینها در سطح دور یا ترانس انجام میگیرد.
*افزودن گروههای فسفات به پروتئینها *راهنمایی پروتئینها به سوی هدف نهایی
*دخالت در سازماندهی برخی از امکهای سلولی از جمله ((لیزوزوم|لیزوزومها))
*دخالت در تشکیل ، گسترش و رشد ((غشای سلولی))
*تشکیل آکروزوم سر ((اسپرماتوزوئید)) و دخالت در ((عمل لقاح))
*دخالت در ترشحات نورونی یا تشکیل کیسههای سیناسپی محتوی ((نوروترانسیمتر))
*ترشح موسیلاژعا و مواد ژلهای با زیر بنای پلی ساکاریدهای اسیدی بویژه در ((سلول گیاهی|سلولهای گیاهی))
*دخالت در تولید و ترشح پولک و پوشش سیلیسی سطح جلبها
*دخالت در ((اگزوسیتوز)) سلول
*ایجاد تغییرات شیمیایی در مولکولها !ترشح نقش اصلی دستگاه گلژی نقش اصلی دستگاه گلژی ترشح پروتئینهای ترشحی و آنزیمهای موجود در لیزوزومها و پراکسیزومها است. ترشح میتواند پیوسته یا ناپیوسته باشد.
*__ترشح پیوسته :__ مواد ترشحی بلافاصله پس از تولید و بدون آنکه انباشته شوند ترشح میگردند.
*__ترشح ناپیوسته :__ مواد ترشحی انباشته میشوند و به صورت ذرات ترشحی یا ~~green:__زیموژن__~~ میباشند. |
+ | این دستگاه اعمال زیاد و مهمی را انجام میدهد و از آن به ~~green:__پلیس راه سلول__~~ یاد میکنند. اعمال آن را تیتروار بیان میکنیم :
*پردازش و آماده سازی محصولات تازه سنتز شده سلولی.
*__~~green:گلیکوزیلاسیون پروتئینهای ترشحی:~~__ این فرایند در شبکه آندوپلاسمی دانهدار آغاز میشود اما طویل شدن و پردازش زنجیره پلیساکارید در گلژی انجام میگیرد.
*__~~green:سولفاتاسیون:~~__ افزودن گروههای سولفات به پروتئینها در سطح دور یا ترانس انجام میگیرد.
*افزودن گروههای فسفات به ((پروتئین|پروتئنها)).
*راهنمایی پروتئینها به سوی هدف نهایی.
*دخالت در سازماندهی برخی از ندامکهای سلولی از جمله ((لیزوزوم|لیزوزومها)).
*دخالت در تشکیل ، گسترش و رشد ((غشای سلولی)).
*دخالت در ترشحات نورونی یا تشکیل کیسههای سیناسپی محتوی ((نوروترانسیمتر))
*ترشح موسیلاژها و مواد ژلهای با زیر بنای پلی ساکاریدهای اسیدی بویژه در ((سلول گیاهی|سلولهای گیاهی)).
*دخالت در تولید و ترشح پولک و پوشش سیلیسی سطح ((جلب|جلبکها)).
*دخالت در ((اگزوسیتوز)) سلول.
*ایجاد تغییرات شیمیایی در مولکولها. |
| !مباحث مرتبط با عنوان | | !مباحث مرتبط با عنوان |
- | *((گزوسیوز)) *((یکتیوو)) *((ساکول)) *((سلول)) *((سلول بی)) |
+ | *((یوزوم)) *((یست شناسی لوی)) *((سلول انسانی)) *((سلول گیاهی)) *((سیتوپلم)) |
| *((شبکه آندوپلاسمی)) | | *((شبکه آندوپلاسمی)) |
- | *((کمویل)) |
+ | *((شای سوی)) |
| *((لیزوزوم)) | | *((لیزوزوم)) |
- | *((نو)) *((میتو)) |
+ | *((کوپلست)) *((میتوکنری)) |
| *((هسته سلول)) | | *((هسته سلول)) |