آیا حسن بن علی علیه السلام پس از فوت ((حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله|رسول خدا صلّی الله علیه وآله و سلّم ))در زمان ((خلفای ثلاثه ))در جنگی از جنگ ها و فتحی از فتوحات شرکت داشته است یا نه؟ گفته اند حسنین علیهما السلام در فتح گرگان و اصفهان در ایران و نیز فتح طبرستان (مازندران) در زمان ((عمر بن خطاب|عمر ))و در فتح شمال آفریقا در زمان ((عثمان بن عفان|عثمان)) شرکت داشته اند.

ولی محققان گویند این نسبت دروغی بیش نیست. زیرا همان دلیلی که عدم شرکت ((حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام|علی علیه السلام ))را در اینگونه جنگ ها توجیه می کند،همان دلیل مایه عدم شرکت حسنین علیهما السلام است؛ و آن این است که شرکت فرزندان رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم تأیید حکومت غاصبان و شیوه های حکومتی آنان بود؛در حالی که آنان از هر فرصتی برای افشاگری علیه غاصبان حکومت و قاتلین مادرشان بودند.

البته برخی از محققین بر این عقیده اند که اصل فتوحاتی که در زمان خلفای ثلاثه صورت گرفته است مشروع نبوده است ولی این مطلب، کافی به نظر نمی رسد زیرا بسیاری از این فتوحات حالت دفاعی داشته است. زیرا اگر مسلمین حمله نمی کردند، مورد تهاجم واقع می شدند.

علی علیه السلام فرمود: «ماغزی قوم فی دارهم الا وقدضلوا» (هیچ گروهی در خانه شان مورد حمله قرار نمی گیرد مگر اینکه ذلیل می شوند.) روشن است که دفاع، حکم عقل است.

مراجعه شود به:

((امام حسن علیه السلام پیش از حکومت پدر))