در بلورها پراکندگی و فاصله اجزا ٬ دارای نظم هندسی ویژه ای است که معمولا" در تمام جهتها یکسان نیست . برخلاف
بلورها در
جامدهای بی شکل یا غیر بلورین پراکندگی و فاصله اجزای سازنده آنها در همه جهتها یکسان است از این رو بعضی از
خواص فیزیکی جامدهای غیر بلورین ٬ مانند
رسانایی
گرمایی ٬
انتشار نور و رسانایی الکتریکی نیز در همه جهتها یکسان است . به این جامدهای غیر بلورین همسانگرد (ایزوتروپ) می گویند . چون
خواص فیزیکی بیشتر
جامدهای بلورین در جهتهای مختلف متفاوت است به آنها ناهمسانگرد ( آن ایزوتروپ ) می گویند . تنها بلورهایی که در دستگاه
مکعبی
متبلور می شوند مانند اجسام غیر بلورین عمل می کنند چون در سه جهت
فضایی دارای ابعاد مساوی هستند .
پدیده ناهمسانگردی سبب پیدایش خواصی در بلورها می شود ٬ که کاربردهای مختلف و مهمی در
صنعت دارند . مثلا" اگر
بلورهایی مانند
کوارتز و یا
تورمالین را از دو طرف بکشیم و یا فشار دهیم در جهت عمود بر فشار یا کشش دارای
بار الکتریکی مخالف یکدیگر می شوند . اگر جهت این فشار یا کشش را عوض کنیم نوع بار الکتریکی تغییر می کند . به این پدیده
پیزوالکتریک می گویند .
گرما در بعضی از بلورها
الکتریسته ایجاد می کند و سبب می شود یک سوی آنها بار مثبت و سوی مقابل بار منفی بیابد . در نتیجه میان این دو سو
اختلاف پتانسیل الکتریکی به وجود می آید . همچنین اگر به این بلور
جریان الکتریکی متناوب وصل کنیم . بلورها به تناوب منبسط و منقبض می شوند و بر اثر
ارتعاش ٬
صوت تولید می کنند . از این خاصیت برای تولید صوت ٬ ماورای صوت ٬
نوسانهای الکتریکی ٬ ساختن
میکروفونهای بلوری و
سوزن گرامافون استفاده می شود .
بعضی از بلورها مانند بلور عنصرهای
ژرمانیم ٬
سیلیسیم و
کربن خاصیت
نیمه رسانایی دارند و تا اندازه ای
جریان الکتریکی را از خود عبور می دهند . اگر بلورهای نیمه رسانا را
گرما دهیم و یا در مسیر تابش نور قرار دهیم ٬
مقاومت الکتریکی آنها کم می شود و
الکتریسیته را بهتر عبور می دهد . نیمه رساناها در
صنایع الکترونیک و
مخابرات به صورت
دیود و
ترانزیستور و قطعه های دیگر الکترو نیکی به کار می روند . دیود یا یکسو کننده از دو قطعه بلور نیمه رسانا ساخته می شود و برای یکسو کردن جریانهای متناوب به کار می رود . ترانزیستور از سه قطعه
بلور نیمه رسانا تشکیل می شود و برای تقویت جریانهای ضعیف و یکسو کردن
جریان متناوب به کار می رود . دیودها و ترانزیستورها از قسمتهای اصلی گیرنده ها و فرستنده های
رادیو و
تلویزیون هستند .
بعضی از
بلورها
نور را به دو دسته پرتو تقسیم می کنند . بر اثر این پدیده در کانیهای شفاف ٬ مانند
کربنات کلسیم شکست مضاعف ایجاد می شود . اگر نوشته ای را زیر
کربنات کلسیم قرار دهیم به صورت دو نوشته دیده می شود .
بعضی از بلورها خاصیت
جذب انتخابی دارند . مانند بلور
تومالین که پرتوهای نور را به دو دسته تقسیم می کند . یک دسته آنها را جذب می کند و دسته دیگر را از خود عبور
می دهد . از این خاصیت برای ساختن فیلمها و
عدسیهای قطبنده «پلاریزان ) و برای کاهش شدت نور چراغهای
اتومبیل استفاده می شود . عدسیهای قطبنده را در ساختن ابزارهای نوری مانند
میکروسکوپهای قطبنده ( پلاریزان ) را از ورقه نازک
پولاروید ( ورقه شفاف و نازک نیترات سلولز ) می پوشانند.
بعضی از ویژگیهای
بلورها به نوع و موقعیت پیوند بین
مولکولهای آنها بستگی دارد . مثلا" هر چه پیوند اجزای یک بلور قویتر باشد
نقطه ذوب آن بالاتر و سختی و مقاومت آن بیشتر است مانند بلورهای
الماس و
گرافیت که از نظر ترکیب شیمیایی یکسان هستند و هر دو از
کربن تشکیل شده اند ٬ اما به دلیل تفاوت در پیوند شیمیایی میان اتمهای آنها سختی و مقاومت
گرافیت کم اما سختی و مقاومت الماس بسیار زیاد است . بعضی از بلورها به سبب شکل پیوندهای داخلی ٬ در امتدادهای معینی به آسانی می شکنند مانند بلور
نمک طعام و بعضی به آسانی ورقه ورقه می شوند مانندبلورهای
میکا. از خاصیت سختی و مقاومت بلورها در ساختن انواع
کاغذها و تیغه های سمباده و همچنین در
ساعت سازی استفاده می کنند.