: خط میخی هخامنشی

__نخستین خط ایرانی__

نخستین خطی که در ایران زمین با آن یکی از زبانهای ایران باستان نوشته شده ، خط میخی هخامنشی است . آنچه از آثار کتبی زبان روزگار ((هخامنشیان)) که بصورت فارسی نامیده می شود و به ما رسیده است با همین خط نوشته شده است .

این خط از چپ به راست نوشته می شود .

__تاریخ خط میخی__

این خط احتمالا باید در هشتصد سال پیش از میلاد مسیح به ایران راه یافته باشد اما بدبختانه از روزگار پادشاهی ((مادها)) که در پایان سده هشتم تشکیل یافته، هنوز آثار کتبی بدست نیامده است . به ویژه شهر ((همدان)) برعکس شهرهای دیگر که با فاصله از شهر ازبین رفته ایجاد می شوند ، دقیقاً بروی ویرانه های شهر ((هگمتانه)) (پایتخت مادها) بناشده و خود این مسئله مانع از کند و کاوهای باستان شناسی می گردد .

__اولین نوشته های موجود __

آثار میخی که بدست داریم همه از زمان هخامنشیان است .

بنا به نظر برخی ها نخستین خط میخی هخامنشی بدست آمده متعلق است به ((کوروش کبیر)) که در ((دشت مرغاب)) بجای مانده و در آن تنها یک جمله __من هستم کوروش شاه هخامنشی__ نوشته شده و به زمان 529 - 559 ق.م نگاشته شده است .

__نظری دیگر در مورد کتیه دشت مرغاب__

برخی دیگر معتقدند این کتیبه به همراه پیکر بالدار و تاج بر سر واقع در دشت مرغاب متعلق به کوروش کوچک برادر ((اردشیر دوم)) است که به امید رسیدن به تاج و تخت با برادر خود جنگید و در جزء سپاهیانش سیزده هزار سرباز مزدور یونانی بودند و در ((کونخ))، تقریبا در دوازده مایلی ((بابل)) شکست خورده و کشته شد.

البته بسیار بعید به نظر می رسد که برای او در دشت مرغاب پیکری تراشیده و به او لغب شاهی دهند . البته در این نوشته جای رد کردن یا تایید این مطلب نیست .

این مطلب تنها به این دلیل مطرح شده که به یکی از این فرضیه ها این کتیبه اولین سند از خط میخی هخامنشی است .

__وضعیت خطوط دیگر این کتیبه __

البته این کتیبه به دو زبان دیگر هم ترجمه شده ( ((زبان بابلی)) و ((زبان ایلامی )) که بالای خط هخامنشی نوشته شده اند .

__کتیبه های داریوش__

اما دو کتیبه دیگر نیز قدمتی بیش از این دارند. یکی __ASH__ و دیگری __AMH__که هر دو بنا به دلایلی به دوران متاخر هخامنشی متعلق است نه به دوران ابتدایی آن که ((ارشامه)) و ((آریارمنه)) شاهی می کردند . به هرحال می توان گفت اولین کتیبه های بدست آمده متعلق به ((داریوش)) بزرگ است .

پادشاهان دیگر هخامنشی که از آنها کتیبه به خط میخی هخامنشی بدست آمده عبارتند از :

*((داریوش)) ( 486 - 522 )

*((خشایارشا)) ( 465 - 486 )

*((اردشیر اول)) ( 424 - 465 )

*((اردشیر دوم)) ( 359 - 404 )

*((اردشیر سوم)) ( 338 - 359 )

*و احتمالاً آریارمنه و ارشامه

((هرودوت)) در جایی از لشکرکشی داریوش به جنگ ((ساکها)) skyths می گوید :

البته باید توجه داشت که هرودوت خط میخی هخامنشی را خطوط آشوری نامیده است.

__پیدایش خط میخی__

خط میخی ابتدا در ((سومر)) شکل گرفته به ((اکد)) رفته و از آنجا به ((بابل)) و ((آشور)) راه یافته است و و پس از آن به ایران رسید .

اما در ایران به اندازه ای این خط تغییر یافت که به صورت یک الفبا درآمد .

اما بعد از اردشیر سوم ( 338 - 359 ) ق.م دیگر اثری از این کتیبه بدست نیامده و چند نگین و مهر که بدست آمده همه قبل از سال 300 پیش از میلاد است .

__واژه های خط میخی__

روی هم رفته از تمامی آثار نگاشته شده هخمنشی کلاً چهارصد و اندی واژه از زبان پارسی باستان بجای مانده. البته این تعداد ریشه و بن شناخته شده دارند و ما با مشتقات آنها کار نداریم .

باید اشاره کرد که خط میخی با تغییری که در ایران کرد یک قسم از الفبای آریائی گردید یعنی فقط علامات این الفبا از اشکال ((میخی بابلی)) اقتباس شده است . در روزگار هخامنشیان خط دیگری به ایران راه یافت و رفته رفته جای خط میخی را گرفت.

!همچنین ببینید

*__((پایتخت هخامنشیان))__

*__((تخت جمشید))__

*__((نظام اجتماعی هخامنشی))__

*__((زبان در دوره هخامنشی))__

*__((دین و معماری هخامنشی))__

*__((سازمان قضایی هخامنشی))__

*__((قانونگزاری در اسطوره های ایرانی))__

* __((وصیت داریوش به خشایارشاه))__