جامعیّت دین اسلام تا حدی است که پاسخگوی تمام نیازمندیهای بشر تا روز قیامت است. اسلام حتی از جزئی ترین نیازهای روحی و روانی انسانها غافل نبوده و برای یک زندگی صددرصد مطلوب و انسانی دارای برنامه و دستورالعمل است.

یکی از موضوعاتی که نشانگر جامعیت دین اسلام است، تبیین حقوق مختلفی است که در جامعه انسانی به صورت متقابل میان انسانها وجود دارد و نیز تبیین حقوق اعضاء و جوارح انسان نسبت به انسان. ((رساله حقوق)) ((حضرت امام سجاد علیه السلام|امام زین العابدین (علیه السلام) ))یکی از کاملترین نمونه های تشریح حقوق انسانی در فرهنگ دین اسلام است.

بعد دیگری که نمایانگر جامعیت دین اسلام است، تعیین حقوق حیوانات است. در دیدگاه اسلام، یک نفر مسلمان حتی نباید نسبت به حقوق حیوانات بی توجه باشد. براین اساس در فرهنگ دین، آیات و روایات، نسبت به مساله حقوق حیوانات نیز توجه ویژه ای شده است و ((حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) ))و ائمه معصومین (علیهم السلام) در عمل پای بندی خود را نسبت به رعایت حقوق حیوانات در زندگی خویش نشان داده اند. پاره ای از حقوق حیوانات که مربوط به کیفیت ذبح آنهاست، چنین است:

درروایتی رسول خدا می فرماید: هر کس می خواهد حیوانی را ذبح کند باید که چاقوی برنده و تیزی انتخاب کند و حیوان را زود راحت کند. (کندی تیغه چاقو باعث اذیت او نشود) در روایت دیگر، رسول خدا از این که حیوانات را مثله (جداکردن اعضا و بندبند حیوانات) و یا این که حیوانی را در جایی حبس کنند و او را بکشند، نهی فرموده است. رسول خدا کشتن حیوانی که باردار است یا شیرده است (بدون علت و دلیل) ناخوش داشته اند و این کار را دوست نداشتند.

در روایت دیگر ((حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین (علیه السلام) ))در زمان حکومتش با ابلاغ رسمی از قصابها خواستند که ذبح را درست و نیکو انجام دهند و هر کس گوش نمی کرد باید مؤاخذه میشد. ((حضرت امام محمد باقر علیه السلام|امام باقر (علیه السلام) ))می فرماید: هر کس بی جهت گنجشکی را بکشد روز قیامت در حالی که فریاد می زند، می گوید: خدای من، از این شخص بپرس که چرا مرا کشته است؟ آنگاه حضرت فرمود: بپرهیزید از مثله کردن حیوان و چاقو را تیز کنید و حیوان را شکنجه و عذاب ندهید.

در روایتی ((حضرت امام رضا علیه السلام|حضرت رضا)) می فرماید: گرفتن جوجه پرندگان از لانه هایشان در کوه یا چاه یا نیزارها درست نیست، تا این که این جوجه ها قدرت پرواز پیدا کنند. ((حضرت امام جعفر صادق علیه السلام|حضرت صادق (علیه السلام) ))در روایتی از پدرانش نقل می فرماید که پرنده مادامی که در لانه اش است در امان خداست. اگر پرواز کرد می توانید آنرا صید کنید.

در روایت دیگر حضرت صادق (علیه السلام) می فرماید: پرستو و پرنده ای که به خانه تو پناهنده شده است، خوردنش شایسته و روا نیست، و هر پرنده ای که به تو پناه آورد، به او پناه بده. امام صادق (علیه السلام) در روایتی می فرماید: آیا شما حیا نمی کنید که بر روی مرکب سواری خودتان آواز لهو و باطل بخوانید، در حالی که مرکبتان در حال تسبیح پرورگار است.

منابع:
بحارالانوار،‌ ج 65،‌ ج 64، ‌ج 67،‌ ص 163