یونس بن مَتیّ، ملقب به ذوالنون از انبیای الهی و از پیامبران
بنی اسرائیل بود که پس از
حضرت سلیمان بر مردم
نینوا مبعوث گشت.
نام یونس چهار بار و لقب وی ذوالنون نیز یک بار در قرآن آمده و سوره ای از قرآن نیز به نام سوره یونس نام گرفت.
قصه قرآنی یونس علیه السلام بسیار موجز است ولی در احادیث
اهل بیت (علیهم السلام) با بسط و تفصیل بیشتری بازگو شده است و خلاصه آن چنین است: حضرت یونس علیه السلام پیوسته قوم خود را به دین خدا دعوت می کرد ولی آنان نمی پذیرفتند. سرانجام حضرت یونس علیه السلام نفرین کرد و از خداوند درخواست عذاب نمود.
هنگامی که وقت عذاب نزدیک شد، حضرت یونس از شهر خارج شد و پس از سه روز که به شهر بازگشت مشاهده کرد عذاب نازل نشده، شهر و مردم در حال عادی هستند.
حضرت یونس علیه السلام خشمگین از نیامدن عذاب، به سوی دریا رفت و سوار کشتی شد. طوفانی در گرفت و کشتی در معرض غرق افتاد. بار کشتی را سبک تر کردند ولی مؤثر واقع نشد. قرار شد طبق رسم و سنت خود با قرعه یکی از مسافران را به دریا بیندازند.
قرعه به نام یونس اصابت کرد و او را به دریا افکندند. ماهی بزرگ (نهنگ) او را بلعید و او به اعجاز الهی سه روز در شکم ماهی زنده ماند تا به ساحلی افکنده شد. «
ماهی یونس » از سوی دیگر روبیل عالم قوم یونس، وقتی عذاب قومش را دید از مردم خواست تا به خداوند پناه برند و از رفتار خود توبه کنند و با گریه و زاری دست به دعا بردارند. آنها چنین کردند و خداوند بر آنان ترحم نمود و عذاب را بر آنها برداشت.
درباره محل دفن او نیز نوشته اند که در
شهر کوفه در کنار رود
فرات قبری است که گنبد و بارگاهی دارد و گویند که قبر یونس پیامبر است.
منابع:
اعلام قرآن خزائلی، ص 687؛ تاریخ الانبیاء، رسولی محلاتی