!مقدمه
در جاهایی که مواد سازنده دامنه دارای مشخصات مکانیکی یک ماده خمیرسان ، یک سیال غلیظ یا یک مایع حقیقی اند حرکات دامنه ای می تواند به صورت «جریان» یافتن باشد. در یک جریان ناتمام ذرات جسم در ضمن حرکت نسبت به هم جابجا می شوند. جریانها ممکن است با هر سرعتی اتفاق افتاده و مولد درگیر در حرکت ممکن است دارای مقادیر متغیری آب باشند. سرعت حرکت در یک جریان به مقدار آب ، شیب دامنه ، نوع مواد درگیر و شرایط آب و هوایی وابسته است. خزش در سنگ و خاک ، بهمن و خرده سنگها ، جریان گل ، جریان ماسه ، جریانهای ثقلی در بستر دریاها و اقیانوسها و جریان رودخانه‌ای نمونه‌هایی از حرکات جریانی اند.
!انواع حرکات جریانی
*__بهمن واریزه :__
به حرکت بسیار سریع خرده‌های سنگ و خاک اطلاق می شود که طی آن گیاهان و همه مصالح سست خاکی و سنگی در امتداد یک سطح سنگی مشخص یا نامشخص به پایین دست حرکت می کنند. علل اصلی بهمن واریزه عبارت است از : نیروهای آب نشستی زیاد ، بارندگیهای شدید ، ذوب برفها ، لغزش برفها ، زمین لرزه ، خزش و تسلیم تدریجی لایه‌های سنگی است.
بهمن واریزه از ویزگیهای زمینهای کوهستانی پرشیب از جنس خاکهای برجا یا سنگهای به شدت شکافدار است. بهمن واریزه معمولا به طور ناگهانی ایجاد می شود و خرده‌های سنگ ممکن است تا مسافتی فراتر از پای دامنه پیش بروند.

*__جریان واریزه :__
جریان واریزه مشابه بهمن واریزه است، با این تفاوت که مقدار آب در جریان واریزه به حدی است که باعث جریان آن می شود. تفکیک این دو نوع جریان از یکدیگر بسیار مشکل است. علل اصلی جریان واریزه عبارت از بارندگیهای شدید باعث جابه‌جایی خرده‌ها و ذرات ، تا مسافات طولانی می‌شود.

*__جریان تکه‌های سنگ :__
توده سنگ ممکن است به طور ناگهانی شکسته شده و با سرعتی زیاد به سمت پایین دامنه حرکت کند. علت این امر می‌تواند گسیختگی ناکهانی یا لایه یا بخش ضعیف در بخشهای پایین‌تر دامنه باشد، که حایل بخشهای بالاتر را از بین می برد. این تضعیف ممکن است بر اثر هوا زدگی ، یخ زدن یا حفاری باشد. این نوع گسیختگی ناگهانی و غیر قابل پیش بینی است و می تواند فاجعه آمیز باشد.
مساعدترین شرایط برای این نوع حرکت عبارت از دامنه‌های مرتفع و پرشیب توده‌های سنگی درزدار است. این نوع حرکت را می توان «جریان سنگ خشک» نیز نام داد.

*__جریان خاک و گل :__
عبارت است از توده‌ای از خاک اشباع شده که به صورت یک سیال غلیظ حرکت می کند. فشارهای بالای هوا یا آب منفذی ناشی از بارگذاری توسط زمین لرزه ، شسته شدن نمکها از رسهای دریایی که باعث افزایش حساسیت آنها می شود، بارندگی شدید به روی خاکی که یخهایش در حال ذوب شدن است و بالاخره افت ناگهانی سیلاب ، از دلایل ایجاد جریان خاک و گل اند. این جریانها بطور ناگهانی و بدون اخطار قبلی صورت گرفته و می تواند منطقه وسیعی را متاثر ساخته و نتایج فاجعه باری را به همراه داشته باشند.
جریانهای گلی معمولا پس از بارندگیهای شدید در دره‌ها و نقاط مستعد آغاز به حرکت می کنند. این جریانها در طی حرکت با تخریب و کندن مواد بسترشان غلیظتر می شوند برخی از جریانها گلی ، که قطعات سنگی بزرگ را نیز با خود حمل می کنند، از قدرت تخریبی زیادی برخوردارند. در نواحی صحرایی نیز پس از بارش رگبارهای شدید ممکن است جریانهای گلی ایجاد شود. همین پدیده در اطراف آتشفشانهای جوان و فعال ، که محدوده اطراف مخروط آنها با خاکستر پوشیده شده است، نیز دیده می شود. توسط جریانهای گلی مواد می توانند تا مسافتهای دور حمل شوند. این جریانها پس از رسیدن به دشتها و نواحی مسطح سرانجام از حرکت باز می ایستد و پس از خشک شدن به صورت لایه نسبتا نازکی در سطح زمین باقی می مانند.

*__خزش :__
به تغییر شکلهای کند و معمولا سطحی دامنه ای اطلاق می شود. خزشها توسط نیروی گرانی مواد و نیروی آب نشستی ایجاد شده و خود نشانه‌ای از شرایط مناسب برای توسعه لغزش اند. خزش از ویژگیهای مصالح چسبنده و توده‌های سنگی نرم در دامنه‌های نسبتا پرشیب ، تا کاملا پرشیب است. نشانه‌های سطحی خزش عبارت اند از : برجستگیهای موازی سطح دامنه ، جابه‌جا شدن راهها و مسیرهای خطی دیگر ، خم شدن تیرها و نرده‌ها و تنه درختان.
جریانهای با سرعت کم معمولا محدود به تغییر شکل خمیرسان است. جابه‌جاییهای کلی ناشی از خزش معمولا کم است و در مسافتهای کوتاه انجام می شود.
موادی را که بر اثر یکی زا مکانیسمهای ریزش ، لغزش و جریان در پای دامنه تجمع حاصل می کنند «واریزه» می نامیم.
نشانه‌های تشخیص واریزه‌های حاصل از تجمع مواد ریزشی در صحرا :
*از ذرات ریز و درشت معمولا ناپیوسته درست شده و وضعی درهم دارند.
*ذرات معمولا گوشه دار است.
*فاقد لایه بندی و دیگر ساختهای رسوبی اند.
*معمولا در پای پرتگاهها و دامنه کوهها درست می شوند.
*با دور شدن از ارتفاع مجاور از ضخامتشان کاسته می شود.
*جنس واریزه‌ها مشابه موادی است که دامنه مجاور را ساخته است.
واریزه‌ها معولا مصالحی نامناسب برای کارهای مهندسی اند، زیرا به شدت تراکم ناپذیرند، قابلیت باربری کمی دارند و بر اثر بارهای وارده نشستهای متفاوتی را تحمل می کنند. مقاومت برشی واریزه‌ها کم است و بر اثر بارگذاری اضافی یا لرزش گسیخته می شوند.
!مباحث مرتبط با عنوان