جهر به بسم الله (بلند خواندن بسم الله الرحمن الرحیم):
جهر، اصطلاحی است فقهی که به معنی آشکار ساختن و علنی ساختن می باشد و همواره مقابل اصطلاح اخفات به معنی پنهان کردن استعمال می شود، جهر به بسم الله الرحمن الرحیم یعنی بلند خواندن آیه شریفه « بسم الله الرحمن الرحیم » در آغاز نماز، بنا بر روایت
امامیه یکی از علامتهای مؤمنان بر شمرده شده است.
فقهای اسلامی افزون بر فتوی به وجوب جهر بسم الله در تلاوت حمد و سوره در رکعت اول و دوم
نمازهای واجب جهرمی، حکم به استجابت جهر در بسم الله الرحمن الرحیم در تمامی
نمازهای واجب غیر جهرمی اخفاتی و در نمازهای مستحبی نموده اند، این فتوای در جهر به بسم الله در مقابل مذهب عامه است که بسیاری از آنان یا به عدم جزئیات به عدم جهر و بلند نخواندن آن فتوی داده اند. از این روی روایات
اهل بیت علیهم السلام به وجوب تلاوت بسم الله در آغاز سوره های نماز و نیز تأکید فراوان به جهر آن دلالت دارد.
فخر رازی در مسئله هفتم از مسائل مستنبطه از سوره حمد به موضوع جهر و اخفاف پرداخته و پس از نقل نظریه های پیشوایان اهل سنت می گوید: جهر به بسم الله سنت است، او آنگاه برای اثبات مدّعی خود هفت دلیل می آورد در یکی از دلائل می گوید: « نقل است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در نماز های خود بسم الله را با جهر و بلند می خواند، این جهر به بسم الله از
عمر،
ابن عباس و
ابن زبیر نیز نقل است که آنان بسم الله را بلند می خواندند.
همچنین نقل است که علی بن ابی طالب (رضی الله عنه) پیوسته بسم الله را با جهر تلاوت می نمود، این مطلب به تواتر ثابت است و هر کس در دین خود به علی بن ابی طالب اقتدا کند، به راستی هدایت یافته است و دلیل این نیز حدیث نبوی است که فرمود:
اللهم ادر الحق مع علیّ حیث دار؛ خدایا حق را با علی بچرخان به هر سویی که او می چرخد. »
منابع:
جواهر کلام، ج 9، ص 385؛ وسائل الشیعه، ج 4، ص 745
تفسیر فخر رازی، ج 1، ص 203
