بامداد روز پنجشنبه دوازدهم ((ماه ربیع الاول|ربیع الاول))، خدمت ((عمرو عاص|عمروعاص)) به امویان در ((جنگ صفین))، مایه حیات آنان شد.
او در حساس‌ترین لحظه های جنگ، زمانی که نشانه‌های شکست در سپاه ((معاویه)) آشکار گشته بود دست به نیرنگی بزرگ زد، و دستور داد با ((قرآن بر نیزه ها، نیرنگ بزرگ معاویه در جنگ صفین |بستن قرآن بر سر نیزه ها)) و حمل کردن قرآن بزرگ ((دمشق)) با کمک ده نفر روی نیزه ها، همه سپاهیان فریاد بزنند:
===ای اهل ((عراق))! کتاب خدا بین ما و شما حاکم است (دو طرف دست از جنگ برداریم و به حکم قرآن تسلیم شویم )!===

((حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین علی علیه السلام)) خطاب به سپاهیانش فرمود:
''===به جنگ ادامه دهید و استقامت کنید که لحظه پیروزی فرا رسیده است و به دعوت اینان اعتنایی نکنید که فریبی بیش نیست.===''
. (زیرا قبل از شروع جنگ، امام طی نامه‌های متعدد و سفیران فراوان، معاویه و اهل شام را دعوت به پذیرش حکم قرآن کرده بود و آنان نپذیرفته بودند و اینک که در آستانه شکست قرار گرفته بودند قرآن را دستاویز خود کرده بودند.)

ولی نیرنگ عمروعاص کار خود را کرد و گروه زیادی از سپاه عراق که تعداد آنها بالغ بر ده هزار نفر بود دست از جنگ برداشتند و خواستار قبول درخواست شامیان و آتش‌بس شدند.
__::^ امام علی فرمود:فریب مخورید، قرآن ناطق منم.^::__اما آنها در حالی که همگی مسلح بودند، در برابر امام ایستادند و بر خواسته خود پافشاری کردند و در نهایت گفتند:
''یا علی، دعوت این گروه را بپذیر و گرنه همان گونه که ((عثمان بن عفان|عثمان)) را کشتیم تو را نیز می کشیم. ''

سخنان امام در دل‌های مرده آنان هیچ اثری نداشت و امام مجبور به پذیرش حکمیت و داوری شد. قرار شد آتش بس شود و هر یک از دو طرف جنگ، شخصی را به عنوان داور و حکم انتخاب کنند تا با مشورت یکدیگر در تاریخی معین در مکانی به نام ((دومه الجندل)) در سر حد شام و عراق، در مجلسی عام و در مقابل سران دو سپاه نظر خود را اعلام کنند.

معاویه برای داوری عمروعاص را برگزید، ولی گروه شورشی از سپاه عراق و مخالفان امام علی که اتش بس و حکمیت را بر او تحمیل کرده بودند و خواهان صلح با معاویه بودند ((ابو موسی اشعری)) را نامزد کردند. هر چه امام فرمود او شایستگی ندارد، نپذیرفتند و اجازه ندادند که امام ((عبدالله بن عباس|ابن عباس)) یا ((مالک اشتر)) را برای داوری برگزیند. حتی امام ((احنف بن قیس)) را به عنوان داور دوم یا سوم پیشنهاد داد ولی نپذیرفتند.
گروه سرکش و فریب خورده در جبهه علی علیه السلام که بعدها ((خوارج)) نام گرفتند سه چیز را بر امام تحمیل کردند:
*پذیرش آتش بس و حکمیت قرآن و سنت پیامبر
*پذیرفتن ((ابو موسی اشعری|ابو موسی اشعری )) به عنوان داور برای ((تحمیل حکمیت ابوموسی بر امام علی علیه السلام|حکمیت))
*حذف عنوان و لقب ((امیرالمؤمنین)) از متن پیمان داوری و حکمیت

پس از امضای حکمیت در طول مدت و مهلت بررسی توسط دو داور، عمرو عاص با زیرکی خاص خود به ابو موسی قبولاند که علی علیه السلام چون کشندگان عثمان را پناه داده و جنگ به راه انداخته سزاوار حکومت نیست. ابو موسی نیز بر معاویه خرده گرفت و او را لایق حکومت ندانست.
آن گاه هر دو تصمیم گرفتند که هر کدام امیر خود را از خلافت عزل کنند و امر خلافت را به عهده خود مسلمین بگذارند تا هر کسی را که می خواهند به خلافت انتخاب کنند. قرار شد هر دو نفر این نظر را اعلام کنند.

روز موعود فرا رسید. همه در دومةالجندل اجتماع کردند تا حکمین نظر خود را اظهار کنند. ابوموسی به عمرو عاص گفت بر منبر بالا رود و نظر توافق‌شده را اعلام کند.
اما عمرو عاص زیرکانه ابو موسی را پیش انداخت و گفت:«تو صحابی پیامبر خدایی. من هرگز بر تو مقدم نخواهم شد!»

ابن عباس که در مجلس حاضر بود به ابو موسی گفت:«بگذار ابتدا عمرو عاص نظر خود را اعلام کند. او تو را فریب می دهد.» اما ابوموسی قبول نکرد و بر منبر بالا رفت و در جمع مردم چنین گفت:«ما پس از مشورت و بررسی به این نتیجه رسیدیم که علی و معاویه را از خلافت خلع کنیم و انتخاب خلافت را به عهده مسلمین بگذاریم، بنابراین من علی را از خلافت خلع می کنم، چنان که این انگشتر را از انگشت بیرون می آورم!»
عمروعاص بلا فاصله پس از ابوموسی به منبر رفت و گفت:« او علی را از خلافت خلع کرد، من نیز او را خلع می کنم و معاویه را به خلافت می گمارم، چنان که این انگشتر را در دست خود می‌نهم!»

ابوموسی که فریب خورده بود، فریاد زد:«لعنت خدا بر تو، تو مانند سگی هستی.»
عمرو عاص در حالی که پیروزمندانه از منبر پائین می آمد به او گفت:«تو هم مانند الاغی هستی که بر او کتاب بار کرده باشند.»

تمام آنچه واقع شد نتیجه روشن سرپیچی از فرمان حجت خدا و عدم تسلیم در برابر امام علی بود که پیامدهای منفی آن هنوز در زمینه های مختلف مشهود است.

منابع:
تاریخ طبری، ج 3، ص 38
شرح نهج البلاغه، ابن ابی حدید، ج 2
مروج الذهب، ج 2، ص 48