پس از آن که مردم با امام علی علیه السلام بیعت کردند، عملکرد او در تقسیم بیت المال و عزل و نصب فرمانداران، خشم عده‌ای را بر انگیخت. طلحه و زبیر که با علی علیه السلام بیعت کرده بودند، آرزوی فرمانداری بصره و کوفه را در سر داشتند، ولی علی علیه السلام با درخواست آنان موافقت نکرد. آنها نیز به بهانه زیارت خانه خدا، مدینه را به سوی مکه ترک کردند.

از طرف دیگر، بنی‌امیه که در دوران عثمان ، به گرفتن امتیازات ویژه خو کرده بودند، در حکومت امام علی علیه السلام دستشان از بیت‌المال کوتاه شده بود. برای همین پس از غارت مقدار زیادی از بیت المال در مکه گرد آمدند و همراه با طلحه و زبیر عایشه ، همسر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم، را دوره کردند. آن‌گاه با استفاده از بیت المالی که غارت کرده بودند، سپاهی تشکیل دادند و بصره را تصرف کردند.

امام علی علیه السلام برای سرکوب آنها رهسپار بصره شد و در نبردی که میان دو سپاه در گرفت، امام علیه السلام پیروز شد. گروهی از سران ناکثین ⁽¹⁾ (از جمله طلحه و زبیر )کشته شدند، برخی نیز به اسارت در آمدند که امام، آنان را بخشید.
در این نبرد عایشه سوار بر شتر بود، سپاه ناکثین گرد شتر او جمع بودند و این شتر حکم پرچم آنها را داشت. از این رو این جنگ به جنگ جمل (شتر نر) شهرت یافت. جنگ جمل در یکی از محله‌های بصره به نام حزیبه رخ داد و بیش از یک روز طول نکشید: روز یکشنبه، هجدهم جمادی الاولی سال 36 هجری قمری.

1. ناکث به معنای کسی است که رشته‌ها را پنبه کند و بافته‌ها را از هم بگسلد. از این رو به افراد پیمان‌شکن ناکث می‌گویند. از آن جا که بسیاری از سرمداران جنگ جمل، اندکی پیش از آن، بیعت کرده بودند، حضرت علی علیه السلام آنان را ناکث نام نهاد.

منابع: سیره پیشوایان، ص 82، فروغ ولایت

مراجعه شود به:
آمار کشتگان جنگ جمل
اتمام حجّت حضرت در جنگ جمل
دشمنان و هزینه جنگ جمل
رهبری جنگ جمل در جبهه دشمن
ریشه قیام ناکثان - جنگ جمل
سخنان حضرت با مردم بصره پس از جنگ جمل
عفو عمومی حضرت پس از پیروزی در جمل
فرمانده هان حضرت در جنگ جمل
کشته شدن طلحه در جنگ جمل