جزیه عبارت است از مالی که اقلیت های مذهبی که دارای کتاب آسمانی باشند با التزام به شرائط آن به مسلمانان می دهند و در مقابل جان و مال و ناموس آنها از تعرض مصون و در حکومت اسلام با کمال امنیت زندگی می کنند و در جنگ ها نیز از نیروهای آنان استفاده نمی شود و آنان در جنگ ها شرکت نداشته و از خطرات جنگ به دور می باشند.
در واقع جزیه یک نوع مالیاتی است که هر ساله از ایشان اخذ می شود.
جزیه ممکن است بصورت مالیات سرانه و یا مالیات ارضی و یا به هر دو عنوان دریافت شود و مقدار آن مطابق اوضاع از طرف حاکم معین می شود لیکن با اسلام آوردن از میان می رود.
جزیه فقط بر مردان بالغ و تندرست وضع شده و آنانکه توانایی جنگی نداشتند از آن معاف بودند. واین حکم می رساند که این مالیات خاص در مقابل جنگ و کشته شدن از آن ها گرفته می شده است.
جزیه در میان ملل متمدن قدیم وجود داشته و از ابتکارات اسلام نیست، از جمله یونانیان آن حدود قرن پنجم قبل از میلاد از مردم سواحل آسیای صغیر به منظور حمایتی که از آنان در مقابل فینیقی ها می کردند از آنان جزیه می گرفتند (فینیقی ها در آن عصر از توابع
ایران بودند).
رومی ها نیز از مردم مغلوب شده جزیه مبلغی به مراتب بیشتر از آنچه مسلمانان بعدها گرفتند می گرفتند هنگامی که
روم فرانسه را فتح کرد از هر نفر مبلغ 9 تا 10 لیره مالیات سرانه گرفت که برای تمام طبقات یکسان بود.
ایرانی ها نیز جزیه می گرفتند، جرجی زیدان در تاریخ تمدن خود از شبلی نعمانی نقل می کند که جزیه همان معرّب و عربی شده ‹‹گزییت›› فارسی است و بنابراین اعراب لفظ و معنی این را از ایرانیان گرفتند.