جبرئیل، در لغت عبری به معنای مرد خداست او یکی از چهار فرشته مقرب و برترین آنها و در ادیان ابراهیمی رابط میان خداوند و پیامبران است.
این نام تلفظهای دیگری چون: جبرائیل و جبریل نیز دارد. از جبرئیل علیه السلام به نامهای فرشته وحی، امین وحی، عقل اول، ناموس اکبر، روح اعظم و. . . یاد می شود.
در قصص یهودیت و مسیحیت و اسلام و در سنت این سه دین از نقش جبرئیل بسیار نقل شده است.

جبرئیل علیه السلام ابراهیم پیامبر علیه السلام را از آتش نجات داد، موسی علیه السلام را در مبارزه با فرعون حمایت کرد، فرعونیان را در رود نیل مصر غرق کرد، به داوود ساختن زره آموخت، به دانیال نبی تعبیر رؤیا آموخت، زکریا را به ولادت یحیی، مریم را به ولادت عیسی علیه السلام بشارت داد، قرآن را بر پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله و سلم ابلاغ می نمود.

او گاهی به صورت اصلی و گاهی به شکل جوان خوشرویی به نام دحیه کلبی بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ظاهر می شد. او در معراج همسفر حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم بوده است و در منتهای معراج، در سدره المنتهی از سیر باز ماند و به حضرت صلی الله علیه و آله و سلم گفت: دیگر اجازه ندارد که پیش رود و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به تنهایی به سیر معراج ادامه داد.

طریحی می نویسد: جبرائیل پنجاه بار بر حضرت ابراهیم علیه السلام و چهار صد بار بر موسی علیه السلام و ده بار بر عیسی علیه السلام و بیست و چهار هزار بار بر حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده است.

شیخ مفید در روایتی آورده است: جبرائیل در میان فرشتگان در هیئت ذکور، میان بالا، سپید پیشانی، سیه چشم، دارای هشتاد گیسوی و دارای چهار بال سبز مرصع به لؤلؤ است.
در حدیث دیگری آمده که او دارای ششصد بال مرصع به در است.
علامه مجلسی در بحارالانوار احادیث فراوانی از منابع معتبر نقل کرده که ائمه اهل بیت علیهم السلام مؤید به روح القدس { جبرائیل } می باشند.

منابع:
دایره المعارف تشیع، ‌ج 5؛ الاختصاص،‌ ص 45؛ بحارالانوار، ج 25؛‌ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج 1