تعریف اولیه
بلورها ترکیبات جامدی هستند که در آنها اجزا تشکیل دهنده
جامد بلوری اتمها ، یونها یا مولکولها بصورت منظم در کنار یکدیگر آرایش یافته‌اند. ذرات تشکیل دهنده یک بلور بصورت یک طرح تکراری سه بعدی بلوری که
شبکه بلور نامیده می‌شود، مرتب شده‌اند. کوچکترین بخش یک شبکه بلور که تمام
خواص بلور را داراست سلول واحد نام دارد. از لحاظ تئوری اگر سلولهای واحد را در سه بعد کنار هم قرار دهیم یک بلور تولید می‌شود. جامدات بلوری با توجه به اینکه ذرات سازنده آنها
یون ،
اتم ،
فلز یا
مولکول باشد به بلورهای یونی ، بلورهای شبکه‌ای ، بلورهای مولکولی و بلورهای فلزی تقسیم‌بندی می‌شود.
طبقه‌بندی شبکه‌های بلوری
شبکه‌های بلوری بر حسب تقارن در شش سیستم بلوری طبقه‌بندی می‌شوند. یک سیستم بلور را می‌توان بر حسب ابعاد سلول واحد در امتداد سه محور آن (a , b , c) و اندازه سه زاویه بین این محورها (α , β , γ) توصیف کرد.
|
|
| مکعبی | a = b = c
ْα = β = γ = 90 | مکعبی ساده
مکعبی مرکز پر
مکعبی با وجوه مرکز پر
|
| مکعب مستطیل یا راست گوشه (دارای 4 شبکه بلوری) | a ≠ b ≠ c
α = β = γ = 90 º
|
| چهار گوشه ( تتراگونال ) | a = b ≠ c
α = β = γ = 90 º | دارای دو شبکه بلوری
|
| تک شیب ( مونو کلینیک ) | α = γ = 90 º β ≠ 90 º
a ≠ b ≠ c | دارای دو شبکه بلوری
|
| سه شیب (تری کلینیک) | a ≠ b ≠ c
α ≠ β ≠ γ ≠ 90 º | دارای دو شبکه بلوری
|
| شش گوشه (هگزا گونال) | α = β = 90 º و a = b ≠ c
ºγ = 120
|
چون سیستم بلوری خود دارای چند ساختار است مانند سیستم مکعبی که خود دارای سه نوع شبکه بلور است بطور کلی 14 شبکه بلوری وجود دارد و بسیاری از اطلاعات در مورد ساختمان داخلی بلورها از آزمایشهای پرش
اشعه ایکس بدست می‌آید.
انواع جامدات بلوری
جامدات بلوری بر حسب ذرات تشکیل دهنده شبکه بلور به گروههای زیر تقسیم می‌شوند.
اجزای تشکیل دهنده ساختمان این بلور یونها هستند. استقرار یونها در یک بلور بر طبق یک الگوی هندسی معین است. ساختمان بلوری چنان است که نیروهای جاذبه بین یونهای مثبت و منفی به مراتب بیشتر از نیروهای دافعه بین یونهایی است که بار مشابه دارند. ترکیبات یونی در دمای اتاق جامدند و
نقطه ذوب بالایی دارند و در حالت مذاب یا بصورت محلولهای آبی رسانای خوب
الکتریسیته هستند.
نقاط شبکه‌ای در بلور
ترکیبات کووالانسی توسط مولکولها اشغال شده‌اند و نیروهای بین مولکولی که مولکولها را در شبکه نگه می‌دارند به اندازه
نیروهای الکترواستاتیکی که در بلورهای یونی مشاهده می‌شوند قوی نیستند از اینرو بلورهای مولکولی نرم و دارای نقاط ذوب پایین هستند نارسانااند و یا ممکن است جامدات مولکولی قطبی در حالت مذاب رسانایی اندکی داشته باشند.
در ساختمان این بلورها نقاط شبکه‌ای توسط اتمهایی اشغال شده‌اند که با شبکه‌ای از پیوندهای کووالانسی به هم متصل می‌شوند. در این بلورها تشخیص یونها از بلورها غیر ممکن است. در واقع کل بلور را می‌توان بعنوان یک مولکول عظیم تصور کرد. به همین دلیل گاهی به آنها مواد درشت مولکولی هم می‌گویند.
الماس مثالی از این نوع بلورهاست که در آن اتمهای
کربن توسط پیوندهای کووالانسی در یک ساختمان سه بعدی به هم متصل هستند. این مواد نقاط ذوب و جوش بالا دارند، فوق العاده سخت بوده و نارسانااند و در تمام حلالهای معمولی نامحلولند و این بعلت داشتن پیوندهای کووالانسی فراوان آنهاست که برای فرو ریختن
ساختمان بلوری باید گسسته شوند.
بلورهای فلزی
شبکه بلوری این جامدات از اتمهای فلزی ( یونهای مثبت و
الکترونهای متحرک آنها ) تشکیل شده است.
پیوند فلزی پیوند قوی است و به این علت است که یونهای مثبت بصورت تنگاتنگ در شبکه بلوری کنار هم و در میان الکترونهای متحرک قرار گرفته‌اند. این جامدات
چگالی بالا و نقطه ذوب بالایی دارند و رسانای گرمایی و الکتریکی خوبی هستند.
مباحث مرتبط با عنوان
، 
