!اطلاعات اولیه
از مدتی پیش معلوم شده بود که در کانیهای رادیواکتیو همواره تعدادی گاز هلیوم محبوس است. علاوه بر این سرویلیام رامسی و فردریک سدی در سال 1903 کشف کرده بودند که از یک ماده مرکب رادیواکتیو ، از جمله رادیم برومید ، هلیم حاصل می شود. این امر موجب شد که رادرفورد نظریه ای را دنبال کند مبنی بر اینکه ذره α یک اتم هلیم دوبار پوینده است ، یعنی یک اتم هلیم که دو الکترون از دست داده است ، با آن چنان که امروزه مرسوم است ، هسته یک اتم هلیم است. رادرفورد در جریان آزمایشهایی که بین سالهای 1906 تا 1909 انجام داد موفق شد درستی فرضیه خود را در جهات مختلف به اثبات برساند. آخرین و قاطع ترین آزمایش در 1909 به کمک بات. د. رویدز ، به وسیله ساختن وسیله ای که سرجیمز جین آن وسیله تله موش ذرات آلفا نامید ، انجام شد.
!منشا بخار دادن
در این آزمایش از عنصر رادیواکتیو رادن (Rn) استفاده می شد. رادن در سال 1901 توسط پی یر کوری و آندره دبیرن کشف شده بود. آن دو دریافته بودند که نوعی گاز از رادیم حاصل می شود. وقتی که مقدار کمی از این گاز جمع آوری شد ، معلوم گردید که گاز مزبور به شدت ذره آلفا گسیل می کند. همچنین مشخص گردید که این گاز یک عنصر جدید است. این گاز ابتدا بخار رادن ، و بعد رادن نامیده شد.

رامسی و سدمی دریافته بودند که وقتی رادن در یک ظرف مسدودی ذخیره شود ، همواره گاز هلیم نیز در ظرف پدیدار می گردد. پس معلوم می شد که گاز هلیم نه تنها بوسیله رادیم بلکه توسط رادن نیز ایجاد می شود.
!تشریح تله موش رادرفورد
رادرفورد و رویدز مقدار کمی رادن را در یک لوله شیشه ای ظریفی که ضخامت جدار آن فقطmm 01/0 بود ، قرار دارند. جدار این لوله به اندازه ای نازک بود که ذرات آلفا از آن عبور می کردند ، اما خود رادن نمی توانست از آن بگذرد. این لوله ، در یک لوله شیشه ای بزرگتر که جدار ضخیمی داشت و یک قسمت تخلیه الکتریکی در بالای آن بود ، جای داده شده و به خوبی مسدود گردیده بود. سپس هوای لوله بیرونی توسط پمپ خارج شد و دستگاه به مدت یک هفته به حال خود باقی ماند.

در طول این مدت ، در حالی که ذرات آلفا از رادن تولید می شد و از دیواره لوله داخلی عبور می کرد ، معلوم شد که به تدریج گازی در فضای قبلا خالی شده جمع می گردد. در این موقع جیوه را ، از قسمت پایین ، به وسیله پمپ وارد لوله بیرونی کردند تا مقدار بسیار اندک گاز تولید شده را فشرده و در لوله تخلیه محصور کند. وقتی که یک اختلاف پتانسیل مناسب به الکترونهای لوله تخلیه متصل شد ، تخلیه الکتریکی در گاز صورت گرفته و نور حاصل توسط طیفنما مورد بررسی قرار گرفت. خطوط طیفی ، ویژگیهای خطوط طیفی ، ویژگیهای خطوط طیفی هلیم را نشان می داد.
!نتایج تله موش رادرفورد
با این آزمایش رادفورد دریافت که چگونه باید نتایج خود را تعبیر کند. او با خاطر جمعی توانست نتیجه بگیرد که گاز جمع آوری شده در لوله خارجی ، بر اثر عبور ذرات آلفا از جدار لوله داخلی تشکیل شده است. نتیجه کار رادرفورد حاکی از نتایج مهمتر از تشخیص هویت ذرات آلفا بود. روشن شد که اتمی از یک عنصر (رادن) می تواند خود به خود پاره ای (یک ذره آلفا ) گسیل کند که هسته عنصر (هلیم) دیگری است. این فکری تکان دهنده بود. اما فقط آغازی بود از اندیشه های تکان دهنده تری که در پی آن می آمد.
!مباحث مرتبط با عنوان