منو
 صفحه های تصادفی
تداخل سنج مایکلسون
انتشار موج عرضی در تار مرتعش
امام خمینی و آسیب شناسی انقلاب اسلامی - اختلاف و تضعیف دستگاهها و قوای دیگر کشور
یاکولییف
جنگ یرموک
سارس
مقالات جدید ریاضی
شیمی آلی پدیده دیدن
تیره پانداناسه
شیمی برای راهنمایی ها
 کاربر Online
799 کاربر online
تاریخچه ی: تقسیم‌بندی رودهای کشور

رودهای ایران از نظر زهکشی به دوازده حوضه به شرح زیر تقسیم میگردند:

*حوضه دریای خزر
*حوضه خلیج فارس و دریای عمان
*حوضه دریاچه ارومیه
*حوضه دریاچه نمک قم
*حوضه اصفهان و سیرجان
*حوضه نیریز یا بختگان
*حوضه جازموریان
*حوضه دشت کویر
*حوضه کویر لوت
*حوضه اردستان و یزد و کرمان
*حوضه صحرای قرهقوم
*حوضه خاوری یا هامون

!!حوضه دریای خزر
رودخانههای این حوضه که مساحت آن به 173،300 کیلومتر مربع میرسد به سوی ((دریای خزر)) جریان دارند. حوضه مزبور دارای شیب زیاد بوده و بیشترین اختلاف ارتفاع حوضههای کشور را که بالغ بر 5500 متر است، به خود اختصاص داده است. به همین مناسبت رودخانههای ارس، سفیدرود، هراز و اترک که دارای حوضههای آبریز کوهستانی پهناوری هستند، از طول کم و شیب زیاد برخوردار هستند و حوضه آبریز آنها غالباً از جنگل پوشیده است.
از آنجائی که ریزشهای جوی سالانه این حوضه غالباً بصورت ((باران)) میباشد، از این رو آب شدن برفهای زمستانی تأثیر چندانی در تأمین آب روخانههای آن ندارد و پوشش گیاهی متراکم که در غالب اراضی این حوضه به چشم میخورد، موجب تعدیل جریان آب آنها میگردد. بطور کلی تغییرات روزانه آبدهی رودخانههای این حوضه زیاد است و توزیع فصلی آنها دستخوش تغییرات چندانی نیست.
رودخانههای ارس، سفیدرود، هراز و اترک از نظر وسعت حوضه آبریز و ویژگیهای اقلیمی و کلیماتولوژی با دیگر رودخانههای حوضه دریای خزر متفاوت هستند و آب آنها عمدتاً از ذوب تدریجی برفهای زمستانی تأمین میگردد. افزون بر آن چشمهسارهای فراوانی که از فرو رفتن ریزشهای سالانه به ویژه در ارتفاعات پدید آمدهاند، بر نظم آبدهی آنها کمک میکند.
در حوضههای دریای خزر سیزده رودخانه با مساحت آبریز بیش از هزار کیلومتر مربع وجود دارد که ارس و سفیدرود بزرگترین آنها محسوب میگردند.
رودخانههای این حوضه از نظر رژیم آبدهی به سه گروه تقسیم میگردند:

**رودخانههایی که دارای حوضه آبریز وسیع کوهستانی هستند و بیش از نیمی از ریزشهای جوی آنها را برف تشکیل میدهد. این رودخانهها در اثر ذوب برف در فصل بهار پر آب میگردند و بر عکس آبدهی آنها در فصل تابستان به کمترین میزان خود میرسد. رودخانههای ارس، سفیدرود، هراز و اترک از این گروه بشمار میآیند.

**رودخانههایی که بخشی از حوضه آبریز آنها را نواحی کوهستانی مرتفع و بخشی دیگر را نواحی کمارتفاع مشرف به دریای خزر تشکیل میدهد. رژیم این رودخانهها تحت تأثیر ریزش توأم برف نواحی کوهستانی و باران مناطق کمارتفاع قرار دارد و در مقایسه با رودخانههای گروه الف، از توزیع فصلی یکنواختتری برخوردارند. رودخانههایی چون گرگان، تجن، تالار، پلرود و شفارود جزو این گروه بشمار میآیند.

**خانههایی که قسمت عمده حوضه آبریز آنها را مناطق جنگلی تشکیل میدهد و عمدتاً از ریزش باران تغذیه میگردند. این رودخانهها بیشتر سیلابی هستند و از جریان آب دائمی ناچیزی برخوردارند و آبدهی فصلی تقریباً متعادلی دارند. کلیه رودخانههای کوچک این حوضه، جزو این دسته محسوب میگردند.

!!حوضه خلیج فارس و دریای عمان
این حوضه با مساحت 437،150 کیلومتر مربع یکی از پهناورترین حوضههای ایران محسوب میگردد و رودخانههای واقع در باختر و جنوب باختری و جنوب آبپخشان کوههای زاگرس و بشاگرد و ((بلوچستان)) را در بر میگیرد.
در حوضه ((خلیج فارس ))و ((دریای عمان)) جمعاً 29 رودخانه با مساحت آبریز بیش از 1000 کیلومتر مربع وجود دارد که یا به درون کشور ((عراق)) جریان مییابند و پس از پیوستن به رودخانه ((دجله)) به خلیج فارس میریزند و یا بطور مستقیم به خلیج مزبور و یا دریای عمان وارد میگردند.
بزگترین رودخانههای این حوضه به ترتیب از شمال تا جنوب خاوری عبارتند از: سیروان، کرخه، کارون، جراحی، زهره، هله، موند، کل، میناب و سرباز.

رودخانههای این حوضه از نظر رژیم بارندگی و جریان آب به سه گروه زیر تقسیم میگردند:

**ــدامنههای غربی و جنوب غربی زاگرس:ــ در بلندیهای این ناحیه که جزو مناطق پر باران کشور بشمار میرود، قسمت عمده ریزش در فصلهای پائیز و زمستان بصورت برف است و آب شدن آنها که از اواخر فصل زمستان آغاز میگردد و تا اواخر بهار ادامه مییابد، بخش عمده آب سالانه رودخانههای آن را تأمین میکند و در تابستان به تغذیه از آب چشمهسارها و زهکشیهای زیرزمینی منحصر میشود و بالطبع از آبدهی آنها بطور منظم کاسته میگردد. بارانهایی که گاه در اواخر زمستان و اوایل بهار ریزش میکنند به آب شدن برفها سرعت میبخشند و سیلابهای بزرگی را به ویژه در دشت خوزستان جاری میسازند. مهمترین رودخانههای این گروه که حدود سی درصد منابع آب سطحی کشور را به خود اختصاص دادهاند، عبارتند از: زاب کوچک، سیروان، کرخه، دز، کارون، جراحی و زهره.

**__جنوب استان ((فارس)) و ((هرمزگان)):__ رودخانههای این حوضه عمدتاً از ریزش باران تغذیه میشوند و ذوب برف در تأمین آب آنها اثر چندانی ندارد، به همین جهت این رودخانهها بیشتر حالت سیلابی دارند و حجم آب آنها از میزان بارندگی سالانه که بیشتر در پاییز و زمستان ریزش میکند، پیروی مینماید. مهمترین رودخانههای این گروه عبارتند از موند و کل و میناب که با وجود پهنه شایان توجه حوضه از بارندگی ناچیزی برخوردارند و آبدهی قابل توجهی ندارند.

**__پخشانهای مشرف به کرانههای دریای عمان:__ رودخانههای این حوضه کلاً سیلابی هستند و رفتار نامنظمی دارند و علاوه بر دگرگونیهای فصلی از تغییرات سالانه قابل توجهی نیز برخوردارند. (بطور نمونه آمارهای درازمدتی که از وضع بارندگی ((جاسک)) موجود است، میزان بارندگی سالانه شهرستان مزبور را بین صفر تا 412 میلیمتر نشان میدهد). بارندگیهای این منطقه معمولاً در چند نویت و با شدت زیاد روی میدهد و سیلابهای بزرگ و کوتاهمدتی را در رودخانههای این منطقه به راه میاندازد و در بقیه فصلهای سال آنها را به خشکرودهای ناقابلی که اندک آب آنها به تراوش چشمهسارهای معدود و زهکشیهای زیرزمینی غیرقابل توجه بستگی دارد، مبدل میسازد. رودخانههای سرباز و کاجو و کهیر و جگین از این گونه رودخانهها بشمار میآیند.

!!حوضه دریاچه ارومیه
مساحت این حوضه 50،850 کیلومتر مربع است و رودخانههای آن کلاً به دریاچه ((ارومیه)) میریزند. آب این رودخانهها که از باران و برف تأمین میگردد، عمدتاً در فصل بهار جریان دارد و در تابستانها از حجم آن به میزان قابل توجهی کاسته میشود. در این حوضه هشت رودخانه با مساحت آبریز بیش از هزار کیلومتر مربع وجود دارد و زرینهرود بزرگترین و مهمترین آنها بشمار میآید.

!!حوضه دریاچه نمک قم
مساحت این حوضه 89،650 کیلومتر مربع است و آبهای سطحی آن کلاً به دریاچه نمک ((قم)) میریزد و بخش بسیار ناچیز و کوچکی از آن نیز به دریاچه ((حوضسلطان)) و کویر میغان و دشت جنوبی ((قزوین)) وارد میگردد. رودخانههای جاجرود، کرج، شور، قرهچای و قمرود که از آب شدن برفهای زمستانی ریخته شده در ارتفاعات تأمین میگردد، در این حوضه جای دارند. آبدهی این رودخانهها در فصل بهار به حداکثر میرسد و در در دیگر فصلهای سال به ویژه تابستان به چشمهسارها و زهکشیهای زیرزمینی منحصر میشود. در این حوضه شش رودخانه با مساحت آبریز بیش از هزار کیلومتر مربع وجود دارد که رودخانه شور و قرهچای و قمرود بزرگترین آنها محسوب میشوند.

!!حوضه اصفهان و سیرجان
این حوضه که از حوضههای کوچک باتلاق گاوخونی، کویر ابرکوه، شورهزار مروس و کویر سیرجان تشکیل یافته است، دارای 90،700 کیلومتر مربع مساحت است و زایندهرود بزرگترین رودخانه آن بشمار میآید. آب این رودخانه از ذوب شدن برفهائی که در پائیز و زمستان در کوهستانهای باختری استان ((اصفهان)) و شمال استان ((چهار محال و بختیاری)) باریده است تأمین میگردد و بهمین مناسبت آبدهی آن طبیعتاً در فصل بهار به حداکثر خود میرسد. احداث تونل کوهرنگ و انتقال آب کوهرنگ به زایندهرود بر حجم آب آن افزوده و رفتار آن را تقریباً منظم ساخته است.
کمبود بارندگی به ویژه در بخشهای جنوبی و خاوری این حوضه، دیگر رودخانههای آن را از اهمیت انداخته و غالب آنها را به رودخانههای فصلی و خشکرودها و مسیلهای چندی مبدل ساخته است.

!!حوضه نیریز یا بختگان
این حوضه با مساحت 31،000 کیلومتر مربع از حوضههای فرعی دریاچه کافتر، دریاچه بختگان و دریاچه مهارلو تشکیل مییابد و رودخانه کر مهمترین رود این منطقه محسوب میشود. آب این رودخانه از ذوب برفهایی که در فصل پائیز و زمستان در ارتفاعات شمالی و شمال باختری استان فارس باریدهاند تأمین میشود و به همین دلیل میزان آب آن در فصل بهار به حداکثر میرسد و در فصل تابستان بطور چشمگیری کاهش مییابد. کمبود ریزشهای جوی موجب گردیده تا دیگر رودخانههای این حوضه به رودهای فصلی کماهمیت و خشکرود و مسیلهای کوچک چندی مبدل گردند.

!!حوضه جازموریان
این حوضه با مساحتی برابر 69،600 کیلومتر مربع در جنوب خاوری ایران و بین رشتهکوههای بشاگرد (در جنوب) و جبال بارز (در شمال) جای دارد و آبهای سطحی آن کلاً به هامون جازموریان میریزد. در این حوضه پنج رودخانه با مساحت آبریز بیش از هزار کیلومتر مربع وجود دارد که هلیلرود بزرگترین آنهاست. حجم آب این رودخانه تابع ذوب شدن برفهای انباشته شده در کوههای استان ((کرمان)) و ریزش باران است و غالباً سیلاب بزرگی در آن جریان مییابد. کمبود ریزشهای جوی و بالا بودن درجه حرارت و میزان تبخیر، دیگر رودهای این حوضه را به صورت رودهای کمآب فصلی و خشکرود و مسیل درآورده است.

!!حوضه دشت کویر
این حوضه از حوضههای کوچکتری چون کویر حاج علیقلی، کویر نمک و دشت گناباد تشکیل مییابد و مساحت آن به 227،400 کیلومتر مربع بالغ میگردد. حوضه دشت کویر یکی از کمبارانترین و خشکترین مناطق کشور است و به همین دلیل رودخانههای مهم و قابل توجهی در آن دیده نمیشود.
از رودخانههای قابل توجه این حوضه به حبلهرود و کالشور جاجرم که یکی از طویلترین رودخانههای ایران است، میتوان اشاره نمود.

!!حوزه کویر لوت
مساحت این حوضه که کمبارانترین و خشکترین حوضههای ایران است به199،000 کیلومتر مربع بالغ میگردد و از مهمترین رودخانههای آن که کلاً سیلابی و فصلی هستند میتوان به رودخانه تهرود واقع در استان کرمان اشاره کرد.
حوضه کویر لوت از حوضههای کوچکتری چون نمکزار طبس، دغ محمدآباد، کویر ساغند، شورهزارهای شمال خاوری شهرستان بافق و کویر سرجنگل تشکیل یافته است.

!!حوضه اردستان و یزد و کرمان
این حوضه که با مساحت 99،800 کیلومتر مربع یکی از خشکترین و بیآبترین حوضههای ایران بشمار میآید، از حوضههای کوچکتری چون دغسرخ، کویر سیاهکو، کویر درانجیر، دشت جنوب خاوری یزد، شنزار کشکوئیه، دشت کویرات و شنزارهای جنوب کرمان تشکیل یافته است.
رودخانههای این حوضه تحت تأثیر بارندگیهای نامنظم، حالت سیلابی دارند و در تمام فصلهای سال خشک و بیآب هستند.

!!حوضه صحرای قرهقوم
مساحت این حوضه 43،550 کیلومتر مربع است و یکی از حوضههای کمباران ایران محسوب میگردد. به همین مناسبت رودهای آن حالت سیلابی و فصلی دارند و رودهای کشفرود و جامرود از مهمترین آنها بشمار میآیند. هریرود نیز که رودخانه اصلی این حوضه محسوب میشود، از ارتفاعات مرکزی ((افغانستان)) سرچشمه میگیرد و پس از طی بخشی از مرز ایران و افغانستان به این حوضه میریزد.

!!حوضه خاوری یا هامون
مساحت این حوضه 109،850 کیلومتر مربع است و از حوضههای کوچکتری چون نمکزار خواف، دغ شکافته، دغ بالا، دغ پترگان، دغ توندی، دریاچه نمکزار، دریاچه هامون صابری، لورگشتران، دریاچه هامون، هامون گودزره، دریاچه کرگی، هامون ماشکل و نمکزارکپ تشکیل یافته است. این حوضه نیز از جمله کمبارانترین و خشکترین حوضههای ایران محسوب میشود و رودهای هیرمند و ماشکل مهمترین رودهای آن بشمار میآیند.
غیر از رودخانه هیرمند که از کوههای بابا، در خاک افغانستان سرچشمه میگیرد، سایر رودخانههای این حوضه فصلی و سیلابی هستند و اهمیت چندانی ندارند.



تاریخ شماره نسخه کاربر توضیح اقدام
 دوشنبه 11 آبان 1383 [09:42 ]   5   سید علی محسنی      جاری 
 دوشنبه 11 آبان 1383 [09:40 ]   4   سید علی محسنی      v  c  d  s 
 سه شنبه 28 مهر 1383 [07:16 ]   3   سید علی محسنی      v  c  d  s 
 سه شنبه 28 مهر 1383 [07:13 ]   2   سید علی محسنی      v  c  d  s 
 سه شنبه 28 مهر 1383 [07:10 ]   1   سید علی محسنی      v  c  d  s 


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..