V{maketoc}

((هافنیم)) - __Tantalum__ - ((تنگستن)) ((Niobium|Nb)) __Ta__ ((Dubnium|Db))       {picture file=img/daneshnameh_up/f/f8//Ta_TableImage.png} ((جدول تناوبی استاندارد| جدول کامل)) __عمومی__ ((فهرست نام عناصر|نام)), ((فهرست علائم عناصر|علامت اختصاری)), ((فهرست شماره عناصر|شماره)) Tantalum, Ta, 73 ((گروه شیمیایی)) ((فلز انتقالی)) ((گروه جدول تناوبی|گروه)), ((دوره جدول تناوبی|تناوب)), ((بلوک جدول تناوبی|بلوک)) ((عنصر گروه 5|5 «VB))), ((عنصر دوره 6|6)) , ((بلوک d|d)) ((جرم حجمی)), ((درجه سختی موهز|سختی)) 16650 ((کیلوگرم بر مترمکعب|kg/m3)), 6.5 ((رنگ)) آبی خاکستری {picture file=img/daneshnameh_up/b/ba//125pxTa2C73.jpg} __خواص اتمی__ ((وزن اتمی)) 180.9479 ((واحد جرم اتمی|amu)) ((شعاع اتمی)) (calc.) 145 (200) ((پیکومتر|pm)) ((شعاع کووالانسی)) 138 pm ((شعاع وندروالس)) اطلاعات موجود نیست ((ساختار الکترونی)) ~np~~/np~((زنون|Xe))~np~]~/np~4((اوربیتال f|f))14 5d3 6((اوربیتال s|s))2] ((الکترون|e-)) بازای هر ((سطح انرژی)) 2, 8, 18, 32, 11, 2 ((درجه اکسیداسیون)) ((«اکسید))) 5 ((«اسید)) ضعیف) ((ساختار کریستالی)) مکعبی body centered __خوااص فیزیکی__ ((حالت ماده)) جامد ((نقطه ذوب)) 3290 ((کلوین|K)) (5463 °((فارنهایت|F))) ((نقطه جوش)) 5731 K (9856 °F) ((حجم مولی)) 10.85 ((scientific notation|×))10-6 ((متر مکعب بر مول|m3/mol)) ((گرمای تبخیر)) 743 ((کیلوژول بر مول|kJ/mol)) ((گرمای هم جوشی)) 31.6 kJ/mol ((فشار بخار)) 0.776 ((پاسکال|Pa)) at 3269 K ((سرعت صوت)) 3400 ((متر بر ثانیه|m/s)) at 293.15 K __متفرقه__ ((الکترونگاتیویته)) 1.5 ((«درجه پائولینگ))) ((ظرفیت گرمایی ویژه)) 140 ((ژول بر کیلوگرم-کلوین|J/«kg*K))) ((رسانائی الکتریکی)) 7.61 106/m ((اهم)) ((رسانائی گرمایی)) 57.5 ((وات بر متر-کلوین|W/«m*K))) 1st ((پتانسیل یونیزاسیون)) 761 kJ/mol 2nd پتانسیل یونیزاسیون 1500 kJ/mol __پایدارترین ایزوتوپها__ ((ایزوتوپ|iso)) ((وفور طبیعی|NA)) ((نیمه عمر)) ((روش فروپاشی|DM)) ((فروپاشی انرژی|DE)) ((مگا|M))(( الکترون ولت|eV)) ((محصول فروپاشی|DP)) 179Ta ((رادیو ایزوتوپ مصنوعی|{syn.})) 1.82 ((سال|y)) ((الکترون گیری|ε)) 0.110 ((hafnium|179Hf)) 180Ta 0.012% 8.125 ((ساعت|h)) ε ((انتشار پوزیترون|β+)) 0.854 0.708 180Hf ((tungsten|180W)) ((حالت متا|Meta)) {Syn} >1.2 E15 y ((انتشار بتا|β-)) ε 0.075 180W 180Hf 181Ta __99.988%__ Ta با108((نوترون)) ((ایزوتوپ پایدار|پایدار))است واحدهای((SI))& ((دما و فشار استاندارد|STP)) استفاده شده مگر آنکه ذکر شده باشد.

تانتالم ( سابقا" تانتالیم نامیده می شد) ((عنصر شیمیایی)) است که با نشان Ta و ((عدد اتمی)) 73 در ((جدول تناوبی)) وجود دارد.تانتالم که ((فلز انتقالی)) براق ، سخت ، کمیاب و به رنگ آبی خاکستری است به شدت در برابر ((فرسایش)) بوسیله ((اسید)) مقاوم بوده و و در ((کانی تانتالیت)) وجود دارد.تانتالم چون با مایعات بدن واکنش نمی کند در وسایل جراحی و پیوندها بکار می رود.

!خصوصیات قابل توجه

تانتالم خاکستری رنگ ، سنگین ،انعطاف پذیر ، بسیار سخت ، به آسانی قابل تهیه ، به شدت در برابر اسیدها مقاوم و ازهدایت الکتریکی و حرارتی خوبی برخوردار می باشد.در واقع این فلز در دماهای زیر 150 درجه ((سانتیگراد)) کاملا" از حملات شیمیایی مصون است و فقط توسط ((اسید هیدروفلوئوریک)) ، محلولهای اسیدی حاوی ین فلورید و تری اکسید سولفور آزاد مورد حمله قرار می گیرد. تنها نقطه ذوب ((تنگستن)) و ((رنیم)) از این عنصر بیشتر است( نقطه ذوب k 3290 و نقطه جوش k 5731).

!کاربردهــــــا

کاربرد اصلی تانتالم بصورت پودر فلزی در نولید قطعات الکترونیکی ، عمدتا" ((خازن|خازنها))ی تانتالم می باشد. موارد استفاده از خازنهای تانتالم بیشتر در ((تلفن))های سیار ، ((پیجر))ها ، ((رایانه))ها و الکترونیک موتوری است.

از تانتالم همچنین جهت تولید ((آلیاژ|آلیاژها))ی مختلفی که دارای نقاط ذوب بالا ، مقاومت و انعطاف پذیری هستند استفاده می شود.تانتالم با عناصر دیگر آلیاژهایی می سازد که در تولید ابزارهای کاربید برای وسایل فلزکاری و در تولید ((ابر آلیاژ|ابر آلیاژها)) برای قطعات ((موتور جت|موتورهای جت)) ، ابزار فرآیندهای شیمیایی ، ((رآکتور هسته ای|رآکتورهای هسته ای)) و قطعات ((موشک)) بکار می روند.این فلز انعطاف پذیر بوده و می توان آنرا به شکل سیمهای ظریفی تبدیل نمود که بعنوان یک افروزه جهت تبخیر فلزاتی همچون ((آلومینیم)) بکار می روند.

چون در برابر واکنش مایعات بدن مصون است و تحریک کننده نیز نمی باشد در ساخت وسایل جراحی کاربرد وسیعی دارد. قرار است ازاکسید تانتالم برای ساخت شیشه هایی با ((ضریب شکست)) بالا جهت لنز ((دوربین)) استفاده شود.علاوه بر اینها از این فلز در تولید قسمتهای ((کوره خل))أ استفاده می گردد.

!تاریخچــــــــــه

تامتالم ( واژه ((زبان یونانی|یونانی)) Tantalos، ویژگی اسطوره شناسی) در سال ((1802)) توسط ((Anders Ekeberg)) در ((سوئد)) کشف شد و در سال(( 1820)) بوسیله((Jons Berzelius)) جداسازی شد. بسیاری از شیمیدانان معاصرتا سال 1844 تصور می کردند ((نیوبیم)) و تانتالم عناصری مشابه هستند تا اینکه پس از سال 1866 محققان اثبات کردند اسیدهای نیوبیم و تانتالم ترکیباتی متفاوت می باشند.محققان در ابتدا فقط توانستند نوع ناخالص این فلز را جدا کنند و اولین شکل نسبتا" خالص و انعطاف پذیراین فلز در سال ((1903)) بوسیله(( Werner von Bolton)) تولید شد. قبل از ((تنگستن)) از سیمهای باریک تانتالم در ((لامپ)) استفاده می شد.

نام این عنصر از نام ((تانتالوس)) ، پدر ((نایوبی)) در ((اسطوره شناسی یونانی)) گرفته شده که پس از مرگ مجازات شد بصورتیکه با میوه هایی رسیده بالای سرخود محکوم به ایستادن تا زانو در آب بود و هر دو حالت برای همیشه او را به هوس می انداخت اگر برای نوشیدن آب خم شود سطح آب پایین می رود و اگر برای چیدن میوه اقدام کند شاخه ها از دسترس او دور می شوند.این حالت مشابه خصوصیت عمومی واکنش ناپذیری تانتالم به حساب می آید – این عنصردر کنار معرفها قرار می گیرد ولی تحت تاثیر آنها واقع نمی شود.

!پیدایـــــــــــش

تانتالم اصولا" در کانی ((تانتالیت)) ((Fe))((Mn)))Ta₂((O))₆) و اوکسنیت و سایر کانیها ( ((سامارسکیت)) و ((فرگوسونیت))) یافت می شود.
((کانی|کانیها))ی تانتالم در ((استرالیا)) ، ((برزیل)) ، ((کانادا))، ((جمهوری دموکراتیک کنگو)) ، ((موزامبیک)) ، ((نیجریه)) ، ((پرتقال)) و ((تایلند)) استخراج می شوند.
تانتالیت اکثرا" به همراه ((کلمبیت)) در سنگ معدنی به نام ((کلتان)) وجود دارد که درباره منابع آنها سوالاتی مطرح شده است.

مراحل پیچیده ای برای جداسازی تانتالم از نیوبیم بکار گرفته می شود.برای تولید تجاری این عنصر باید از یکی از روشهای متفاوت این کار استفاده نمود مثلا" ((الکترولیز)) فلوروتنتالات ((پتاسیم)) مذاب ، ((کاهش)) فلوروتنتالات پتاسیم با ((سدیم)) یا بوسیله واکنش کاربید تانتالم با اکسید تانتالم. تانتالم همچنین یک محصول جانبی از استخراج ((قلع)) می باشد.

!ترکیبات

دانشمندان(( آزمایشگاه ملی Los Alamos)) مادهای ((مرکب گرافیت)) ، ((کاربید)) و تانتالم ساخته اند که یکی از سخت ترین مواد ساخته شده محسوب می شود.

!ایزوتوپهــــــا

تانتالم بطور طبیعی دارای دو ((ایزوتوپ)) می باشد . Ta-181 که ایزوتوپی پایدار است وTa-180 که ((ایزوتوپ رادیواکتیو)) است که خیلی سریع به یک ((ایزومر هسته ای)) با ((نیمه عمر)) بیش از ¹⁵ 10سال تبدیل می شود.

!هشدارهـــــــا

ترکیبات دارای تانتالم به ندرت مشکل ساز بوده و این فلز عموما" در آزمایشگاه دردسرساز نمی باشد اما باید آنرا شدیدا" ((سمی)) به حساب آورد. شواهدی مبنی بر ((تومور))زایی ترکیبات تانتالم وجود دارد و گرده فلز آن خطر ((انفجار)) و ((احتراق)) در پی دارد.

!منبع

*[http://periodic.lanl.gov/elements/73.html|Los|Alamos National Laboratory - Tantalum]

!اتصالات خارجی

*[http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Ta/index.html WebElements.com - Tantalum]
*[http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Ta.html EnvironmentalChemistry.com - Tantalum]